Hij is één van de meest aangrijpende karakters uit de operageschiedenis: Il Commendatore uit Don Giovanni. En hoewel zijn rol klein is, staat of valt iedere Don Giovanni met zijn optreden. Een portret in beeld van enkele vertolkingen. Met dank aan Youtube.

Don Giovanni is een alom geroemde opera en kent één van de meest spectaculaire operafinales die je je maar kunt bedenken. In het begin van het verhaal vermoordt Don Giovanna de vader van Donna Anna, Il Commendatore. Aan het einde van de opera komt het standbeeld van de Commendatore de losbandige edelman straffen en sleept hem naar de hel.

De muziek in die scène is één lange spanningsopbouw naar de dood van Giovanni. De Commendatore bonst op de deur (duidelijk in de muziek te horen) en Don Giovanni doet zelf open, omdat zijn knecht Leporello niet durft. Wat volgt, is een gesprek waarin Giovanni weigert spijt te betonen en zijn leven te veranderen. Na een herhaaldelijk uitgeschreeuwd ‘nee’ (No!) wordt hij de hel in gesleurd.

De rol van de Commendatore is niet groot, maar wel van groot belang. Hij moet met grootse, overweldigende stem Giovanni komen halen – anders blijft het effect van de scène uit.

De geschiedenis telt te veel Commendatore’s om op te noemen. Niettemin hieronder een selectie.

Om te beginnen een grootse vertolking door Andrea Silvestrelli tijdens een semiscenische opvoering in het Concertgebouw in 1994, in het kader van het Holland Festival. Rodney Gilfry is Don Giovanni, Ildebrando D’Arcangelo is Leporello.

Veertig jaar terug in de tijd: een productie van Don Giovanni voor de Salzburger Festspiele van 1954. Dezsö Ernster is de Commendatore, Cesare Siepi is Don Giovanni en Otto Edelmann is Leporello in deze ultralangzame uitvoering.

Een beroemd geworden film van Don Giovanni werd in 1979 gemaakt door Joseph Losey. John Macurdy is hierin de Commendatore, Ruggero Raimondi zingt Don Giovanni en José van Dam is Leporello. Helaas is de geluidskwaliteit wat minder.

Francesca Zambello maakte in 2008 een zeer duister figuur van de Commendatore in een productie voor het Royal Opera House. Hieronder een fragment (in iets mindere kwaliteit, maar toch). De Commendatore wordt gezongen door Eric Halfvarson, Simon Keenlyside is Don Giovanni en Kyle Ketelsen is Leporello.

Bij het Royal Opera House zong twintig jaar eerder Gwynne Howell de rol van de Commendatore, in een productie onder leiding van Colin Davis. Thomas Allen is Don Giovanni, Stafford Dean is Leporello.

Tot slot één van de bekendere Commendatore’s: Kurt Moll. Hij zingt de rol in een productie uit 1990, met Samuel Ramey als Don Giovanni en Ferruccio Furlanetto als Leporello.