Strobos als Octavian: een kerel om te zoenen
De Nederlandse Opera presenteerde vrijdag 13 mei een nieuwe Rosenkavalier. De regie van oud-zangeres Brigitte Fassbaender is aantrekkelijk voor het oog en Sir Simon Rattle brengt de opera naar een hoger plan. Met in de cast Karin Strobos en Anne Schwanewilms als uitblinkers.
Honderd jaar geleden werden naar Dresden extra treinen ingezet om de toestroom van publiek voor de eerste opvoeringen van de komische opera Der Rosenkavalier van Richard Strauss in goede banen te leiden. Het fijnzinnige libretto van Hugo von Hofmannsthal, de parodieën, de citaten van bijvoorbeeld walsen, maar ook het behandelen van de toen geldende man-vrouwthematiek waren redenen voor het grote succes.
Der Rosenkavalier speelt zich af in de achttiende eeuw en gaat over Marschallin vorstin Werdenberg, die er een jonge minnaar (Octavian) op na houdt. De Marschallin beseft dat ze Octavian zal verliezen aan een jongere vrouw. Dat staat gelijk aan het verlies van haar eigen jeugd. Haar vooruitziende blik wordt waarheid als Octavian een roos moet brengen naar Sophie von Faninal, de aanstaande verloofde van de lompe Baron Ochs auf Lerchenau. Ze worden spontaan verliefd.
Baron Ochs heeft het geld maar niet de status van een voornaam heerschap. Hij is zo’n type man dat een jonge vrouw koopt in een gearrangeerd huwelijk en zich vervolgens vergrijpt aan het dienstmeisje. Een ander belangrijk aansprekend element in deze opera is de rol van Octavian in travestie, een zogeheten broekenrol, een zangeres die een man speelt.
Op 13 mei kwam De Nederlandse Opera met een nieuwe versie van Der Rosenkavalier. Niemand minder dan dirigent Sir Simon Rattle bracht het Rotterdams Philharmonisch Orkest op een hoger plan. Het orkestspel was buitengewoon meeslepend, genuanceerd en met name in de laatste twee aktes voortreffelijk in balans met het zangspel op toneel.
De regie was in handen van Brigitte Fassbaender, die zelf eens schitterde als mezzosopraan in de rol van Octavian. Het beeldconcept kwam van Willy Decker. Zijn torenhoge lichtbruine slaapkamer in de eerste akte is enorm en loopt schuin weg. In de tweede akte is het looppad nog schuiner, alsof de weg naar de waarheid steeds moeilijker wordt om te bewandelen.
Der Rosenkavalier kent (te) lange uiteenzettingen, die in deze uitvoering mooi worden ingevuld door Rattle’s glansrijke muzikale vertolking van de muziek van Strauss en het leuke spel van de zangers. De hoofdrolspelers en vooral de figuranten zijn uitgedost in kleding met sterke accenten en kleuren. De verkopers en schooiers die op audiëntie komen bij de Marschallin zijn net een groep ‘commedia dell’arte’-figuren.
De zanger die in deze scène de bekende aria ‘Di rigori Armato’ zingt, hier wat schril vertolkt door Ismael Jordi, heeft een rode pruik en pak. Hij heeft niks van een romantische zanger. Eerder lijkt hij op een hofnar van het hof van de Zonnekoning.
Soms worden de bijfiguren bewegingloos neergezet om het magisch-realisme en de betekenis van de teksten te accentueren. Hun schaduwwerking is in hun spel expressief en grappig. Visueel werkt het prima, hoewel niet altijd. Wanneer Baron Ochs bijvoorbeeld bijkomt na een gevecht met Octavian zit zijn gevolg als motten om hem heen. Op den duur leidt dit af en wordt het saai.
Kurt Rydl heeft zijn rol als de stoutmoedige Baron meer dan tweehonderd keer vertolkt. Zijn basstem is fraai donker van kleur, al is zijn rol wat routinematig en is hij door zijn eigen dialect in expressie moeilijk te volgen. Of zijn stevige vibrato nu grappig is of ’too much’ laat ik in het midden.
Mezzosopraan Michelle Breedt als Octavian moest vanwege een keelontsteking voor de première afzeggen. Met Karin Strobos deelt ze deze rol en aan de Nederlandse was nu dus al de eer. Wat een uitstraling heeft deze jonge lichte mezzo. Met tomeloze energie leeft ze zich in als de knaap van de vorstin. Hangend om de nek van de Marchallin is ze wild en heeft ze wel wat vermoeiends, maar als ze wijdbeens zittend de liefde verklaart aan Sofie (krachtige rol van Sally Matthews) is ze een kerel om te zoenen.
Met een romantische schmelz van het orkest in hun duet ‘Mir ist die Ehre widerfahren’ kom je als publiek in een emotionele beklemming terecht, die door de omstanders nog eens beeldend wordt versterkt.
Maar mijn voorkeur gaat naar Anne Schwanewilms, die met haar soepele en volle sopraanstem geheel in haar element is als de aristocratische Marschallin. Met grandeur en ingehouden emotie weerspiegelt ze in het slottrio haar eenzaamheid.
Mogen er extra treinen gaan rijden, opdat iedereen deze mooie uitvoering van Der Rosenkavalier gaat zien.
De auteur
19Reacties
Prachtige muziek in deze productie! Zelden zo’n subliem orchest gehoord… met Anne Schwanewilms heb ik het totaal niet. Ze was absoluut onverstaanbaar, zowel qua dictie als qua volume en haar algehele aanwezigheid was zwak zeker in de 1e acte… misschien niet helemaal lekker in dr vel? (gezien 18 mei)…
Nog meer zieken: Johanni van Oostrum vervangt Schwanewilms morgenavond. Ook een hele goeie Marschallin, maar ik hoop toch dat Schwanewilms snel opknapt.
Toi toi toi voor Johanni!
Johanni vind ik echt super! Maar haar heb ik al 2 keer live gehoord, dus hoop dat Schwanewilms snel op knapt.
Met Strobos is ook weer geschoven, helaas. Nu heb ik opeens die saaie Breedt op zondag 29 mei. Jammer!
Wij zagen deze opera op 15 mei. We moesten ons heen en terug naar het Muziektheater door de voetbalfans worstelen, maar dat was meer dan de moeite waard. Wat een prachtige productie! Octavian meer dan uitstekend, een Marschallin om te zoenen en het Rotterdams Philharmonisch, ach wat kunnen ze toch mooi spelen!
Echt een productie van topniveau! Karin Strobos was ook vanavond weer een steengoede Octavian! En Johanni van Oostrum was ook steengoed – haar Marschallin was iets melancholieker dan die van Schwanewilms, die de Marschallin eerder deze week als een vrouw neerzette die vooral een schild om zich heen heeft om zichzelf te beschermen. Ook van Sally Matthews was ik onder de indruk, en Kurt Rydl vind ik persoonlijk een heerlijke Ochs! Zo heerlijk lomp! En dan Rattle met het Rotterdams Phil!
Gisteravond debuteerde Johanni van Oostrum bij de Nederlandse Opera als Marschallin, zij verving Anne Schwanewilms die een keelinfectie had opgelopen.
Ik vond het een waanzinnig mooie uitvoering! Van Oostrum zette een ingetogen Marschallin neer, met haar lichte warme timbre en was duidelijk goed ingespeeld op Karin Strobos met wie zij de Rosenkavalier bij Opera Zuid heeft gedaan. Karin Strobos was inderdaad om te snoepen als zeventienjarige jongen.
Ik zat in de zaal en kon Van Oostrum bijna altijd goed horen, maar ik weet niet hoe dit op andere plekken was. Het is wel een wat lichte stem voor deze rol, in deze zaal. Maar ze kleurde prachtig met Karin Strobos. Door de lichte, warme stemmen kregen die rollen iets extra kwetsbaars. De Marschallin trok de zaal op menig moment naar zich toe, juist door haar mooie pianissimo’s.
Binnen een dag heeft Van Oostrum deze vervanging ongelooflijk goed gedaan. De rol zit duidelijk in haar lijf. Na wat zenuwen in het begin was het genieten. Toch vraag ik me natuurlijk af hoe het met Anne Schwanewilms zou zijn geweest.
Ben net terug van de voorstelling. Het was echt prachtig. Vond vooral Sofie verassend. De Marschallin raakte me het meest, al vond ik haar zang wat timide/statisch. De decors mochten van mij ook wel wat boeiender, maar al met al heb ik niet veel te klagen.
Donderdag 26 mei genoten van de prachtige stemmen en vertolkingen van Karin Strobos als Octavian en Sally Matthews als Sofie, ook al laat de uitspraak van Matthews wel eens te wensen over. Net als de recensent vond ik de bijfiguren op het toneel soms te veel afleiden, op sommige momenten is het toneel overvol. De grootste prijs gaat wat mij betreft naar het subliem spelende Rotterdams Philharmonisch, maar wat wil je ook met zo een meesterlijke dirigent als Rattle? Van Schwanewilms kreeg ik vrijwel niets mee behalve een imposante verschijning en duidelijke affiniteit met de rol. Misschien had ze nog steeds last van haar keel? Ze had geen volume en de noten die rij 13 wel bereikten klonken onaangenaam metalig en vlak.
Anne Schwanewilms was vanmiddag gelukkig helemaal opgeknapt, wat een prachtige, jeugdige en ontroerende Marschallin zette ze neer.
Michelle Breedt viel me erg tegen, ze klonk ouwelijk, en had geen enkele glans op haar stem. Wel weer helemaal fantastisch vond ik Sally Matthews. En de Rotterdammers, na het feestelijke concert met Antonacci gisteren, weer in topvorm. Wat een topweekend voor ze, en voor de bezoekers van beide concerten.
Vanmiddag de slotvoorstelling bezocht. Zeer indrukwekkend met een magnifiek spelend RPO. Zeer enthousiast gedirigeerd door Rattle die al ovaties kreeg voordat het orkest maar een noot gespeeld had. Schwanewilms was vandaag uitstekend, wat een uitstraling en goede zang. Matthews was prima en Rydl een geweldig komisch talent. Dat had ik al verwacht gelet op de Brava-opname uit Dresden. Breedt viel ook mij tegen. Gelet op de recensie had ik gehoopt op Stroobos (of liever nog op Kozena die de rol oorspronkelijk zou zingen). Al met al wel een topproductie van DNO.
@ Ben: het was wel degelijk Karin Strobos die de slotvoorstelling zong en zij zong fantastisch! Ik weet het zeker, want ik ben ook bij de slotvoorstelling geweest.
@Henk: Michelle Breedt signeerde zondag, lijkt me niet waarschijnlijk dat Karin Strobos toen Octavian heeft gezongen. Zie team en cast DNO http://www.dno.nl/index.php?m=archive&sm=archiveSeasons&s=310&as=33&c=teamAndCast
Henk – het was Breedt (helaas) gisteren, na afloop signeerde ze zelfs in het CD-winkeltje:
http://www.dno.nl/index.php?m=archive&sm=archiveSeasons&s=310&as=33&c=teamAndCast
Inderdaad was het Michelle Breedt. Kon het al aan haar stem horen en met de verrekijker gekeken, wist ik het zeker dat het niet Karin Strobos was. Vond het jammer want ik had Karin Strobos al gezien in een productie van Opera Zuid en dat deed ze geweldig!
Ik heb zowel Karin Strobos horen zingen (20 mei met Johanni van Oostrum) als Michelle Breedt (met Anne Schwanewilms 26 mei). De combinatie Karin & Johanni vond ik de beste, hoewel ik Anne Schwanewilms ook erg goed vond. Michelle Breedt vond ik geen overtuigende Octavian.
Een vriendin van me, die ook professioneel zangeres is, vond de combinatie Schwanewilms/Strobos minder geslaagd; omdat Schwanewilms een rijzige dame is, en Strobos kennelijk kleiner en tenger, was de combinatie een beetje onwaarschijnlijk. En zij vond ook dat Strobos nog niet helemaal het grote toneel van het Muziektheater aankon.
Ik vond met name in het begin de stemmen niet goed te verstaan, en in het algemeen viel de verstaanbaarheid (uitspraak) van vooral de dames tegen. En sja…alhoewel er ongelooflijk prachtige delen in zitten, behoort Der Rosenkavalier nog steeds niet tot m’n favoriete Strauss opera’s, het duurt me te lang en er zitten teveel stoplappen in. Elektra en Salome zijn wat omvang en inhoud perfect, geen maat teveel, waarbij je in verbijstering achter kan blijven. Bij Der Rosenkavalier slaakte ik toch meer een zucht van: hehe ze hebben elkaar eindelijk;-). Der Frau ohne Schatten is dan wel lang (misschien even lang als der Rosenkav?), maar daar is het sprookjeselement en de muziek betoverend genoeg om bijna de hele opera lang te boeien.
De kritiek van ‘onwaarschijnlijkheid’ vanwege een verschillend postuur vind ik wat vergezocht. Strobos is tenslotte ook duidelijk een jonge vrouw en niet een puberjongen, dus je moet als toeschouwer altijd je eigen fantasie een handje laten helpen. Ik vond haar prachtig maar inderdaad projecteerde ze de stem minder effectief dan bijvoorbeeld Sally Matthews. Die gebruikte naar mijn smaak echter teveel volume en vibrato in de hoogte maar was verder een stralende Sophie (hoewel slecht verstaanbaar). Schwanewilms is met haar aristocratische timbre en voorkomen als het ware geboren om de Marschallin te zingen. Ik zag de voorstelling op de 15e en vond haar krachtig genoeg maar erg ‘beheerst’ in haar uitstraling; ik had graag wat meer betrokkenheid gezien. Het ongetwijfeld schitterende orkestspel kon ik helaas niet zo goed beoordelen want door mijn plekje helemaal achterin de zaal klonk het nogal diffuus. Voortaan weer de balkons voor mij!
FROSCH is inderdaad een complex maar fascinerend werk. Het duurt ook lang maar de tijd vliegt voorbij doordat de spanning zo goed wordt opgebouwd. Ik heb wel wat moeite met de achterhaalde thematiek (een vrouw is pas compleet als ze een kind krijgt). Dan is de Rosenkavalier veel tijdlozer want we moeten allemaal leren omgaan met het ouder worden…