Het opschrift van de NTR ZaterdagMatinee van 17 oktober luidde: ‘Hasse herontdekt’. Maar hoewel Hasses opera Siroe, Re di Perse zeker de moeite van het ontdekken waard was, overheerste bij mij na afloop toch vooral een ander etiket: ‘Julia Lezhneva reveleert’. De eigenheid en ongekende virtuositeit van deze jonge sopraan stalen de show.

Net als vele andere componisten viel Johann Adolf Hasse (1699-1783) na zijn dood onterecht ten prooi aan de tand des tijds, tot op het punt dat zijn werk zelden meer uitgevoerd werd. Maar gelukkig zijn veel musici nieuwsgierig en worden onbekende componisten regelmatig terug op de affiches gezet. Zo ook Hasse.

Siroe, Re di Perse is een samenwerking van Hasse en de bekende librettist Pietro Metastasio. Al in 1733 gebruikte Hasse het libretto voor een opera. Die versie ging in Venetië in première, met de castraten Farinelli en Caffarelli in de hoofdrollen.

Dertig jaar later, toen de componist veel intensiever met Metastasio samenwerkte, maakte Hasse een nieuwe versie voor het operahuis van Dresden, waarvoor hij meer dan de helft van de aria’s nieuw componeerde. Die versie voerde de NTR ZaterdagMatinee afgelopen zaterdag uit in het Concertgebouw in Amsterdam, met ingekorte recitatieven en twee toegevoegde aria’s uit andere opera’s (eentje van Hasse, eentje van Graun).

Siroe gaat kort gezegd over de Perzische vorst Corsoe en zijn twee zoons, Siroe en Medarse. Siroe is de officiële troonopvolger, maar Medarse doet er alles aan om de troon voor zichzelf op te eisen. Dat leidt tot allerlei intriges en dramatische confrontaties.

Armonia Atenea brak zaterdag met verve een lans voor de muziek van Hasse. Het barokensemble gaf onder leiding van George Petrou een briljante lezing van de partituur. Het klonk vlot en fris, en de gewaagde dynamische keuzes van Petrou maakten er een spannend geheel van. In sommige aria’s schreef hij zijn musici zelfs pianississimo voor (ppp), wat een bijzonder fraaie uitwerking op de solozang had.

Enigszins voorspelbaar is de partituur van Hasse wel, moet ik zeggen. Het is één grote aaneenschakeling van recitatieven en aria’s, zonder duetten, koorstukken, intermezzi of andere afwisseling. Tegelijkertijd zijn de aria’s wel erg vindingrijk en origineel, wat veel goedmaakt.

De Matinee had voor de casting gebruikgemaakt van de zangers die eerder met Armonia Atenea een cd-opname van Siroe maakten. Een goede zet. De solisten zongen de opera grotendeels uit hun hoofd, wat ruimte bood voor enig acteerwerk. Daarbij waren ze passend gekleed; Siroe en Medarse duidelijk als broers, Laodice als de enige ‘diva’ van het verhaal, met voor en na de pauze verschillende jurken.

Max Emanuel Cencic zette een knappe Siroe neer. Zijn egale, schone geluid sierde Hasses muziek, al wist hij niet altijd evenveel nuance in de tekst aan te brengen.

Als zijn broer/rivaal Medarse liet mezzosopraan Mary-Ellen Nesi een krachtig staaltje zang horen. Ze communiceerde haar partij zeer ingeleefd en meeslepend met het publiek.

Net zo’n ‘powervrouw’ was mezzosopraan Roxana Constantinescu als Emira, de op wraak zinnende dochter van koning Asbite, die door Cosroe vermoord is. Constantinescu wist net als Nesi goed de aandacht te vangen en kwam ook technisch niets tekort voor haar partij.

Tenor Juan Sancho vond ik wat jeugdig voor heerser Cosroe, maar op zijn zang was niets aan te merken. Sopraan Dilyara Idrisova klonk erg licht voor legerleider Arasse. Het zal zo bedoeld zijn, maar in onze context komt zo’n stemtype toch niet over als een leider. Los daarvan zong Idrisova werkelijk voortreffelijk, met haarfijne coloraturen.

Niemand kon in mijn ogen echter tippen aan Julia Lezhneva in de rol van Laodice. Al direct in de aria ‘O placido il mare lusinghi la sponda’, vroeg in de opera, opende ze een blik virtuositeit waar je je als toeschouwer bijna in verslikte. Ze raasde met ongelofelijke verfijning door Hasses halsbrekende coloraturen, zelfs in de moeilijkste passages oog houdend voor dynamiek en klankschoonheid. Ik dacht altijd dat Cecilia Bartoli de kroon spant wat extreme coloraturenzang betreft, maar deze jonge Russische (25!) veegt de vloer met haar aan.

En het waren niet alleen haar technische skills die imponeerden. Het was haar hele artisticiteit die je naar het puntje van je stoel deed schuiven. Ze zong met heel weinig vibrato en een timbre dat sterker gekleurd is dan dat van veel andere jonge sopranen. In de recitatieven was ze uitbundig theatraal (soms misschien zelfs iets te) en in de aria’s wist ze alle aandacht naar zich toe te trekken.

Lezhneva heeft iets eigens, iets volledig unieks wat haar er direct doet uitspringen op een podium. Natuurlijk was niet alles vlekkeloos – haar Italiaans was bijvoorbeeld niet zo goed te verstaan – maar dat nam niet weg dat ik sterk het gevoel kreeg naar wereldklasse te kijken en te luisteren. Iemand voor wie geen noot te moeilijk is om te zingen. Een ruwe diamant!

Het Matinee-publiek leek er ook zo over te denken, want Lezhneva werd na afloop onthaald met luid geklap, gejuich en gefluit. Maar ook de andere solisten, en zeker het ensemble, kregen gulle ovaties. Gezien dat enthousiasme zou ik zeggen: kom maar op met ‘Hasse herontdekt 2’!