In korte tijd een rol instuderen, dat is echt Wiard Witholts ding. Hij zei dan ook direct ja toen de Luikse opera hem een week voor het begin van de repetities vroeg om de rol van Marquis d’Hérigny in Aubers Manon Lescaut over te nemen. Zondag is de première. “Auber is een componist waar je hard voor moet werken.”

De Nederlandse bariton Wiard Witholt vertoefde het gros van de afgelopen jaren in Dessau, Oost-Duitsland, waar hij van 2009 tot 2014 een vaste positie bij het Anhaltisches Theater had. Omdat zijn ensemblecontract hem weinig flexibiliteit gaf om op leuke aanbiedingen in te gaan, besloot hij in de zomer van 2014 als freelance zanger verder te gaan. Dat bracht hem onder meer naar de Bayerische Staatsoper in München, waar hij meewerkte aan de wereldpremière van Hiob, een opera van Erich Zeisl, en een verfilming van The Bear van Walton.

Hoe kwam de Opéra Royal de Wallonie in Luik bij jou terecht voor de rol van Marquis d’Hérigny?
“Oorspronkelijk was een oudere bariton voor de rol gecast. Hij zei een week voor de repetities begonnen af. Dan komt er een heel circus op gang. Wie is beschikbaar? Wie is in staat om deze behoorlijk grote rol in korte tijd in te studeren?

Ik heb in 2011 al eens in Luik gezongen, in Le nozze di Figaro. Ook heb ik met Stefano Mazzonis di Pralafera, de intendant in Luik, L’equivoco stravagante gedaan in St. Moritz. Zo kwamen ze bij mij. Ik ben bovendien bekend met de Franse stijl.”

En je bent goed in het snel instuderen van rollen?
“Het is een soort specialiteit van me ja. Daartegenover staat dat ik mijn partijen ook weer tamelijk snel vergeet. Waarschijnlijk om hersencapaciteit vrij te maken voor nieuwe rollen…

Ik weet nog hoe het Staatstheater Braunschweig een keer opbelde en vroeg of ik ’s avonds een rol kon overnemen in Anna Karenina van Hubay. Ik zei: ‘Hubay?!’ Ik had nog nooit van hem gehoord. Maar ik heb de rol geleerd en ’s avonds vanaf de zijkant van het toneel gezongen.”

Wat kun je vertellen over Marquis d’Hérigny?
“Hij komt niet voor in de roman Manon Lescaut van Abbé Prévost. Maar je kunt een roman nooit letterlijk vertalen naar een opera. Librettist Eugène Scribe heeft veel scènes uit het boek in één scène samengevat. Op dezelfde manier heeft hij veel karakters uit het boek in het ene karakter van D’Hérigny samengebracht. D’Hérigny staat voor de rijke minnaars die achter Manon aanzitten. Hij spiegelt haar de wereld van rijkdom en luxe voor.”

Heb je veel te zingen?
“Drie aria’s, een groot duet van bijna tien minuten en een heel aantal ensembles. Het duet is met Sumi Jo, die een fantastische Manon zingt. Wij hebben beiden het meeste te zingen in de opera. Des Grieux – die bij Puccini en Massenet feitelijk de hoofdrol heeft – heeft bij Auber een ondankbare partij, met geen enkele aria.”

Is het intimiderend om met een grootheid als Sumi Jo te zingen?
“Ze zingt op een heel hoog niveau, dus ik moet alle zeilen bijzetten. Maar ik ben niet extra zenuwachtig. Je leert in dit vak dat het uiteindelijk allemaal gewoon mensen zijn. Bovendien is Sumi totaal geen grote diva. Ze snapt dat opera teamwork is en dat je altijd van elkaar afhankelijk bent. Toch is deze productie wel anders dan in de Duitse provincie. Daar is het iets relaxter. Als daar een keer een hoge noot mislukt, denk je: who cares?”

Is het je eerste opera van Daniel Auber?
“Het is mijn tweede Auber. Ik heb met Antony Hermus in Dessau La muette de Portici uitgevoerd en opgenomen. Ik geloof dat we wel vijftien voorstellingen hebben gegeven.

Auber schreef Portici in de jaren twintig van de negentiende eeuw, Manon Lescaut komt uit 1856. Er zit een grote ontwikkeling tussen beide werken. Auber was al over de zeventig toen hij Manon schreef. Je merkt dat hij een zeer ervaren componist is, die erg handig omspringt met de middelen die hij heeft.”

Hoe zou je Aubers stijl omschrijven?
“Hij heeft een heel eigen handschrift. Natuurlijk staat hij in een lijn met Rossini. Hij heeft Rossini zeer gewaardeerd en dat respect was wederzijds. Maar zijn stijl is echt die van het Franse belcanto, terwijl Rossini duidelijk Italiaanse wortels had. Ook Rossini’s Franse opera’s Le comte Ory en Guillaume Tell komen uit een Italiaanse pen, dat kun je horen.

Auber was een persoon met veel aanzien. Hij heeft iets van veertig opera’s geschreven. Nu zijn die allemaal vergeten, maar in zijn tijd werd hij zeer gewaardeerd. Hij was ook vele jaren lang directeur van het conservatorium in Parijs, als opvolger van Cherubini. Hij had vele bekende studenten. Eén van hen, Ambroise Thomas, volgde hem later op. Auber heeft echt een traditie verder gevoerd.”

Hoe is het om Auber te zingen?
“Er zijn componisten waar je hard voor moet werken en anderen waar alles vanzelf gaat. Auber is zo’n componist waar je hard voor moet werken. Geen noot wordt je geschonken.”

Waar heeft dat mee te maken?
“Dat is moeilijk te zeggen. Pianisten zeggen het van Beethoven. Dat het hard werken is. Beethoven is als een soort granietblok. Je moet heel veel moeite doen om er een beeld uit te hakken. Mozart is eerder van gips. Fragieler. Maar daardoor is het veel moeilijker om het mooi af te werken. Ik denk dat je het zo moet zien.

Wat bij Auber moeilijk is, is dat je vaak heel weinig orkestbegeleiding bij je aria’s hebt. Voor mij is de tweede akte het moeilijkste. Eerst heb ik een aria met flink wat orkest, dan volgt het grote duet met Sumi Jo en vervolgens heb ik een aria met weinig orkest, die ook nog eens heel laag is. Als er iets erg is, is het direct na een dramatisch duet een lage aria zingen…

De partij van Manon is ook absurd, met twee beesten van aria’s. Sumi zei pas: ‘Geen wonder dat deze opera nooit uitgevoerd wordt, geen sopraan wil deze partij zingen.’ Ze zei dat ze nog nooit zo’n lange en moeilijke rol heeft gezongen. De partij heeft heel veel coloraturen, veel lyrische momenten, veel dramatiek: eigenlijk alles. Violetta is er niks bij.”

Heb je ook rollen gezongen in de andere Manon-opera’s, die van Massenet en Puccini?
“Nee. Maar ik ken Manon Lescaut van Puccini wel goed, van veel luisteren. En ik heb ooit eens een scène uit Massenets Manon gezongen. Ik weet nog dat ik het een matig stuk vond. Werther vind ik fantastisch, en Esclarmonde ook. Manon veel minder.

Ik denk dat Auber van deze drie componisten het dichtste bij Prévosts roman komt. Ik heb niks tegen Puccini en vind Manon Lescaut een fantastische opera, maar Puccini is eigenlijk te dramatisch voor zo’n jong meisje als Manon. Auber komt in zijn muziek veel dichter bij wat de schrijver bedoelt.”

Hoe ziet je programma na Manon Lescaut eruit?
“Ik begin de dag na de première van Manon Lescaut al met de repetities voor Der Kaiser von Atlantis van Viktor Ullmann. Dat betekent dat ik tussen Luik en Amsterdam heen en weer moet reizen. Niet ideaal, want Der Kaiser is heel andere muziek. Maar ik denk dat ik de eerste repetities niet voluit zal zingen.”

En hoe ziet het er wat verder in de toekomst uit?
“Ik heb voor volgend seizoen tot nu toe anderhalve klus staan. Maar ik had het er onlangs met mijn agent over: veel werk komt tegenwoordig zó laat binnen. Slechts het topje van de ijsberg plant zijn agenda vier, vijf jaar vooruit. De anderen krijgen vaak pas twee of drie maanden van tevoren aanvragen. Dat ik snel partijen instudeer, is dan wel een mooi voordeel…”

Manon Lescaut is van 10 tot en met 19 april vijf keer te zien in Luik. Zie voor meer informatie de website van de Opéra Royal de Wallonie.