Otello Live in HD: absolute perfectie
Zelden heb ik een bioscoopproductie gezien waarin zang, muziek, regie, decors, kostuums, licht en filmregie zo krachtig samenkwamen als in Otello afgelopen zaterdag. De voorstelling van de Metropolitan Opera toonde opera in zijn meest meeslepende vorm. Adembenemend!
Regisseur Bartlett Sher heeft de afgelopen jaren de ene na de andere succesproductie gecreëerd bij de Metropolitan Opera in New York. Otello is daarop geen uitzondering.
Sher situeert de op Shakespeares toneelstuk gebaseerde opera van Giuseppe Verdi in de tijd dat het stuk ontstond. Het decor (Es Devlin) heeft zowel moderne als klassieke trekken en is bijzonder functioneel. Vlot en geruisloos schuiven de decorstukken heen en weer om verschillende ruimtes te creëren, waardoor de spanning van de voorstelling geen moment onderbroken wordt.
Catherine Zuber heeft de personages in karakteristieke kostuums gehuld en Donald Holder (licht) en Luke Halls (projecties) dopen het geheel in precies die zware, onheilspellende atmosfeer die ook de muziek van Verdi doortrekt. Het drama broeit daardoor voortdurend onder het oppervlak, met op de juiste momenten grandioze momenten van ontlading.
De echte kracht van de productie schuilt echter in de personenregie van Sher. Hij weet het allerbeste uit zijn cast te halen. Hun karakters zijn echt en diep en hun onderlinge relaties ontwikkelen zich op meesterlijke wijze. De verhouding tussen Otello en Desdemona is bijvoorbeeld allesbehalve eenvoudig. Je voelt hoe hun sterke liefde aangevochten wordt door angst, haat en jaloezie, maar ook hoe die liefde nooit helemaal dooft. Iets wat de tragische slotscène buitengewoon ontroerend maakt.
Ook qua zang krijgt het wereldwijde bioscooppubliek het neusje van de zalm voorgeschoteld. Aleksandrs Antonenko is een autoritaire en heetgebakerde Otello, die tegelijkertijd door glimpen van onzekerheid en twijfel altijd iets humaans houdt. Je voelt met hem mee. Antonenko zingt met veel kracht en passie. In de eerste akte lijkt hij tijdens een paar frases te wankelen, maar hij herpakt zich en zingt de voorstelling tot het einde toe met glans uit.
Željko Lučić echoot in zijn zang het gewiekste en duistere spel dat hij als Jago met de andere karakters speelt. Het kwaad in hem vertaalt hij niet in ruige, dik aangezette zang. Hij zingt juist geslepen en berekenend, wat zijn rol als een handschoen past.
De uitblinker is voor mij Sonya Yoncheva als Desdemona. In het pauzegesprek met presentator Eric Owens praat ze kort over de legendarische sopranen die deze rol in het verleden bij de Met vertolkten. Ik durf wel te zeggen dat Yoncheva één van hen is, één van die unieke sopranen wier zang en spel zo’n magische uitwerking hebben dat je alles en iedereen om je heen vergeet.
Yoncheva’s Desdemona is geen arm slachtoffer, maar een zelfbewuste vrouw, die weet wat haar boven het hoofd hangt, maar sterk blijft en haar liefde voor Otello niet opgeeft. De Bulgaarse sopraan drukt dat uit met het beste acteerwerk dat ik in tijden op een operatoneel heb gezien en zang waar weinigen zich aan kunnen meten. In het ‘Lied van de Wilg’ en het ‘Ave Maria’ geeft ze werkelijke iedere noot de juiste kleur en expressie. Een onvergetelijke ervaring.
Yannick Nézet-Séguin leidt het geheel met veel energie en gevoel voor drama. De derde akte zet hij weergaloos onder spanning en de slotakte bouwt hij zo op dat de impact van de finale overdonderend is.
De Met heeft mijn vorige recensie, van seizoensopener Il trovatore, kennelijk goed gelezen, want het randprogramma bij deze vertoning is een stuk interessanter, met onder meer een reportage over het werk van Gary Halvorson, de man die het camerateam aanstuurt en zo live bepaalt wat het publiek in meer dan 2.000 bioscopen te zien krijgt. Ook hem valt een groot compliment ten deel. Niet eerder heb ik een Live in HD-voorstelling meegemaakt waarin alles zo doordacht en betekenisvol gefilmd wordt.
Natuurlijk is een bioscoopvoorstelling niet te vergelijken met een voorstelling in het theater, zoals de mensen van de Met nooit vergeten te onderstrepen. En toch. Het is lang geleden dat ik zo gegrepen en geraakt werd door een opera. Kennelijk maakt het soms niet uit waar en hoe je een productie beleeft. Absolute perfectie vindt altijd zijn weg naar je hart.
De volgende vertoning van de Metropolitan Opera Live in HD is Tannhäuser op zaterdag 31 oktober, onder meer te zien in CineMec in Ede en Utrecht.
De auteur
11Reacties
Voor de liefhebbers: kijk ook eens op blog.cinemec.nl.
Ook een mooie recensie van jouw hand Maarten-Jan! Leuk blog.
Deze Otello zou ik wel op DVD willen hebben. Wat een schitterende voorstelling en wat werd er goed gezongen en geacteerd!
Na de twee Verdi toppers verheug ik me nu ontzettend op Tannhäuser vanuit de Met.
Dankjewel Leen, Tannhaeuser staat inmiddels ook op de blog. Kijk maar eens.
Of de DVD van Otello uitgebracht zal worden, is de vraag. Er is immers al een DVD van de recente Otello vanuit The Met met Botha en Fleming (Decca). Maar: wie weet?
De meest recente DVD (ook op blu-ray, inclusief backstage interviews) vanuit The Met is op dit moment de Macbeth met Netrebko en Lucic op DG (openingsvoorstelling bioscoopseizoen 2014-2015). Ik heb hem thuis en geniet wéér van die prachtige avond.
Al naar aanleiding van het bericht op deze site “Geen zwearte Otello bij Metropolitan Opera” waarin – n.m.m ten onrechte – sprake is van de “traditie” om Otello uit te beelden als Moor – volgens het libretto is hij dat – een “traditie” die “ouderwets” en niet meer van deze tijd zou zijn en dat Otello daarom als een blanke zou worden neergezet, heb ik gesproken van “politieke correctheid ten top”. Het enige dat voor mij afbreuk heeft gedaan aan de schitterende uitvoering was de blanke Moor. Een falsificatie wat mij betreft! Als er ooit nog eens een film over Martin Luther King zou worden gemaakt, moet die dan ook als blanke worden uitgebeeld? Nee toch!
Correctie: “zwearte” moet uiteraard “zwarte” zijn. Excuus.
Beste Pieter K., een moor is inderdaad een moor. Ik begrijp je weerstand tegen de ‘modernisatie’ van deze productie, maar moet bekennen dat ik me daardoor tijdens het genieten van de indrukwekkende Otello-avond geen moment heb laten afleiden. En dat laatste ging, met zoveel excellente zang en ander moois om van te genieten, eigenlijk van een ‘leien dakje’. Hopelijk kunnen we, als het om de kwestie ’to schmink or not to schmink’ gaat, het ‘zwartepietten’ buitenshuis houden.
Beste heer Dongelmans, er wordt op deze site wat afgediscussiëerd n.a.v. allerlei ingrepen en regelrechte falsificaties door operaregisseurs en dat mag blijkbaar. Waarom zou deze dan onbesproken moeten blijven?
Beste Pieter K., bespreken is prima. Uiteraard! Ik verwees slechts naar het eventueel doorslaan zoals bij die Nederlandse ‘schminkkwestie’ (rond pieterbaas) helaas het geval is.
Beste Maarten-Jan, de discussie over Zwarte Piet, aangezwengeld door een stelletje frustraten, dat zelfs in iets folkloristisch nog discriminatie wenst te zien, is inderdaad volledig doorgeslagen en lijkt er zelfs toe te leiden, dat het – mede onder druk van de Verenigde Naties (!) – Witte Piet gaat worden. Peter Gelb, als eindverantwoordelijke voor het witwassen van Otello, hoort blijkbaar ook bij die club. Misschien heeft hij zo willen voorkomen, dat de VN zich ook met de Met zouden gaan bemoeien. Overigens zijn Monostatos en “het lijfnegertje van de Marschallin” (Leo Riemens) ook al min of meer geruisloos ten prooi gevallen aan het blanke denken van politiek-correcte intendanten en regisseurs, die hun publiek wél de inmiddels obligate rolstoelen, Kalasjnikofs, hakenkruisen, gasmaskers, nekschoten, verkrachtingen en meer van dat fraais menen te mogen voorschotelen maar géén authentieke niet-blanken (“neger” en “zwarte” zijn inmiddels ook al in de discrminatoire hoek gezet). Ik heb nog een paar ideeën voor de bleekneuzen: laat, desnoods onder inschakeling van de VN, het kinderliedje “Moriaantje, zo zwart als roet…”, met als “Mein Kampf”, verbieden en dwing die paar drogisten, die nog de Moriaan hebben uithangen, die te verwijderen.
Een tikfoutje in de op 2 na laatste regel: “met” moet “net” zijn. Excuus.
(zwart-wit)Eén stap verder en de helft van alle opera`s is gedoemd om, zoals ooit Un ballo in maschera, omgewerkt te worden. En wel om
mogelijke gevoeligheden bij antimonarchisten en christenhaters te ontzien.