In een enkele avond uit en thuis was het publiek van het programma Op reis door Europa dat Renate Arends en Maria Fiselier op zaterdag 6 december in De Doelen in Rotterdam brachten. Veel muziek, veel tekst en vooral veel genot voor de liedliefhebber.

In de Jurriaanse Zaal van de Rotterdamse Doelen wordt dit seizoen af en toe ruimte gemaakt voor het lied. Onlangs was er een avond vol Schubert en dit weekend werd er gereisd van het Duitsland van Schumann via het Frankrijk van Poulenc en het Groot-Brittannië van Gurney en Howells naar Spanje. Uit dat land kwamen liederen van onder anderen De Falla en Turina.

Het lied moet het hebben van minstens 50 procent tekst en dan is herkenbaarheid en verstaanbaarheid van belang. Bij het Engels, Duits en Frans zal dat voor velen niet zo’n probleem zijn, bij het Spaans ligt dat anders. Maar de toelichtende teksten van presentator Lex Bohlmeijer hielpen om het begrip te vergroten van wat Renate Arends in Tres poemas van Turina en Maria Fiselier in een groot deel van de cyclus Siete Canciones van De Falla zongen.

Voor de pauze klonk werk van Ivor Gurney. Mezzosopraan Maria Fiselier bracht onlangs haar eerste cd uit met liederen van onder anderen deze Britse ‘war poet’, die letterlijk in de loopgraven van de Grote Oorlog zijn werk componeerde. Drie kunststukjes liet ze op deze avond van hem horen, waaronder het bekende ‘Sleep’ en ‘In Flanders’, waarvoor Gurney weliswaar alleen de muziek schreef, maar waarvan de beginzin – “I’m homesick for my hills again” – staat voor Gurney’s liefde voor zijn geboortestreek rond Gloucester en voor de natuur.

Maria Fiselier verstaat de kunst om muzikaliteit te combineren met verstaanbaarheid. Het was bij de Gurney-liederen niet nodig om mee te lezen. Daarbij zong de mezzo op een heel natuurlijke manier, die nergens afleidde van het verhaal en de zeggingskracht van de muziek. Haar instrument is degelijk getraind en dat levert in alle registers hoge kwaliteit op.

Renate Arends opende het programma met Schumanns Liederkreis. Ze heeft een grote stem en haar verstaanbaarheid was af en toe een probleem. Ik kan me voorstellen dat een lagere stem daar minder last van heeft, maar het is jammer wanneer het Duits van Von Eichendorff, op wiens teksten Schumann zijn liederen componeerde, niet voortdurend een verstaanbare kern van de presentatie vormt. Arends had ook last van een verkoudheid, maar deed met succes haar best om die onhoorbaar te laten voor het publiek.

Een vergelijking tussen de twee zangeressen is lastig, omdat ze in hun vocale en dramatische expressie zeer verschillend zijn. Dat maakte deze avond overigens wel rijk. Renate Arends is in mijn oren en ogen heel goed in een beschrijvende rol, terwijl Maria Fiselier opvalt door haar uitstekende inleving. Van Schumanns Maria Stuart-cyclus, die ze in het eerste deel van de avond zong, maakte de jonge zangeres een mini-opera, waarin ze een volstrekt geloofwaardige vertolking gaf van de gedachten die door de dichter aan koningin Maria Stuart werden toegeschreven aan het eind van haar leven.

De sopraan Arends zong op kousenvoeten, de mezzo Fiselier droeg hoge hakken. Dat moet wat uitmaken. Wie de details daarover wil horen, moet maar naar de radio luisteren op maandagavond.

Naast de zang nam het gesproken aandeel van presentator Lex Bohlmeijer, eloquent en erudiet als altijd, vrij veel ruimte in. Ik denk dat het op de radio goed werkt, maar in de zaal leidde het mij te veel af van de muziek. Het gaf een talkshowkarakter aan wat van mij wel een echt recital mag zijn. Al werd zijn informele aanpak wel door het publiek gewaardeerd.

Informeel was ook de begeleider, Roger Vignoles. In het tweede deel van het programma hing hij zijn colbertjasje pontificaal aan de vleugel; dat heb ik nog niet eerder meegemaakt. De grote begeleider, met een imposant lijstje vocalisten voor wie hij de begeleiding verzorgde, had twee repetities gehad met de zangeressen en beide partijen voelden zich duidelijk vertrouwd met elkaar. De pianist stelde zich niet als de voorzichtige begeleider op, maar nam zijn ruimte en daagde zo op interessante wijze de zangeressen uit.

In de gesprekjes rond zijn optreden zei Vignoles mooie dingen, onder meer over de “creative duality” die het lied is. Met zijn aandeel aan de creatieve spanning van de liederen op deze avond zat het goed. Hij werd geïnspireerd door de vleugel in de Jurriaanse Zaal, “één van de mooiste instrumenten” die hij ooit bespeelde, zo vertelde de Brit.

Iedereen die er afgelopen zaterdag niet bij was, krijgt maandagavond de kans de schade in te halen op Radio 4, in het Max Avondconcert.