Ontdekking rond eerste opera Caccini
Al jaren doe ik in Leuven onderzoek naar het werk van Francesca Caccini, bijgenaamd La Cecchina, die de geschiedenis is ingegaan als de eerste vrouwelijk operacomponist. Bij mijn onderzoek stuitte ik op een opmerkelijk feit rond haar eerste opera, dat een heel nieuw licht werpt op het werk.
Door een bezoek aan Florence in 1625 van prins Wladyslaw Vasa (1595-1648), de toekomstige koning van Polen, kreeg Francesca Caccini een bijzondere opdracht: ze mocht een opera schrijven om zijn aanwezigheid in de stad te vieren.
Er werd in de geschiedenis gedoken en een nogal wankel op de historie leunend libretto werd geschreven over een middeleeuwse koningin die zorgen had om de toekomst van het Poolse rijk, met de titel La liberazione ossia Il perdona della regina.
Omdat men in Florence vreesde dat Waldyslaws vader Sigismund III anti-Poolse sentimenten in het werk zou bespeuren, werden de namen van de karakters veranderd: de opera zou het licht gaan zien als Biondina e Guglielmo.
Dat bleek echter nog niet genoeg om de diplomatieke angsten weg te nemen. Het hele verhaal moest worden omgezet, er werden passages gedropt en bijgeschreven en de dichter Ariosto werd, zoals vaker in de operageschiedenis, de inspirator van het werk, dat nu La liberazione di Ruggiero dall’isola d’Alcina was geworden.
Een cruciale aria in het oorspronkelijke werk, het Ave Maria, viel ook uit de opera weg en werd pas veel later herontdekt en aan Francesca’s vader toegeschreven. Het is nu feitelijk het beroemdste deel van de opera, want het is een eigen leven gaan leiden.
Waar gebeurt er eigenlijk in de opera? Aan het begin van het verhaal zit koningin Arancione van Polen vol zorgen: haar zoon, prins Guglielmo, is een beetje een losbol en ze is onzeker over de politiek van de tiran Giorgio. Haar hofdame, gravin Marietta delle Strade, weet raad: mooie muziek zal de jongeman op het rechte pad brengen.
Intussen komt prins Guglielmo met zijn nieuwe verloofde, prinses Biondina, terug uit het verre land waar Biondina’s vader, de tiran Giorgio, de scepter zwaait. Biondina blijkt een zeer goede invloed op de prins te hebben.
Om te weten met wie zijn dochter trouwt, komt de tiran Giorgio in vermomming het land in, vergezeld van zijn sluwe raadgever Geraldino. De anti-Poolse Geraldino heeft echter stiekeme plannen om de macht te grijpen en verzamelt de vijanden van Polen om zich heen. Als die zich komen melden op het afgesproken punt, worden ze net op tijd allemaal door Giorgio ontmaskerd en gevangen gezet. Die spoedt zich dan naar de bruiloft van zijn dochter om de koningin van het complot op de hoogte te stellen.
Op de bruiloft heeft Marietta inmiddels gezorgd voor mooie muziek: zangeres Prosperina zingt het Ave Maria, juist als Giorgio binnenkomt. Iedereen raakt zo betoverd en ontroerd door de muziek, dat alle voorbije conflicten worden vergeven en vergeten. Arancione doet troonsafstand en Guglielmo en Biondina worden gehuldigd als het nieuwe koningspaar.
In Florence werd in de jaren vijftig het oorspronkelijke libretto teruggevonden en er werden enkele tekstpassages ‘vastgeplakt’ aan de delen uit La liberazione di Ruggero waar ze vermoedelijk bij hadden gehoord. Een incomplete uitvoering werd georganiseerd, waar nog een – heel slecht klinkende – piratenopname van bestaat.
Ik was er echter van overtuigd dat dit niet de authentieke Biondina e Guglielmo was. Ik vermoedde dat Wladyslaw, in tegenstelling tot zijn vader, het oorspronkelijke libretto wél was bevallen en dat hij het manuscript met de muziek had meegekregen als geschenk.
Ik zocht vergeefs in de Krakówse Biblioteka Jagiellonska en de Akademia Muzyczna (muziekadademie) in Katowice. Uiteindelijk kwam ik bij de universiteit van Zielona Góra terecht. Daar trof ik vooraleer het muziekmanuscript. Het zag er eerder ongebruikt dan versleten uit. Er werd mij daar verteld dat de beroemde Moniuszkosopraan Maria Foltyn ooit een aria uit de opera had gezongen. Daar blijken echter geen opnamen van.
Ik hoop nu van harte op een passende gelegenheid om het werk, dat grote importantie heeft, uitgevoerd te krijgen.
Musicoloog Bastien Hendrickx deed in Leuven onderzoek naar ‘Vrouwen in de barok’. Zijn specialiteit is Francesca Caccini. Hij is inmiddels bezig met de oprichting van I Cecchini, een kamerorkest dat zich specialiseert in vrouwelijke barokcomponisten.
Hieronder het Ave Maria, gezongen door Inessa Galante:
De auteur
21Reacties
Oeh zeg. Lijkt me interessant. Ik hoop dat ze bij een moderne uitvoering wel authentieker te werk gaan dan bij die jaren 50 uitvoering, want die lijkt me afgrijselijk.
Beste Bastien,
Boeiend verhaal, ik woonde een paar jaar geleden een opvoering van La Liberazione in Regensburg met het ensemble Elyma olv Gabriel Garrido bij. Wellicht dat hij interesse zou kunnen hebben om de oorspronkeljke opera van La Caccini op te voeren.
Groet,
Mauricio Fernández
Ik heb het ooit in Polen gehoord, maar dan in het Pools. Het was inderdaad met Maria Foltyn. Bogdan Paprocki deed er ook aan mee, als ook Bernard Ladysz. Ik weet zeker dat ergens een opname van bestaat, heeft de heer Hendrickx goed gezocht?
Hahaha! 1 april! Het bekende “Ave Maria van Caccini” is pas rond 1970 gecomponeerd door de Russische componist Vladimir Vavilov, dus dat zet het hele betog al op losse schroeven. En dan een koningin die Arancione (Oranje) heet, die troonsafstand doet ten gunste van haar zoon Willem en een Prinses die Blondje heet? Waar doet me dit toch aan denken?
Jan Kobow is toch Pools? Die zou perfect zijn voor een van de hoofdrollen. En ik ben ook dol op Dorothy Mields. Ik denk wel dat het klopt overigens… Want wie zouden al die andere personages dan zijn?
Jan Kobow is German. Very much a barock singer.
Just remembered – there must be an old Melodyia recording of the highlights in Italian! I’m almsot sure it was made during the La Scala visit in Moscou. It was Mirella Freni to sing Prosperina and Renata Scotto was the Bride. No one else then the young Pavarotti sang Guglielmo. Strange Mr. Hendrickx doesn’t know it, it’s a standard!
O, dat lijkt me dus ook alweer vreselijk. Ik haat stemmen met vibrato.
Ik denk ook aan een 1 aprilgrap. Overigens bestaat er een prachtige cd van La liberazione di Ruggiero dall’isola d’Alcina – gezongen in het Italiaans. Uitvoerenden: Warszawa Opera Kameralna en Musica Antiquae Collegium Varsoviense olv Wladyslwas Klosewicz. Label Pro Musica PMC 012 Te bestellen via http://www.amazon.co.uk/Caccini-liberazione-Ruggiero-dallisola-Klosiewicz/dp/B000PYD2L0
Ik heb in dat programma van Maartje van Weegen een keer een opname van het Ave Maria van Caccini gehoord, gezongen door Miranda van Kralingen, als ik me goed herinner. Prachtige muziek.
Maar Jets – hoe kan je zingen zonder vibrato nog zingen noemen?
Heerlijk, er komen beslist meer van dit soort ‘vergeten’ regalia-opera’s. Wat te denken van Doña Bárbara gecomponeerd door Paus Franciscus (met ex Benedictus am Klavier!), het speelt zich af in de pampa, over couleur locale gesproken.Voor wie het niet weet: er bestaat heus wel een prachtige film met de onvergetelijke Mexikaanse actrice María Félix in de hoofdrol. Geniet ervan!
@Antonio: Natuurlijk noem ik dat zingen: Emma Krikby, Nele Gramss, Mara Zampieri, Yuri Maruzin…ze zijn mijn idolen.
@Loesje De zangeres die in de opera het Ave Maria zingt, heet La Prosperina (dochter van Prospero), vermoedelijk een eervolle verwijzing naar The Tempest.
Precies: Miranda !
Nu nog eens kijken naar Marietta delle Strade en Giorgo (is dat niet Jorge in het Spaans?).
Soms, Loesje, sta je bovenop het antwoord en weet je het alsnog niet… Het houdt mij ook bezig wie dat is.
Martha van Straaten, klinkt bekend maar toch ook weer niet.
Loesje – ik denk dat ik het weet!
Is het Maartje van Weegen? Want zij presenteerde ooit het programma op de radio, waar je Miranda van Kralingen heb horen zingen?
Heb ik het goed?
Antonio, dat moet het zijn, leuk bedacht overigens.
Bastien Hendrickx , bij het Lemmens Instituut hebben ze nog nooit van u gehoord, hoe zit dat?
Ik besta echt!
Sterker: ik ben een “twee in één”!
Belgisch ben ik ook, maar ook Nederlands, Pools en Israëlisch.
namens “Bastien Hendrickx”,
Basia Jaworski en Hein van Eekert
p.s. we komen zeker terug op Francesca Caccini, zij verdient het!
Aardig gelukt, die grap! Zelfs een paar reacties waren nep hè?