Op zaterdag 11 oktober opent het nieuwe Live in HD-seizoen van de Metropolitan Opera in New York met Macbeth van Verdi, de eerste van tien opera’s die dit seizoen wereldwijd in bioscopen worden vertoond. Place de l’Opera zocht uit wat er komt kijken bij de uitzending.

De allereerste vertoning van een opera uit de Met in Amerikaanse bioscopen dateert van 1952, toen publiek in zo’n dertig steden eenmalig kon meekijken met een voorstelling in New York. In 2006 nam Met-directeur Peter Gelb het initiatief om ieder seizoen een aantal voorstellingen wereldwijd te delen per satelliet.

In 1952 waren het nog grote zwart-witcamera’s en was er monogeluid, nu is het beeld in hoge resolutie, met geluid in dolby-stereo. De uitzending vanuit het New Yorkse Lincoln Center is iedere maand een technische operatie van aanzienlijke omvang. In aanloop naar Macbeth een kleine illustratie.

12.55 uur in New York, 18.55 uur in Nederland
Het loopt tegen het middaguur in Manhattan. In de regiewagen zit de regisseur, met voor hem een wand vol monitoren, waarvan zestien gekoppeld zijn aan een camera. Hij geeft een cue aan de ‘graphics operator’ en die zet een dia voor: “5 minutes to Macbeth”. In meer dan 2.000 bioscopen wereldwijd verschijnt dat beeld vrijwel op hetzelfde moment op het scherm.

Een week eerder is er begonnen met een eerste proefopname van de voorstelling, om de regie te bepalen. Daarna heeft de technische ploeg gerepeteerd tijdens een gewone uitvoering.

De Metropolitan Opera is een continubedrijf: het decor van de vrijdagavondvoorstelling is net weggereden als de technici hun apparatuur kunnen gaan plaatsen voor de matinee van zaterdag. Overal op het podium worden microfoons aangebracht. Het geluid van de zangers en het orkest gaat in Dolby 5.1 surround naar de satelliet. De hoge bitrate garandeert een geluidskwaliteit op cd-niveau.

Lang voor aanvang van de matinee is er ruimte gereserveerd op de satelliet. Het signaal van de voorstelling verlaat de regiewagen, die in de straat achter de Metropolitan Opera geparkeerd staat, in twee gescheiden feeds. Eén gaat naar de satelliet voor de VS en Canada, de andere na correctie van het signaal naar satellieten voor de rest van de wereld. Voor het geval de weersomstandigheden problemen geven, kunnen beeld en geluid via glasvezel naar Dallas worden gestuurd, waar een reserve-uplink naar de satelliet is.

Het geluid is wereldwijd hetzelfde, maar voor het beeld zijn er aanpassingen. De ondertitels worden in het Engels meegezonden, maar voor specifieke gebieden is er een aangepaste versie, in het Frans, Japans of desnoods Koreaans. In de regiewagen wordt het beeld bewaakt door drie video-operators, die de kleurbalans bijregelen. Zo heeft elk shot dezelfde sfeer en kleurtemperatuur.

13.00 uur in New York, 19.00 uur in Nederland
Om exact 13.00 uur geeft de regie in New York een signaal voor de speciale camera-unit in de zaal op één van de balkons. Met-directeur Peter Gelb zal vermoedelijk ook dit jaar persoonlijk het nieuwe Live in HD- seizoen openen. Daarna neemt de presentator van dienst het over. Voor hem of haar is er een aparte camera-unit. En er loopt een prompter mee, die de tekst en de interviewvragen voor de presentator op een scherm toont.

De gastheer of gastvrouw wordt gerecruteerd uit de lijst bekendste zangers van de Met, zoals Renée Fleming, Plácido Domingo of Deborah Voigt. Na een korte toelichting door de presentator op het verhaal van de eerste akte, komt de voorstellingsleider in beeld en die geeft het officiële startsein: “Maestro to the pit.” Met de opkomst van de dirigent is de voorstelling echt begonnen.

Deze seizoensopening, Verdi’s Macbeth met in de hoofdrollen Anna Netrebko en Željko Lucic, zal worden gedirigeerd door Fabio Luisi. De Italiaan, ‘Principal Conductor’ van de Metropolitan Opera, vertelde deze zomer in een interview met Libretto dat hij zich vrij weinig bemoeit met de speciale voorstelling die een Live in HD-uitzending is. Hij laat zich zo weinig mogelijk afleiden door de nervositeit die heerst rond een Live in HD-matinee. “Ik probeer ook dan, zoals altijd, de hoogste kwaliteit te bereiken”, is zijn vaste voornemen.

In één van de pauzes komt ook de dirigent vaak aan het woord, als hij net klaar is met een akte of op weg naar zijn plaats in de bak voor een nieuw deel. De blik achter de schermen in de pauze van de voorstelling of bij een changement is de opvallendste nieuwigheid bij de Met-opera’s. Veel solisten maken van de gelegenheid gebruik om het ‘thuisfront’ in de eigen taal toe te spreken. Kaufmann sprak al eens Duits en Bryn Terfel heeft zijn vrienden in Engeland weleens in het Welsh toegesproken.

Zestien camera’s registreren wat live in New York op het podium gebeurt. Twee regisseurs verzorgen het grootste deel van de Met-uitzendingen. Barbara Willis Sweete regisseerde al zo’n 25 uitzendingen. Ze heeft in haar loopbaan als regisseur en producer veel opera gedaan, maar ze werkte ook mee aan documentaires over Glenn Gould en Yo-Yo Ma. De andere vaste regisseur is Gary Halvorson. Hij regisseerde niet alleen meer dan vijftig afleveringen van de serie Friends en Everybody Loves Raymond, maar was ook verantwoordelijk voor Doctor Atomic en Don Carlo vanuit de Met.

17.00 uur in New York, 23.00 uur in Nederland
In Nederland is het laat op de zaterdagavond. De bezoekers verlaten Tuschinski in Amsterdam of één van de andere deelnemende bioscopen. Alles wat zich in de Metropolitan Opera, 6.000 kilometer verderop, afspeelde, was tot in het kleinste detail te volgen. Het gesprek van de bezoekers zal vooral gaan over de artistieke prestaties op het podium van de Met. Voor de technici in New York zit hun taak erop: vlekkeloos beeld en ongestoord geluid over de hele wereld brengen. Opera in de 21e eeuw.