Sinds 1982 verwent de cd ons met krasvrije opnames van ruim 70 minuten lang, genoeg voor opera-aktes en liederencycli. Maar hoe lang gaat dat nog voortduren? Met het oog op de huidige ontwikkelingen lijkt het schijfje zijn langste tijd te hebben gehad. Vele nieuwe mogelijkheden om klassieke muziek te beluisteren dringen zich op. Een serie over de toekomst van de cd. Of wat er dan ook voor in de plaats zal komen.

Milieuactivisten en planeetbeschermers kunnen het haarfijn uitleggen: hoeveel energie er nodig is om de 500 kilocalorieën van een Argentijns biefstuk op het bord van de Nederlandse consument te krijgen. Voer, slacht, transport, koeling en verkoop, het vraagt een ontluisterende hoeveelheid energie, heel veel meer dan die 500 kcal op het bord van de eindgebruiker.

Voor muziek op cd geldt in zekere zin hetzelfde. Nog altijd wordt veel muziek verspreid op een ‘drager’, die geperst, bedrukt, geseald, verzonden, geadministreerd en verkocht moet worden. De cd verbruikt heel veel grondstoffen en energie voor hij in de speler thuis kan worden beluisterd.

Ondertussen wordt de opname in de studio of de concertzaal echter allang niet meer op tape gemaakt, maar op een harde schijf. En als je dan de computer met de opname aan een modem prikt, kan iedereen luisteren.

Onbeperkt

Deze ontwikkeling heeft geleid tot diensten als Spotify, Juke en Deezer. Dat zijn enkele van de vele online aanbieders van muziek ‘on demand’. Het is geen radio, je kunt als luisteraar zelf kiezen wat je wilt horen.

De diensten zijn legaal en ten dele gratis, en veel meer dan een computer met internet heb je er niet voor nodig. In dit artikel beginnen we met de inhoud, pas aan het eind gaat het over de techniek.

Diensten als Spotify laten zich wel vergelijken met een platenwinkel waar je onbeperkt zelf alle cd’s mag pakken en beluisteren. In de beroemde winkel Concerto in Amsterdam had je vroeger die mogelijkheid. Je pakte zelf de platen die je interessant vond, ging bij één van de draaitafels zitten en speelde af wat en hoeveel je wilde.

Bij de online diensten staat de muziek gerangschikt in cd-formaat. Het hoesje komt in beeld en je kunt de hele cd of losse stukken afspelen. Men claimt zo tussen de 15 en 18 miljoen nummers te hebben. En hoewel de aandacht van de media meestal uitgaat naar het pop- en jazzaanbod, duiken we voor dit artikel in de klassiek vocale muziek.

Test

Het ’testpanel’ bestaat uit Olga Peretyatko, Maarten Koningsberger, Martha Mödl en Donizetti, van wie we een onbekende opera zoeken. De drie aanbieders worden vergeleken en de vraag is steeds wie het meeste biedt.

De cd La belleza del canto van Olga Peretyatko kwam vorig jaar uit. Toen de sopraan afgelopen seizoen in Amsterdam was, stonden de fans in de rij voor een cd met handtekening. De cd is bij alle drie de aanbieders te vinden.

Heel recent verscheen een nieuwe opname van de Nederlandse bariton Maarten Koningsberger, die, begeleid door Ed Spanjaard, Mahler zingt. De cd is (nog) niet op de drie sites te vinden. Deezer en Juke geven geen zoekresultaat, op Spotify zijn wel vier andere cd’s van de bariton te vinden, waaronder Winterreise en Music for a while.

We zoeken naar ‘alles’ van Martha Mödl, de legendarische Duitse (mezzo)sopraan. De online diensten rubriceren de muziek op ‘artiest’ en op ‘album’. Bij een opera werkt een zangeres wel mee, maar het is niet haar ‘eigen’ cd. Daarom vinden we de artiest Mödl, maar ook de artiest Mödl met Gré Brouwentsijn (zo staat het op Spotify).

Spotify biedt niet minder dan 60 cd-hoesjes in de lijst. Het varieert van complete opera’s tot verzamel-cd’s met één nummer van de Duitse zangeres. Bij Juke zijn vier cd’s te vinden, waaronder de recente verzamelaar The Portrait. Op Deezer staan 18 albums van Mödl.

Van de onbekende Donizetti-opera Caterina Cornaro zijn in de handel drie versies te vinden. Deezer heeft er een, op Juke vinden we twee uitvoeringen en Spotify laat ze alle drie zien.

Uit deze test blijkt in elk geval dat Spotify de meeste kans geeft bij het zoeken van een bepaalde plaat of artiest.

Technisch

Iedereen met een pc of laptop kan gebruikmaken van de diensten. Gratis luisteren betekent dat er (kei)harde reclame tussen de nummers door komt. Uitproberen kan bij de meeste diensten door een gratis proefabonnement aan te maken. Inloggen met een Facebook-account kan ook.

Spotify werkt niet zoals de andere diensten. Er is een programmaatje nodig dat op de computer wordt gedownload en dat het Spotify-aanbod regelt. Niet alleen de browser moet worden opgestart, zoals bij de andere diensten, maar ook Spotify moet apart geactiveerd worden.

Alle diensten bieden ook aan om via de smartphone te luisteren. Zowel de iPhone als Android worden ondersteund. Omdat online zijn op een smartphone heel duur kan worden, is er de mogelijkheid je favoriete muziek te downloaden voor op het draagbare toestel.

Euro’s

Gratis luisteren kan, maar met beperkingen van reclame. Abonnementen kosten gemiddeld 10 euro per maand voor alle mogelijkheden en muziek in de hoogste kwaliteit, vaak is dat 320 Kbps (de compressiefactor van de muziek). Sommige kabelaanbieders hebben Spotify in het pakket of geven korting.

Wie de tijd wil nemen voor een testperiode kan voor Spotify bij sommige supermarkten kaarten kopen. Met de code op die kaart kunt u een bepaalde tijd gebruikmaken van alle mogelijkheden. Ook een aardig cadeau-idee. Voor een tientje geef je iemand toegang tot bijna alle muziek die te krijgen is.

In de volgende aflevering meer over de mogelijkheden en de techniek van online muziek.

Links:
www.deezer.com/nl/
www.myjuke.nl/
www.spotify.com/nl/