De Nederlandse Opera en Het Muziektheater zetten deze dagen de deuren open voor muziektheater dat weliswaar ook ‘opera’ heet, maar behoorlijk veraf staat van wat de westerse oren en ogen gewend zijn. De leerlingen en docenten van de Beijing Opera School verbluffen met hun in oeroude tradities gewortelde vaardigheden, maar de voorstelling vertelt weinig verhaal.

De bezoekers die na half acht binnenkwamen bij de première van Aan de waterkant van de Beijing Opera School in Het Muziektheater moeten even verbaasd naar boven hebben gekeken. Ze wisten dat de klanken vanavond ongebruikelijk zouden zijn en in westerse oren wat merkwaardig. Maar dat het zo erg zou zijn… dat zullen ze niet verwacht hebben.

Hun schrik was onterecht. Wat ze hoorden was niet de zang van echte leerlingen van de school. Wij waren het. De bezoekers die de inleiding van Chinese operadeskundige Frank Kouwenhoven bijwoonden, kregen tot hun eigen verbazing aan het eind van zijn verhaal de opdracht mee te zingen. Op de woorden ‘Ting ba liao Tang san zang’ zongen de 150 luisteraars op het tweede balkon na een paar pogingen en op veel aanwijzing van de inleider hun eerste stukje Chinese opera. Kom daar maar eens om bij een inleiding van Das Rheingold of zelfs Carmen.

Het is een prima idee van De Nederlandse Opera om de leerlingen en docenten van de Beijing Opera School naar Nederland te halen. Natuurlijk, er valt veel te zeggen over de beperkte parallellen tussen de westerse operatraditie en de rijke, zeer oude cultuur in China op het gebied van muziektheater. In elk geval is die traditie veel volkser en betekenisvoller dan wat in het westen sinds pakweg 1600 onder opera wordt verstaan. Dat maakt wat er op het podium gebeurt interessant, maar ook veel moeilijker te doorgronden. Achter vrijwel alles zit een betekenis waarvan de oorsprong vele eeuwen geleden ligt. Andersom zijn er trouwens ook initiatieven: het Shanghai Peking Opera Theater heeft in maart jongstleden een versie van Verdi’s Rigoletto gebracht in Shanghai.

De laatste jaren waren er in Nederland enkele voorstellingen te zien uit de meer dan 300 operagenres die China kent, en waarvan Beijing Opera een soort smeltkroes is. Altijd een tikje aangepast aan de verhoudingen in het westerse theater, al was het maar omdat Chinese opera in een dorp op het platteland wel eens dagen kan duren.

Ik was vorige zomer met heel veel plezier bij de voorstellingen van The Jade Hairpin, een klassieke Kunqu-opera uit het noorden van China, met minder spektakel dan in de Beijing Opera en met meer ruimte voor muziek en verhaal. Het Tropentheater haalde in september 2011 de Taiwanese National Guoguan Opera Company naar Nederland, die een gemoderniseerde vorm van Chinese opera brachten.

In de grote zaal van Het Muziektheater zag het er dinsdagvond heel echt uit. Links op het podium de schminktafels waar de artiesten de laatste handen legden aan hun uiterlijk – in de Chinese opera zijn voor en achter de schermen minder bepalende begrippen – rechts het orkest met veel slagwerk, dat nogal eens hard en schijnbaar zonder structuur klinkt. In het orkest ook enkele violisten die de kleine instrumenten bespelen die een kenmerkend geluid geven aan de begeleiding.

In ruim twee uur lieten leerlingen en leraren van de Beijing Opera School zien welke spectaculaire elementen de kunstvorm waar ze ongelofelijk fanatiek voor trainen bevat: vechtscènes, balletten, bewegingstheater, speelscènes en zang. Met name het optreden van een zangeres in één van de traditionele vrouwenrollen – ‘guimendan’ als ik me niet vergis – was door het grote vocale element één van de hoogtepunten van de avond. In de voorstelling heette ze ‘Bloeiende Schoonheid’ en die titel verdiende ze volledig.

De voorstelling die in Amsterdam staat, is gebaseerd op het klassieke verhaal Aan de waterkant, dat als boek meer dan tweeduizend pagina’s telt en in allerlei vormen in China overbekend is. Er waren verwijzingen opgenomen naar het werken en leven op de Beijing Opera School. De Franse theatermaker Patrick Sommier heeft kennelijk een grote en zeer lovenswaardige rol gespeeld in de contacten van de school in Beijing en het westen. Als regisseur van deze productie bleef zijn rol me nogal onduidelijk, evenals die van ‘verteller’ Marc van Warmerdam.

Ik denk dat een zo echt mogelijke voorstelling – zoals vorig jaar The Jade Hairpin tijdens het Holland Festival – een betere showcase voor het genre is dan deze wat onsamenhangend in stukjes gesneden Beijing Opera. Hoe mooi de onderdelen van Aan de waterkant ook waren, een lopende verhaal of een ontwikkeling kon ik niet vinden.

Verwacht van de theatrale montage en het ‘verhaal’ dus geen wonderen, maar laat u imponeren door de schoonheid en de traditie van deze Chinese kunstvorm en leer te proeven van de in onze oren onbekende klanken van de Beijing Opera. ‘Reisbureau’ DNO biedt u in twee uur een compact bezoek aan het theater in Beijing.

De voorstelling Aan de waterkant is nog op donderdag 17 mei om 15.00 uur en vrijdag 18 mei om 20.15 uur te zien. Ga wat eerder van huis, zodat u zich bij de inleiding – drie kwartier voor aanvang – ook heel even een Beijing-operaster kan voelen.

Hieronder de trailer: