Alles draaide om de natuur, afgelopen donderdagavond tijdens het concert van het Rotterdams Philharmonisch Orkest in De Doelen. Chef Yannick Nézet-Séguin eerde die natuur met prachtige interpretaties van Beethoven en Mahler. Mezzosopraan Sarah Connolly ontpopte zich als ster van de avond.

De beleving van de natuur is, naast de liefde, wellicht de grootste inspiratiebron voor het creatieve genie. De groten der aarde vonden er de basis voor hun beste werken. Wittgenstein trok zich terug in een hutje aan de Noorse Sognefjord om rustig te kunnen schrijven. Klimt schilderde zijn meest befaamde landschappen aan de Attersee. Beethoven wandelde er lustig op los in het landelijke Oostenrijk. En Mahler componeerde bijna al zijn werk in zijn vakantiehuisje aan de Wörthersee, weg van de hectiek van de drukke culturele hotspot Wenen.

In een uitvoering van Beethovens zesde symfonie en Mahlers Lied von der Erde brengt Yannick Nézet-Séguin donderdagavond in De Doelen een liefdevolle ode aan deze natuur. Beethovens symfonie, ‘de Pastorale’, verbeeldt de omgeving die Beethoven inspireerde: een bergbeekje, een dorpje, naderend onweer. Mahlers Lied von der Erde gaat nog verder: het verbeeldt niet alleen landelijk Oostenrijk, maar de natuurlijke staat van de gehele wereld, waartoe ook de mens behoort. Hier is de natuur het middelpunt in een reeks van thema’s, van vreugde en schoonheid tot afscheid en de dood.

Het natuurgevoel weet Yannick met zijn Rotterdams Philharmonisch Orkest perfect weer te geven. De Beethoven-symfonie wordt uitermate subtiel en liefdevol uitgevoerd. De titel ‘Pastorale’ lijkt ook als muzikale en dramaturgische aanwijzing te zijn opgevat. In de eerste delen schetst het orkest een zacht en dromerig landschap, waarbij je wolkjes voorbij hoort drijven boven het maaiveld. De overgangen zijn perfect uitgevoerd en elke tempowisseling en elk rubato werkt. Het orkest speelt prachtige pianissimi en volgt de expressief dansende Yannick op de voet.

Soms wordt de lieflijkheid een beetje wollig en mag het wat gearticuleerder. Maar in het derde en vierde deel laat het orkest horen dat het dat ook kan. Met veel kracht wordt het naderende onweer in de bergen verbeeld. Hier klinkt het plots behoorlijk allegro en creëert Yannick door geweldig dynamiekwerk veel spanning. Hij heeft een duidelijk idee over deze symfonie en weet dit over te brengen aan het orkest. Hierdoor wordt niet zomaar Beethoven gespeeld, maar Yannicks eigen interpretatie ervan. Het is een mooie interpretatie.

In Mahlers werk mag het orkest wat vrijer spelen en wat meer uitpakken, en dat doet het graag. Technisch is het niet altijd perfect, met name in de harmonische afstemming van het koper, maar dat zijn kleine aanmerkingen, want overwegend is het goed gespeeld, met een volle klank, maar soms ook mooi zacht. Wederom volgt het orkest Yannick op de voet, met oog voor detail.

Robert Dean Smith geeft vanavond akte de présence voor de tenorpartij. Das Lied von der Erde wisselt tenor- en mezzo-aria’s af, waarbij de tenor als eerste mag aantreden in het drinklied ‘Vom Jammer der Erde’. Smith moet even op gang komen en heeft veel moeite om hoorbaar te blijven boven het orkest. Dit lukt hem lang niet altijd, wat hemzelf meer aan te rekenen is dan het orkest. Hij zingt een stabiel maar weinig spannend concert, hoewel hij in de zachtere stukken best mooie dingen doet en later wat meer loskomt.

Sarah Connolly is de ster van de avond. Ze zingt een werkelijk magistrale liedcyclus, met een zeer subtiele interpretatie. Ogenschijnlijk moeiteloos werkt ze samen met het orkest. Een extra compliment voor de dirigent, die Connolly perfect volgt, waardoor ze alle ruimte krijgt om prachtige rubati te maken en heerlijk zachtjes te blijven in de hoogte. Connolly en Nézet-Séguin: een combinatie waarbij de natuurpracht eventjes in de concertzaal opbloeit.

Het vierde deel, ‘Von der Schönheit’, klinkt lieflijk en wollig als het tweede deel van Beethoven. Maar het orkest kan ook krachtpatsen. Dat horen we pas helemaal aan het einde van de avond, in de laatste delen van Mahler. Daar horen we het echte contrast tussen het vrolijke landschap van Beethoven en de dood en het verdriet van Mahler. Het (lange) laatste deel mist soms de grote lijn, waardoor het repetitief overkomt en richting mist. Maar het is ook donker en intens in de spannende orkestraties van Mahler. En daar komt Connolly dan weer magistraal overheen.

Dit concert is ook nog te horen op vrijdag 23 oktober om 20.15 uur. Zie voor meer informatie de website van De Doelen.