Zangeres/harpiste Ekaterina Levental maakte met De Grens een vervolg op haar eerste solovoorstelling De Weg. Ze vertelt haar persoonlijke, “waargebeurde en hoopvolle” verhaal met diepgang en humor in een onewomanshow waarin de taal het wint van de muziek.

Onlangs formuleerde de Amerikaanse sopraan Cheryl Studer op Place de l’Opera waaraan een zanger moet voldoen om succes te hebben: “Talent, artistieke ideeën en een brandend verlangen om iets over te brengen naar een publiek.” Ondanks de huizenhoge verschillen tussen Studer en Ekaterina Levental voldoet die laatste volledig aan deze omschrijving. Ze bezit een rijk talent voor muziek, zowel zang als harp, en heeft een grote gedrevenheid om over te brengen wat zij belangrijk vindt in opera, recital en muziektheater.

Van het derde element, de artistieke ideeën, bestaat overtuigend bewijs in projecten als Pierrot Lunaire 2.0 en Un Ballet Réaliste/Les Trois Sirènes, die ze net als De Grens ontwikkelde met theatermaker Chris Koolmees. Naast rollen in producties van De Nationale Opera of recent in de voorstelling Eisler On The Go, waarin ze de vrouw van Hanns Eisler speelde, maakt ze solo en met het Duo Bilitis producties ver buiten de mainstream.

De Grens gaat over het deel van haar jeugd dat zich afspeelde in Nederland. Gevlucht vanuit Tasjkent geraakte ze met haar familie na omzwervingen door Europa in ons land. Ze beeldt met heel weinig middelen de ondervragingen van de IND, het leven in een asielzoekerscentrum en haar gewenning aan de Nederlandse cultuur uit. Een simpel decor waarop ze haar reis tekent, kleding en wat attributen vormen de middelen in de vertelling, die soms cabaretachtige vormen krijgt, met ironie en een enkele keer bijtend sarcasme.

Haar verhaal is op veel punten treurig, als ze vertelt over het ongemak van het leven in een vreemde wereld en de stuitende onbetamelijkheden van mannen die een jonge vluchtelinge te verwerken krijgt. Dat contrasteert met de humor en het gedoseerde gebruik van typeringen, wat Levental veel in haar voorstelling toepast.

Muziek is niet het grootste onderdeel, al zingt ze soms, speelt ze harp en illustreert muziek op band hier en daar het verhaal. Het mooiste daarvan – althans voor de operaliefhebber – is de scène waarin ze haar brandende ambitie om op het podium te staan koppelt aan de briefscène van Tatjana uit de opera Jevgeni Onegin. Slim getimed werkt de muziek als soundtrack, waarbij het gedeelte zang naar mijn smaak heel wat groter had mogen zijn.

Verdi komt voorbij, Tsjaikovski dus, en tegen het einde van de avond wordt het absurder en theatraler. De muziek van Verdi, ‘Va pensiero’, klinkt nog eens, maar in een heel andere sfeer. En die mooie woorden, eerder in de voorstelling, over dat mensen elkaar zouden moeten helpen, krijgen een hilarische soundtrack.

Ergens in De Grens wordt, in IND-taal, de vraag opgeworpen wat Nederland kan hebben aan de vluchtelinge uit Tasjkent. Met deze productie wordt die vraag opnieuw beantwoordt: Ekaterina Leventals aanwezigheid op onze podia dient een wezenlijk Nederlands belang.

De voorstelling De Grens ging op 22 september in première in het Ostade Theater Amsterdam en trekt nu door Nederland en België. De vorige productie De Weg is hier en daar nog te zien en de nieuwe cd van Ekaterina Levental, De zilveren tijd, samen met Maurice Lammerts van Bueren, is net verschenen. Zie voor meer informatie de website van Ekaterina Levental. Op Facebook is een trailer van De Grens te zien.