Wat doet een casting director? Het lijkt simpel. Je hebt een opera en je hebt een x aantal rollen: vul ze maar in! Maar zo eenvoudig is het in de praktijk helaas niet, vertelt Jesús Iglesias Noriega, casting director bij De Nationale Opera. “Soms leiden afzeggingen tot een regelrechte ramp.”

Jesús Iglesias Noriega werd drie jaar geleden benoemd tot hoofd artistieke zaken van De Nationale Opera (DNO). Daarvoor werkte hij als assistent in het Teatro Colón in Buenos Aires en zwaaide hij tien jaar lang de scepter in het Teatro Real in Madrid.

Eind februari werd het nieuwe DNO-seizoen onthuld, een moment dat altijd op kritische aandacht van vele operaliefhebbers kan rekenen. Allemaal hebben we immers onze wenslijstjes. Ik ook, dus gewapend met duizend vragen en mijn droomlijstje stapte ik Noriega’s werkkamer binnen voor een gesprek.

Een afspraak maken gaat niet vanzelf: Noriega is druk, druk, druk. En toch: als we dan eindelijk samen aan de grote tafel in zijn kamer zitten, is van enige vermoeidheid niets te merken. Hij praat snel. Zo snel dat ik hem amper kan bijhouden. Adrenaline?

“Ja. Mijn baan is hectisch en ik drijf op adrenaline”, zegt hij. “Na een dag werken moet ik gewoon afkicken. Maar ik kan je zeggen dat ik echt gelukkig ben met wat ik doe.”

Macbeth

Ik kan het niet nalaten om de recente, veelbesproken productie van Macbeth te berde te brengen. Men praat er nu eenmaal over. Waarom moest de oorspronkelijke Lady Macbeth, Tatjana Serjan, het veld ruimen? “Laten we het erop houden dat er geen klik was tussen de zangeres en de regisseur, wat het voor beiden onmogelijk maakte om goed samen te werken. De communicatie werd verstoord.”

Maar waarom was het de zangeres en niet de regisseur die het veld moest ruimen? En zou dat ook zo gewerkt hebben als het om een beroemdheid ging voor wie mensen speciaal kaarten kopen, zoals Domingo of Netrebko? Noriega: “Opera is, zeker voor ons, meer dan zang alleen. We zijn niet voor niets het Muziektheater. Het is dus de bedoeling dat alles klopt en op elkaar is afgestemd: de dramaturgie, de regie, de muziek en de zang.”

“Ik ben zelf een ‘zangersmens’, maar alles staat natuurlijk al langer dan een jaar vast. Het regieconcept, de decors, de kostuums… Om dan zo’n Macbeth concertante te maken of, nog erger, het hele project af te blazen, dat gaat gewoon niet. Er zijn te veel mensen bij betrokken.”

Afzeggingen

DNO werkt zonder understudies, wat het leven van een casting director niet makkelijker maakt, vertelt Noriega. “Het is jammer, maar het is niet anders. We kunnen het niet betalen.”

Is een dubbele bezetting een slimme oplossing? “Sommige operahuizen werken daarmee. Op het eerste gezicht lijkt het handig. Het maakt het mogelijk om te schuiven met zangers. Maar geloof me: bij dubbele bezettingen heb je de meeste afzeggingen!”

Wat afzeggingen betreft was dit seizoen “een ramp”, vertelt Noriega. “Ik had te maken met vijf, zes afzeggingen. Patricia Petibon, die de rol van Teresa in Benvenuto Cellini zou zingen, meldde zich bijvoorbeeld ziek. Of het zo is of dat ze geen zin had in Amsterdam? Wie zal het zeggen?”

“In Mariangela Sicilia heb ik een goede vervangster gevonden, maar soms leiden afzeggingen tot een regelrechte ramp. Ik heb in Madrid een keer meegemaakt dat alles werd afgeblazen omdat we geen vervanger konden vinden voor de rol van Pablo Neruda in Il Postino.”

Inspraak

Noriega heeft in principe de pet op als het gaat om het casten van de DNO-producties. Maar regisseurs en dirigenten willen soms ook graag een vinger in de pap hebben.

“De audities voor Faust heb ik bijvoorbeeld samen met Marc Minkowski gehouden. Bij Michael Fabiano riep hij al na een paar minuten: hem wil ik! En Mariss Jansons heeft zich vanaf het eerste moment met de casting voor Pique Dame (juni/juli 2016) beziggehouden.”

“Christof Loy, die volgend seizoen bij ons Chovansjtsjina regisseert, weet exact wat hij wil. Daar moet ik zeker rekening mee houden. En dan zijn er nog de coproducties of de producties die we elders hebben ingekocht. Vaak zijn de rollen daarin al ingevuld, zoals het geval was bij Falstaff. Die hele productie draaide om Ambrogio Maestri en reisde de hele wereld rond. Zo worden ook de kosten goed verdeeld en kun je je veel grotere namen permitteren.”

Een ander voorbeeld is Ariodante, een productie die in januari en februari 2016 in Amsterdam opgevoerd wordt met vrijwel dezelfde cast als in Aix-en-Provence. “Maar soms wil een operahuis met eigen zangers werken”, zegt Noriega. “Il Trovatore is bijvoorbeeld een coproductie met de opera van Parijs, maar zij hebben ervoor gekozen om met hun eigen zangers te werken.”

Potentie

“Als je een titel doet, moet je er zeker van zijn dat je er geschikte mensen voor hebt”, vindt Noriega. “Je hebt natuurlijk namen in je achterhoofd, maar ze moeten wel beschikbaar zijn. Dat was het geval met Il Trovatore. Die opera heet zeer moeilijk te bezetten, maar ik dacht: ik heb een goede cast, laten we het nou echt doen!”

“Ik cast een jaar of twee, drie van tevoren. Francesco Meli, die nu zowat de beste Manrico ter wereld is, was toen bezig met de switch richting zwaardere rollen. Ik had het geluk zijn potentie op tijd goed in te schatten en heb hem meteen voor de rol vastgelegd.”

Soms heb je ook met eerder gemaakte afspraken te maken, zegt Noriega. “Toen Ingo Metzmacher hier de chef-dirigent was, heeft hij Chovansjtsjina van Moessorgski bovenaan zijn wenslijstje gezet. Hij wilde de opera heel erg graag dirigeren en dat is hem toen door Pierre Audi beloofd.”

2015/2016

Hoe plan je een seizoen bij elkaar? “Oei, er zijn zo veel factoren die meespelen! We willen in balans blijven, dus naast het ijzeren repertoire willen we ook nieuwe dingen uitproberen. Volgend seizoen hebben we maar liefst drie wereldpremières: Only the sound remains van Kaija Saariaho, Theatre of the World van Louis Andriessen en Blank Out van Michel van der Aa. En in samenwerking met het Grachtenfestival brengen we Be with me now. Dat is een soort pastiche, speciaal gemaakt voor jonge zangers.”

“De reden dat we met een nieuwe productie van Der Rosenkavalier beginnen, een opera die al vaak bij ons op de planken is geweest, heeft alles te maken met het jubileumjaar. Het leek ons leuk om het seizoen te starten met de opera die vijftig jaar geleden het begin van DNO inluidde.”

“Dat Hänsel und Gretel volgend seizoen ook in Brussel wordt uitgevoerd is puur toeval. Het is een leuke opera die we al heel erg lang niet hadden gedaan. Het is ook een perfecte opera om vlak voor kerst te doen. En: we hebben een ontzettend leuke cast bij elkaar gescharreld.”

Waarom zo weinig Puccini? “Hm… niet voor alles zijn de antwoorden voorhanden. Maar treur niet! Manon Lescaut staat al op de planning en ook Il Trittico heeft onze aandacht.”

De Nederlanders

Een veelbesproken aspect van de casting bij DNO is het aandeel Nederlandse zangers. Hoe denkt Noriega daarover? “We willen natuurlijk zo veel mogelijk met Nederlanders werken. We zijn ten slotte De Nationale Opera. Maar het is niet altijd makkelijk en het ligt niet altijd aan ons. Ten eerste moeten we een geschikte opera voor ze hebben en dan is het nog de vraag of ze vrij zijn. Operazangers hebben drukke agenda’s en tegenwoordig worden die soms al jaren van tevoren gevuld.”

“Eva-Maria Westbroek is volgend seizoen te bewonderen in het Jubileumconcert en daarna komt ze terug in een prachtige opera, in één van haar geliefde rollen. We zijn ook in gesprek met Bastiaan Everink en we hebben ook aan Frank van Aken gedacht.”

“Veel staat nog niet vast. Het zijn maar gedachten en ideeën. We zitten nog in het stadium van het bedenken. Aangezien ik niet zeker weet of het allemaal ook zo gaat lukken, kan ik je niet veel namen noemen. Maar Thomas Oliemans, Charlotte Margiono en de jonge talenten Florieke Beelen en Maria Fiselier komen zeker terug.”

Lees meer over het seizoen van De Nationale Opera op www.operaballet.nl.