Celebrity Anna Nicole Smith heeft postuum een opera gekregen: Anna Nicole. Maar of ze daar blij mee moet zijn… Eigenlijk valt de opera eenzelfde lot ten deel als Smith: heel veel media-aandacht, grote populariteit, maar tegelijk ook veel onbegrip en disrespect. Daar kan de bejubelde Eva-Maria Westbroek niets aan veranderen.

‘Troep’, noemde Anne Nicole’s ex-vriend Larry Birkhead de nieuwe opera die het Royal Opera House vorige week met veel bombarie in wereldpremière liet gaan. De voorstelling is volgens hem niet meer dan geroddel. Een goedkope show.

Birkheads krachttermen doen de prestaties van de zangers en musici mijns inziens tekort, maar voor de rest kan ik me zijn reactie goed voorstellen. Anna Nicole is geen diepgaand, meelevend portret van een vrouw met een tragische levensloop, maar simpelweg een nieuwe episode van een mediahype.

Karikatuur

Anna Nicole Smith leefde een bizar leven en werd daarmee een internationale ster. Ze dook als alleenstaande moeder de stripperswereld in, sloeg een 89-jarige miljardair aan de haak, liet met zijn geld haar borsten buitenproportioneel vergroten, vocht na zijn dood jarenlang om de erfenis, verloor in 2006 haar 20-jarige zoon door een overdosis drugs en overleed zelf een jaar later aan een overdosis medicijnen. Ze werd 39 jaar.

Het is een triest verhaal. Confronterend ook, want de ‘hele’ wereld keek toe en vermaakte zich er hartelijk mee. Een opera zou daarom een prachtige kans kunnen bieden om deze tragische kant eens te belichten. Om eens niet via de platte blik van de massamedia naar haar leven te kijken, maar haar te zien als een mens, een mens met een pijnlijk, bedroevend levensverhaal.

Zo ver reikt het werk van componist Mark-Anthony Turnage en librettist Richard Thomas echter niet. De goede bedoelingen zijn er wel, maar het resultaat is slechts een herhaling van wat men aldoor tijdens Anna Nicole’s leven deed: de draak met haar steken. Want dat is wat driekwart van de opera gebeurt: er wordt een komedie gemaakt van haar levensverhaal. Een karikatuur. Kennelijk doet de vraag waaróm ze bepaalde keuzes maakte er niet toe.

Pas helemaal aan het letterlijke eind wordt er even geslikt. Tekst en muziek worden serieuzer en Anna Nicole sterft een typische operadood. De makers lijken te willen zeggen: wat we ‘allemaal’ zo grappig en vermakelijk vonden vanavond, was toch eigenlijk heel tragisch.

Dat statement komt echter rijkelijk laat in de opera en is bovendien weinig confronterend. Iedereen zal het bericht van Smith’ dood in 2007 met een zeker medelijden hebben aangehoord. Het tragische zit ‘m juist in hoe het zo ver kon komen en hoe Smith zo ver kon gaan. Maar dat deel van het verhaal is bij Turnage en Thomas enkel komedie.

Als de twee hun opera van meet af aan tragisch hadden getoonzet, was het werk volgens mij veel diepgaander en indringender geworden.

Geen a en z

Los hiervan heeft de opera meer zwakke kanten. Het libretto bijvoorbeeld. Ik snap dat eigentijds taalgebruik noodzakelijk is bij zo’n onderwerp, maar de puberale manier waarop Thomas het gebruikt, vind ik ronduit smakeloos. Zeg ‘borsten’ en er wordt gegniffeld. Zeg heel vaak ‘fuck’ achter elkaar en de mensen gaan lachen. Maak een paar obscene opmerkingen en men schatert het uit. Enzovoort. Ik was verbaasd dat zo’n ogenschijnlijk ontwikkeld publiek hierom kon lachen.

Muzikaal vind ik de opera evenmin je van het. Dat Turnage nadrukkelijk op de ‘jazz-toer’ is gegaan, vind ik sterk. Het past niet alleen goed bij het onderwerp, maar toont ook aan dat het gebruik van andere muziekstijlen beslist geen slecht middel is in de poging opera toegankelijker te maken.

Ondanks dat weet de componist geen samenhangend geheel te smeden. Zijn partituur is – zoals zoveel hedendaagse opera’s – erg fragmentarisch. De muziek sluit prima aan bij de scènes, maar bouwt over de hele opera genomen niets op. Er is geen a en z waar een lijn tussen gespannen is.

Wat rest, zijn de uitvoerenden. Die zijn wél excellent. Het huisorkest van The Royal Opera onder leiding van Antonio Pappano voorop. Voortgestuwd door een nooit verslappend ritme voedt het orkest het toneel de hele avond met fel kleurende muziek.

De cast telt vele kleine rollen en die zijn uitstekend bezet. Susan Bickley is een afkeurende, maar tegelijk bezorgde Virgie (de moeder van Anna Nicole), Andrew Rees gaat als Doctor Yes helemaal los in een aria over borstvergrotingen en Peter Hoare levert een even groteske vertolking als Larry King.

Gerald Finley is vocaal één van de beste als Anna Nicole’s advocaat Stern, maar er is maar één glansrol en dat is die van Anna Nicole zelf. De Nederlandse sopraan Eva-Maria Westbroek zingt de partij met lichtende, onvermoeibare stem en geeft een bewonderenswaardige acteerprestatie. Ze staat vrijwel de hele avond op het toneel, maar haar fysieke spel blijft sterk.

Op de woensdagavond werd Westbroek beloond met groots gejuich. Een echo van de haast unanieme lof die ze vorige week na de première ontving, zowel van het publiek als van de media, die de opera massieve publiciteit gaven. Het zal de internationale bekendheid van de sopraan vast en zeker een flinke impuls geven.

De een z’n dood is de ander z’n brood.

Zie voor meer informatie de website van het Royal Opera House.