Gerard Mortier is overleden. Op zaterdag 8 maart stierf hij in zijn huis in Brussel. Mortier leed aan kanker. De spraakmakende opera-intendant leidde grote operahuizen en stond bekend als een vernieuwer.

Gerard Mortier (1943) groeide op als bakkerszoon in Gent, waar hij tijdens de Tweede Wereldoorlog geboren werd. De wereld hoorde van hem toen hij in 1970, een tijd van grote vernieuwing, “De koninklijke Opera van Gent: Een Vlaams Kultuurschandaal!” publiceerde, vol kritiek op het beleid van het operahuis.

Hij begon zijn loopbaan in het operabedrijf als assistent bij het Festival van Vlaanderen. In de jaren ’70 was hij voor korte periodes intendant bij de operahuizen in Dusseldorf, Hamburg en Frankfurt. Na een periode in Parijs werd hij in 1981 aangesteld als directeur van de opera De Munt in Brussel. Na 10 jaar Brussel, waarbij zijn financiele beleid omstreden was, werd hij benoemd tot intendant van de Salzburger Festspiele. Zijn artistieke vernieuwing daar riep bijval en weerstand op.

Bij de nieuwe Ruhrtriennale die in 2002 van start ging was hij de eerste intendant, sterk gericht op het verjongen van het operapubliek. Het geplande directeurschap bij de New York City Opera liep mis voor hij goed en wel begonnen was. Zijn budget bleek veel lager dan hem was beloofd. Het operahuis ging onlangs failliet.

In september 2010 begon zijn periode als intendant bij het Teatro Real in Madrid. In de periode dat zijn ziekte bekend werd, besloot de overheid hem te ‘degraderen’ naar de functie van artistiek adviseur.

Een ‘operapaus’ noemt de Volkskrant hem in het bericht van zijn overlijden. Hij was een belangrijke vernieuwer van het genre opera, zo typeert de New York Times Mortier.

Nog maar kort geleden werd de Mortier Award in het leven geroepen door het Duitse blad Opernwelt. Vernoemd naar de man die hem zelf als eerste toegekend kreeg voor zijn inzet voor het muziektheater in deze tijd. Eind mei zou de prijs aan hem overhandigd worden. Mortier mocht als ontvanger bepalen wie na hem de prijs zou worden toegekend. Of hij al een naam heeft genoemd is niet bekend.

Mortier was in 1988 en 1989 de eerste intendant van de Vlaamse Opera. Aviel Cahn, de huidige artistiek leider van het Vlaamse huis herdacht de voormalige artistiek leider: “Wat Gerard Mortier heeft gedaan voor opera, niet enkel in België maar in de hele wereld, is van onschatbare waarde. (…) Hij toonde aan dat opera niet thuis hoort in een museum maar een relevante kunstvorm kan zijn voor vandaag. Bovendien heeft hij opera toegankelijk gemaakt bij een breed en groot publiek”.

Het Vlaamse operahuis zal de eerstvolgende premiere in Gent, waar Mortier zijn liefde voor opera ontwikkelde, aan hem opdragen. De Opéra national de Paris heeft aangekondigd de premiere van Tristan und Isolde, op 8 april, op te dragen aan de voormalige intendant van de Parijse opera.