Tobias Picker is één van de belangrijkste hedendaagse componisten in Amerika, niet het minst vanwege opera’s als Emmeline, Thérèse Raquin en An American Tragedy. Op 18 september gaat in San Francisco zijn vijfde opera in wereldpremière: Dolores Claiborne, een bewerking van Stephen Kings roman. Maria Nockin sprak met de componist over zijn nieuwste creatie.

Als jochie van acht wist Tobias Picker al dat hij componist wilde worden. Hij schreef een brief aan Giancarlo Menotti, waarin hij de bekende componist vertelde hoezeer hij zijn werk bewonderde en dat ook hij een operacomponist was. Menotti schreef een leuke brief terug en jaren later, toen Picker vijftien was, ontmoetten de twee elkaar.

“Dat bestendigde mijn ambitie om componist te worden”, vertelt de componist. “Ik herinner me dat hij zei: ‘Je wordt geen componist, je bent het of je bent het niet. En als jij het bent, weet je het.’ Daarna ging ik druk aan de slag!”

Picker studeerde aan de Manhattan School of Music, de Juilliard School en Princeton en speelt inmiddels al meer dan dertig jaar een belangrijke rol in het Amerikaanse klassieke muziekleven. Hij componeerde belangrijke werken, zoals drie pianoconcerten (hij is zelf een voortreffelijk pianist) en een flinke hoeveelheid muziek voor andere instrumenten. Het meest bekend is hij echter vanwege zijn vier opera’s, die in operahuizen van Californië tot New York en ook in Oost-Europa te horen waren.

Op 18 september presenteert de San Francisco Opera de wereldpremière van zijn vijfde opera: Dolores Claiborne, gebaseerd op de gelijknamige roman van Stephen King. Patricia Racette zingt (als vervangster van Dolora Zajick) de titelrol.

Hoe selecteerde u een librettist voor Dolores Claiborne?
“Ik moet over onderwerpen schrijven die ik ken en begrijp. Tot nu toe heb ik met drie librettisten gewerkt. De eerste was de beroemde dichter J.D. McClatchy, die ik ontmoet had en wiens werk ik las toen ik nadacht over het schrijven van Emmeline.

Hij had net één of twee libretto’s geschreven en ik dacht dat hij geweldig zou zijn voor mij. Niet alleen omdat ik van zijn poëzie hield, maar vooral vanwege zijn bekendheid met het operarepertoire. Hij ging al van jongs af aan naar de opera en was bekend met meer repertoire dan ik. Een geweldig voordeel. Deze samenwerking zorgde voor een heel goed ‘huwelijk’ van woorden en muziek, dus vroeg ik hem ook om Dolores Claiborne te schrijven, onze tweede gezamenlijke opera.”

Was het moeilijk om van Stephen King de rechten te krijgen voor deze opera?
“Helemaal niet, al is het inmiddels wellicht een wat ander verhaal geworden. Met de hulp van Andrew Welch – een Londense producer die verschillende werken van King voor het toneel bewerkt heeft, waaronder deze – kreeg ik de rechten voor zowel Dolores Claiborne als Misery. King behield wel het recht om de scenario’s en de libretti te keuren. Maar hij was blij met ons werk en we hebben zijn zegen om verder te gaan.”

Hoe selecteerde u met McClatchy de scènes uit Dolores Claiborne die u in de opera wilde gebruiken?
“Allereerst filterden we alle scènes eruit die niet cruciaal zijn voor de plot. In een boek kun je dagenlang lezen, maar een opera moet zijn verhaal in een paar uur op het publiek overbrengen. We wilden daarom alleen elementen van het verhaal gebruiken die de plot voortstuwden en de aandacht van het publiek konden vasthouden.

Omdat we met een ander medium werken, hebben we een nieuwe structuur gecreëerd, waarin we de scènes uit het boek gebruiken die het meest onthullen over de karakters. De opera vindt plaats als Dolores haar verhaal aan de politie vertelt. Ze loopt in en uit de ondervragingsruimte als ze over haar verleden spreekt. Als ze buiten de kamer is, zien we het deel van haar verhaal waar ze over vertelt.

Zowel de film die van het boek gemaakt is als onze opera dramatiseren een paar van Kings meest visuele scènes. Maar de opera is absoluut gebaseerd op het boek. Omdat de woorden van de opera gezongen zijn, moet je heel veel neerzetten met heel weinig woorden en kun je alleen het belangrijkste materiaal gebruiken.”

Sopraan Patricia Racette zingt de rol van Dolores, in plaats van mezzosopraan Dolora Zajick. Was er al een sopraanversie van de rol?
“Er is geen sopraanversie van de rol, er is een Patricia Racette-versie. Er was ook geen mezzoversie van de rol, maar een Dolora Zajick-versie. Als het bereik van de stemmen zo dichtbij elkaar ligt, is het slechts een kwestie van kleine aanpassingen om de rol geschikt te maken voor de één of de ander.

Ik ben door de partituur gegaan met Racette en we hebben een paar wijzigingen besproken die haar stem passen en die de rol verbeteren. Ze is uniek en voor mij heel bijzonder, omdat ik Emmeline voor haar schreef, net als de rol van Roberta in An American Tragedy. Ze is één van onze geweldige zangeres-actrices. Ze heeft niet alleen een prachtige stem met een grote omvang, maar als ze zingt, kun je ieder woord begrijpen.”

Hoeveel controle heb je als componist over het creatieve team dat je opera ensceneert?
“Ik mag de keuze voor de regisseur en dirigent goedkeuren. Daarna ligt mijn lot in zijn of haar handen. Dus ik moet vertrouwen hebben in hun keuzes.

De dirigent in San Francisco is George Manahan, die de première van Emmeline in Santa Fe en New York dirigeerde. Naast de wereldpremière van Dolores Claiborne zal hij ook de première van een herziene versie van An American Tragedy in Glimmerglass leiden. Hij heeft drie van mijn vijf opera’s gedirigeerd.”

Is er buiten San Francisco veel aandacht voor Dolores Claiborne?
“Veel algemeen en artistiek directeuren van operahuizen zullen naar de première komen. Daar behoor ik ook toe, omdat ik de artistiek directeur van The Opera San Antonio ben. Ik overweeg om de opera ook daar te brengen, maar ik wil het eerst op het toneel zien voor ik die beslissing neem.

Stephen King is één van Amerika’s beste schrijvers en Dolores Claiborne is een prachtig, origineel verhaal. Veel mensen die voorheen niet geïnteresseerd waren in opera willen het verhaal nu op het toneel zien, dus mogelijk brengt het nieuwe mensen naar de opera. Op die wijze denk ik ook dat de opera een plek zal krijgen bij een aantal andere huizen.”

Zie voor meer informatie over de wereldpremière de website van de San Francisco Opera.