Onder het mom dat het ‘geen misdaad is publiek te winnen’ heeft Peter Gelb de Metropolitan Opera op een nieuwe weg gezet. Een succesvolle weg. Zo zijn de wereldwijde bioscoopuitzendingen van het New Yorkse operahuis razend populair. Een gesprek met de directeur.

Sinds Peter Gelb in 2006 aantrad als opperhoofd van de Metropolitan Opera in New York zijn er veel dingen veranderd. Niet iedereen knikte bemoedigend mee met de besluiten van de Amerikaan, maar niemand kan ontkennen dat de aanstelling van Gelb zijn vruchten heeft afgeworpen.

In drie seizoen tijd groeide de bezetting van de voorstellingen in New York van 77 naar 88 procent. De laatste twee jaar zakte dat een paar procentpunten vanwege de crisis, maar daar staat tegenover dat de Met haar invloed mondiaal uitbreidde met het bekende Live in HD-project: de live-uitzendingen van Met-voorstellingen in bioscopen over de hele wereld.

Afgelopen zaterdag vond de laatste officiële uitzending van alweer het vierde Live in HD-seizoen plaats. Dit jaar kwam het operahuis uit op meer dan twee miljoen kijkers. Een ongekende groei ten opzichte van het eerste seizoen, waarin de Met 325.000 mensen trok.

De uitzendingen vinden inmiddels plaats over heel de wereld, in 44 verschillende landen. De belangstelling reikt van Japan en Zuid-Korea tot een plaatsje in het noorden van Noorwegen. En hoewel de kosten hoog zijn (ruim 1,2 miljoen dollar meer dan bij een normale voorstelling) verdient de Met er ook nog een leuk zakcentje aan.

Waarom is Live in HD zo succesvol?
,,Een deel van het succes komt denk ik doordat het live is. Dat is waarom het publiek ervan houdt. Je ziet bij hen haast net zo’n fanatisme als bij sportfans. Ze willen de voorstelling niet twee dagen later op tape zien, ze willen het live zien: gaat die ene zanger zijn noten raken, klaren ze de klus?

Het live-element proberen we ook te accentueren, bijvoorbeeld door de interviewtjes achter de schermen in de pauzes. En we laten die interviews afnemen door andere operasterren, zodat het publiek echte experts te horen krijgt.

De zangers staan natuurlijk onder extra druk bij zo’n voorstelling, maar dat levert doorgaans alleen maar een hoger artistiek niveau op. De HD-voorstellingen zijn vaak de beste van de reeks. Juist onder druk leveren zangers grootse prestaties, net als atleten. Het zijn vocale atleten.”

Wat wil u bereiken met Live in HD?
,,We wilden ons publiek vergroten. Dat is gelukt: het is nu driemaal groter dan eerst. Verder wil ik de kunstvorm op een andere manier introduceren bij nieuw publiek.”

Lukt dat?
,,Er zijn wat studies naar gedaan. Er zijn bij iedere voorstelling wel een paar mensen die voor het eerst een opera zien. Het zijn geen grote getallen, maar het gebeurt wel.”

Is dat uw visie achter het hele project: nieuw publiek zoeken?
,,Alles wat ik hier doe sinds mijn aantreden is erop gericht nieuw publiek te vinden. Want de tekenen van het verlies dat opera op dit moment lijdt, zijn groot. Opera is een verouderende kunstvorm. In Italië valt de operacultuur bijvoorbeeld uit elkaar. Er wordt in subsidies gesneden terwijl er ondertussen niet op het publiek ingespeeld wordt. Dat breekt de operahuizen op.

Een kunstvorm kan niet bestaan zonder publiek. Dat is natuurlijk heel logisch, maar mensen met posities als de mijne denken daar niet altijd aan.

Critici zeggen dat ik niet artistiek ben, maar een marketingman. Dat is oké, dat mogen ze zeggen. Maar ik geloof dat de essentie van publieke kunsten is dat je de relatie met je publiek niet vergeet. Het is geen misdaad om publiek te winnen.”

‘Ik denk niet dat we een gigapubliek gaan bereiken’

Hoe doe je dat: het publiek geven wat het wil?
,,Nee, dat is precies wat er mis is met Hollywood en Broadway. Als iets succesvol is, blijven ze het kopiëren, totdat de mensen het zat worden, dan proberen ze weer wat anders. Ik denk dat het voor een ‘hoge kunstvorm’ als opera noodzakelijk is om het publiek te prikkelen bepaalde dingen te gaan waarderen waar ze nooit van hadden gedacht dat ze die konden waarderen.

Ik probeer de band tussen de Met en het publiek te ontwikkelen door modernere, theatralere producties en door nieuwe technieken te gebruiken. In het jaar voor mijn komst heb ik mijn best gedaan alle partijen ervan te overtuigen dat we dynamischer en interactiever moeten zijn. Er moest iets veranderen in de manier waarop we omgingen met alles wat we produceren.

Op dat gebied heeft zich een revolutie plaatsgevonden. Als je ziet wat we nu allemaal kunnen doen met de content die we creëren, dat is ongekend. We hebben niet alleen de bioscoopuitzendingen, maar ook 24 uur per dag radio-uitzendingen, drie live radio-uitzendingen per week, de Met Player waarmee je toegang hebt tot allerlei materiaal uit het verleden, we geven dvd’s uit en nog veel meer. We zijn de grootste producerende instantie in de operawereld. We produceren meer dan veel labels.”

Denkt u dat veel operahuizen het voorbeeld van Live in HD gaan volgen?
,,We hebben de deur geopend voor anderen en er zijn wel enkele andere operahuizen die af en toe een voorstelling uitzenden. Maar niemand heeft het succes gehad dat wij hebben. Ik denk dat dat komt omdat wij de eerste waren, omdat we via onze radio-uitzendingen al een mondiaal publiek hadden en omdat we het live uitzenden.

Verwacht u dat het project nog ver door zal groeien?
,,Ik wil het uitbreiden zolang het kan. Er is nog capaciteit op dit moment. Volgend seizoen gaan we zeker in meer theaters uitzenden en bijvoorbeeld in Spanje is nog veel te winnen.

Ik denk niet dat we een gigapubliek gaan bereiken, maar het werkt ook op andere manieren. Van sommige theaters horen we dat ze van onze uitzendingen profiteren, omdat het imago van opera opgekrikt wordt.

Ook is het een geweldige hulp voor ons bij het casten. Het is een nieuwe manier om grote artiesten te trekken. Ze willen nu nóg liever bij ons komen zingen. Andere grote operahuizen zijn daar niet zo blij mee. Maar ja, er zijn genoeg bioscopen over. We houden niemand tegen om ook voorstellingen uit te gaan zenden.”