Met wereldwijd vertoonde optredens als Konchakova in Prince Igor en Carmen in Bizets gelijknamige opera heeft Anita Rachvelishvili haar naam het afgelopen jaar in de gevel van de Metropolitan Opera in New York gebeiteld. Een gesprek met de Georgische ster. Over haar vaderland, haar rollen en haar toekomst.

Anita Rachvelishvili is een fascinerende persoonlijkheid. Ik was geïntrigeerd door haar Konchakovna in Borodins opera Prince Igor afgelopen jaar en was verrast haar te zien als presentatrice van de Live in HD-vertoning van Macbeth in het najaar, waar ze in gesprek met Anna Netrebko vloeiend Engels bleek te kunnen spreken.

In januari sprak ik de mezzosopraan, die in 2009 doorbrak met een optreden als Carmen in de Scala en sindsdien met de beroemde partij van Bizet en met rollen als Dalila, Amneris en Principessa di Bouillon in vele grote operahuizen heeft gestaan.

Waar ben je opgegroeid?
“Ik groeide op in Tbilisi, de hoofdstad van Georgië, tijdens de onafhankelijkheidsoorlog. Ik weet nog hoe de bommen om ons heen vielen en hoe bang ik was. Er waren tijden dat mijn familie, die sowieso al arm was, geen eten en, nog erger, geen water had. In die tijd was de hoofdstad een puinhoop. Maar mijn ouders waren geweldig. Ze gaven me veel liefde en leerden me hoe te overleven.

Hoewel de oorlog enkel door een wapenstilstand werd afgehouden, is Georgië nu een plek vol natuurschoonheid en is Tbilisi een heerlijke stad, met erg goed eten en goede wijn. En Georgiërs houden van gasten. We doen altijd ons best om het hen gemakkelijk te maken.

Wanneer ik onderweg ben, mis ik het Georgische eten met zijn unieke kruiden. Er zijn wel behoorlijk wat Georgische restaurants in New York City, maar dat is toch niet hetzelfde als thuis.”

Biedt Georgië goede mogelijkheden voor muzikaal getalenteerde mensen?
“Je kunt een goede muziekopleiding krijgen, maar het is niet makkelijk om daarna werk te vinden. Georgië is helaas een erg arm land met veel grote musici, dus moet je naar het buitenland reizen om te kunnen werken. Ik hoop dat die situatie op een dag anders zal zijn en ik doen mijn best om daarbij te helpen.”

Na je studie in Georgië ging je naar de Accademia van het Teatro alla Scala. Hoe belandde je daar?
“De Scala houdt ieder jaar een grote internationale competitie. De winnaars worden uitgenodigd om aan de academie verder te studeren. Ik was in 2007 één van de vierhonderd deelnemers en won. De academie was voor mij een directe weg naar het toneel van de Scala.

In mijn twee jaren bij de academie heb ik enorm veel geleerd over zingen, opera en hoe je kunt overleven in een talentenprogramma. Veel grote zangers geven daar les, onder wie Mirella Freni, Luciana Serra en wijlen Leyla Gencer. Ik vond het fantastisch om met Gencer te werken, en ook met Renato Bruson en de geweldige pianist en coach Vicenzo Scalera.

Bij de academie zong ik concerten, nam ik deel aan masterclasses en vertolkte ik rollen in talentenproducties. Die werden op het grote toneel van de Scala opgevoerd, met een orkest van jonge musici. In Mozarts Le nozze di Figaro was mijn rol Cherubino. Ik was niet slecht, maar ze hadden moeite om me er als een jongen uit te laten zien…”

Dit seizoen zong je Bizets Carmen bij de Metropolitan Opera en in Mannheim. En je zingt de rol later dit jaar weer in de Scala. Hoeveel verschillende ensceneringen ken je inmiddels?
“De afgelopen vijf jaar heb ik in zo’n vijftig verschillende ensceneringen van Carmen gestaan, in verschillende stijlen en met verschillende soorten kostuums. Mijn favoriete producties zijn die van Richard Eyre bij de Met en die van Emma Dante bij de Scala. De laatste is niet traditioneel, maar erg goed gedaan. Het gaat alle standaarden te boven. Ook houd ik van Francesca Zambello’s productie in Londen en die van Franco Zeffirelli in Verona.

Inderdaad, de meeste producties die ik noem zijn traditioneel. Ik houd ervan om voorstellingen te doen die het verhaal rechttoe rechtaan vertellen en die het publiek iets van de geschiedenis laten zien. En ik houd van de flamencodansen en de andere kleurrijke aspecten van Carmen.

Afgaand op mijn grote ervaring in deze rol durf ik ook wel te zeggen dat traditionele of semitraditionele producties het beste werken voor Bizets opera. Al kan een moderne enscenering bij andere opera’s soms prima functioneren, als het verhaal van het libretto intact gelaten wordt. Ik heb een paar Russische opera’s gedaan waarin dat geweldig werkte.”

Hoe lang zing je al de rol van Amneris in Aida?
“Twee jaar geleden debuteerde ik in die rol in Detroit, in een prachtige, traditionele productie van Bliss Hebert. Ik heb Amneris daarna een paar keer concertante gezongen en zong de rol afgelopen zomer in de regie van DeBosio in de Arena di Verona. Ik houd van de partij en voel me er erg goed bij. Deze zomer zing ik de partij weer in Verona, dan in de Zeffirelli-productie.

Amneris is voor mij veel meer dan enkel de prinses die Aida’s geliefde wil hebben. Ze is een sterke vrouw, die Radames al veel langer kent dan Aida. Ze groeiden samen op. Amneris wil Radames helpen, ook al heeft hij haar en haar vaderland verraden. Maar op een gegeven moment kan ze niks meer doen. Ze kent zijn persoonlijkheid en weet dat hij zijn emoties niet goed in bedwang kan houden. Amneris is slim en ziet de realiteit van de situatie in.

Het verhaal van twee vrouwen die van dezelfde man houden is iets van alledag en mensen kunnen zich er makkelijk in herkennen. Het is de tragedie van de mezzosopraan dat zij vaak de vrouw is die de man uiteindelijk niet krijgt…”

Ben je van plan om in de toekomst een cd te maken?
“Ik hoop tijd te vinden om een album met liederen en aria’s te maken, met orkestbegeleiding. Het probleem is dat mijn agenda al tot 2020 volgeboekt is. Maar ik hoop echt dat we er een paar dagen voor kunnen vinden, want ik weet dat mensen erop wachten.

Op een cd zou ik waarschijnlijk aria’s zingen uit Carmen, Samson et Dalila en Werther. Ook zou ik graag wat Rossini-aria’s en liederen uit Rusland, Georgië en de Verenigde Staten zingen. Ik houd van Amerikaanse muziek.”

Gebruik je veel moderne technologie in je werk?
“Al mijn partituren staan op mijn iPad, dus die gebruik ik heel veel. Ik heb zelfs een keer het Verdi-requiem vanaf mijn iPad gezongen, in plaats van een papieren partituur.”

Wat zijn je plannen voor de rest van het jaar?
“Op dit moment ben ik thuis in Georgië. Ik zing hier een paar concerten voordat ik naar Milaan ga om Amneris te doen. Hier in Tbilisi doe ik een cross-overprogramma met jazz, blues en Broadway-liedjes. Dat programma deed ik eerder in Le Poisson Rouge in New York en de Georgiërs willen het graag ook horen.

Tegelijkertijd bereid ik de nodige aria’s voor met mijn pianist, dus ik ben eigenlijk altijd aan het werk. Maar ik heb er ook een hekel aan om vrij te nemen en niets te doen. Als ik tijd over heb, organiseer ik liever wat concerten.

We hebben ongeveer een maand de tijd om Aida in de Scala te repeteren. Na de laatste voorstelling ga ik direct door naar Salzburg voor twee uitvoeringen van het requiem van Verdi. Daarna zing ik Rome opnieuw Amneris, om vervolgens terug te komen in de Scala voor een herneming van Emma Dantes Carmen. Daar zie ik echt naar uit.

In de zomer zing ik Amneris in Verona. Ik houd van het publiek in het informele openluchttheater daar. Vooral als het warm is en iedereen ontspannen is. Ik heb er al vele mooie ervaringen opgedaan en voel me er erg op mijn gemak. Het is een magische plek.”