Het is passietijd. Veel zangers die anders met opera of lied op het podium staan, voeren tot 20 april overal in Nederland passiewerken uit. Place de l’Opera hield de operabril op en zocht voor u naar uitvoeringen met zangers die ook in de opera bekend zijn. In dit tweede deel aandacht voor de Johannes Passion en de Water Passion van Tan Dun.

Johannes Passion

De Matthäus-Passion kan beschouwd worden als het boegbeeld van de statige, wat plechtige traditie van de uitvoering van Bachs muziek in de paastijd. Daarnaast is er de Johannes Passion, die kleiner – en dus goedkoper – bezet wordt met een bescheiden instrumentaal ensemble en een koor. De koorpartij is feller, het verhaal heeft een andere toon en dat zou je ook van de muziek kunnen zeggen. De Johannes heeft inmiddels een eigen plaats in de paastijd ingenomen, soms als bewuste afwisseling van de Matthäus.

De Nederlandse Reisopera brengt vanaf 21 maart een reprise van de geënsceneerde Johannes Passion. Sopraan Hanneke de Wit typeert die productie in een interview met Place de l’Opera als “een menselijke versie, met respect voor het werk”.

Niet alleen de Reisopera komt dit passieseizoen met een scenische uitvoering van de passie van Bach. Ook het Arnhemse Cappella ad Fluvium voert op 5 en 6 april een “sober geënsceneerde versie” van het werk op, waarbij het publiek kan meezingen met de koralen. Bekende vocalisten als Klaartje van Veldhoven en Mattijs Hoogendijk, die vast verbonden is aan het Nederlands Kamerkoor, werken mee, evenals Jorne van Bergeijk, die onlangs een bijzonder operadebuut maakte.
Zie de website van Cappella ad Fluvium.

Hieronder een greep uit andere uitvoeringen van de Johannes Passion in Nederland:

Orkest van de Achttiende Eeuw
Het Orkest van de Achttiende Eeuw heeft een Johannes Passion op het programma staan met een vocale bezetting van vertrouwde stemmen en gezichten, zoals André Morsch en Rosanne van Sandwijk. Die laatste viel vorig jaar op een laat moment in en staat dit jaar in de basisopstelling. Anders Dahlin zingt de rol van de Evangelist. Capella Amsterdam levert de koorpartijen en de dirigent: Daniel Reuss. Het orkest trekt van 11 t/m 19 april langs diverse theaters in het land.
Zie de website van het Orkest van de Achttiende Eeuw.

Rotterdams Philharmonisch Orkest
Het RPhO gaf afgelopen jaren onder de eigen chef Yannick Nézet-Séguin al een uitvoering van de Johannes Passion. Dit jaar staat Jan Willem de Vriend voor het orkest, op 17 en 18 april in de Rotterdamse Doelen. In de vocale bezetting zijn onder anderen de alt Helena Rasker en bariton Thomas Oliemans te horen.
Zie de website van het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

Vertaalde Johannes
Niet hertaald door Jan Rot maar vertaald door dirigent Marcel den Dulk klinkt de Johannes op 6 april in het Concertgebouw. Bij COV GrootNoord zingen solisten als Jean-Léon Klostermann, Jeroen de Vaal en Pieter Hendriks. De begeleiding is door het Promenade Orkest.
Zie de website van het Concertgebouw.

Britse Johannes
In het Concertgebouw staat op 17 april een ‘Britse’ Johannes Passion, met de Britten Sinfonia Voices en de Britten Sinfonia onder leiding van violiste Jacqueline Shave. Solisten zijn Nicholas Mulroy en Matthew Brook. Countertenor Iestyn Davies werkt ook mee. Hij zong de laatste jaren in verschillende operahuizen in Europa de rol van de Boy in de opera Written on Skin.
Zie de website van het Concertgebouw.

Water Passion

De Bachakademie in Stuttgart gaf eind vorige eeuw aan vier componisten, waaronder Gubaidulina en Rihm, de opdracht de vier lijdensverhalen van de evangelisten op muziek te zetten. De Chinese componist Tan Dun kreeg het evangelie van Matteüs voorgelegd. In april zal Dun zelf zijn Water Passion uit 2000 dirigeren in Rotterdam en Amsterdam.

In een interview dat Saskia Törnqvist voor het Doelen Magazine van maart-juni had met Tan Dun zegt de componist over de opdracht: “Ik vond het aanvankelijk doodeng. Die angst verdween toen ik ontdekte dat veel thema’s, zoals het Laatste Avondmaal en de Wederopstanding, hun (zen)boeddhistische equivalenten hebben.”

Tan Dun voelde de beladen erfenis van de muziek van Bach, die pas eind jaren ’70 van de vorige eeuw, na de Culturele Revolutie, naar China kwam. “Wat heb ik aan Bachs Matthäuspassie toe te voegen met mijn compositie”, vroeg hij zich af. “Ik besloot om in mijn klankherinnering terug te gaan naar de tijd voordat ik Bachs muziek kende. In mijn jeugd was ik vooral aangewezen op de natuur, het murmelen van de rivier. En laat in het passieverhaal een belangrijke rol voor water zijn weggelegd, bijvoorbeeld wanneer Jezus wordt gedoopt.”

“In veel culturen hangt de klank van water samen met spirituele reiniging”, vertelde Tan Dun in het interview. “Zo kwam ik tot het besluit om de hoofdrol in mijn passie aan de klank van water te geven.”

Dun verbindt de zang en het ritme uit de tijd van Christus met de klank van de natuur. Hij deed dat ook met de zekerheid dat Christus voor zijn geboorte de klank van het vruchtwater van zijn moeder hoorde. “Het besef dat wij allemaal uit diezelfde klankbron komen kan mij tot tranen toe roeren. Daarom is waterklank het beste medium om het universele lijdensverhaal en het verhaal van de wederopstanding, de wedergeboorte uit te beelden.”

De twee uitvoeringen van Water Passion door en onder leiding van Tan Dun worden gespeeld door het Nieuw Ensemble en Cappella Amsterdam. Stephen Bryant en Maria Chiara Chizzoni verlenen vocale medewerking. Er is een uitvoering in de Rotterdamse Doelen op maandag 14 april en in het Muziekgebouw aan ’t IJ op donderdag 17 april.

The Passion

Voor wie niet van opera, niet van Bach en niet van Tan Dun houdt is er nog hoop: The Passion, het tv-spektakel dat de EO samen met verschillende kerken produceert, is op 17 april in Groningen te zien. Met Jan Dulles in de rol van Jezus en niemand anders dan Jack van Gelder als Pontius Pilatus. En daarna kan het dan Pasen worden.

Lees ook het eerste deel van ‘Operazangers in de passietijd’.