De première van Pique Dame bij De Nationale Opera betekent ook het operadebuut van Christiaan Kuyvenhoven. De jonge pianist, presentator en acteur zingt weliswaar geen noot in de opera van Tsjaikovski, maar hij maakt als diens evenbeeld en als pianist onderdeel uit van de cast.

Een telefoontje van De Nationale Opera (DNO) over een rol in de nieuwe productie van Pique Dame, nog maar een week of vijf geleden, lag niet helemaal in de lijn der verwachting. Christiaan Kuyvenhoven is pianist (hij eindigde hoog op het Franz Liszt Pianoconcours in 2005), presentator van onder meer het Max Avondconcert en sinds enkele jaren ook acteur. Na Cosima, over het leven van de Wagner-weduwe, ging kortgeleden zijn voorstelling De Koperen Tuin, gebaseerd op het boek van Vestdijk, in première.

Maar de combinatie van pianist en acteur, dat was precies wat het creatieve team van DNO zocht tijdens de voorbereidingen van Pique Dame. Kuyvenhoven: “De rol van de componist zelf, Tsjaikovski, staat niet in het libretto, maar wel in het draaiboek van regisseur Stefan Herheim. In de combinatie van acteren en pianospelen heb ik me in mijn eigen theaterproducties gespecialiseerd. Op vrijdag werd ik gebeld en een dag later zat ik bij Nationale Opera & Ballet te overleggen met Herheim en zijn team.”

Kuyvenhoven kende de opera nog niet, maar had zich snel de synopsis eigen gemaakt. “Ik wilde heel graag weten wat er van me verwacht werd en wat mijn rol inhield. Herheim en zijn dramaturg Alexander Meier-Dörzenbach legden uit dat ze het verhaal van de opera koppelen aan het leven van de componist. Na het gesprek wilde de regie wat zaken doornemen en toen zei Stefan Herheim: welcome to the show!”

Kuyvenhoven speelt in Pique Dame de rol van de oude Tsjaikovski, die zelf de aria van Polina op de piano begeleidt. “Ik deel mijn rol qua uiterlijk met Vladimir Stoyanov, die vorst Jeletski zingt. Maar eigenlijk wordt Tjaikovski door alle personages gerepresenteerd. In de regie worden de parallellen tussen het verhaal van de opera en het leven van Tsjaikovski getoond. De persoon Tsjaikovski leed onder zijn onzekerheid, het geheim van zijn homoseksualiteit en zijn relatie tot de buitenwereld.”

Hij is ervan overtuigd dat die combinatie een mooie voorstelling oplevert en dat het concept van Stefan Herheim werkt. “Ik had bij de generale, afgelopen maandag, twee vriendinnen uitgenodigd. Beiden geen grote operakenners, maar wel intelligent. Ze begrepen het verhaal heel goed. Door de regie gingen ze zichzelf afvragen: is het een innerlijke of een externe wereld die we zien? Dat zijn mooie vragen.”

“Ik ben ongeveer een minuut of twintig op het podium. Het is heel fysiek wat ik moet doen, bijna als dansen. Hermann gooit me na zijn grote aria tegen de vloer, daarna komt het duet van Polina en Liza en dan zit ik achter de piano voor het lied van Polina. Ik kom na negentig minuten solotoneel in De Koperen Tuin droog van het podium, maar na mijn aandeel in Pique Dame ben ik compleet bezweet.”

Bij de aria van Polina is er alleen pianobegeleiding. Kuyvenhoven speelt in de voorstelling op een Blüthnerpiano van rond 1900, die is aangepast voor de voorstelling. Soms moet het alleen lijken of hij wordt gebruikt, “maar als ik hem bespeel is dat echt live”, verzekert Kuyvenhoven. “Het is heel spannend. Mariss Jansons legt even zijn dirigeerstokje neer en dan moet ik het doen.”

Kuyvenhoven is bekend van radio en televisie, maar gaan de mensen hem op het podium in zijn rol van de oude componist wel herkennen? “Ik denk het niet. Mijn vriendin was bij één van de laatste repetities en herkende me pas toen ik achter de piano plaatsnam. Maar toen stond ik al een minuut of tien op het podium. Door de pruik, de baard en het kostuum lijk ik in de verste verte niet op mezelf.”

In het schema voor het grime- en kapwerk is hij een uur voor aanvang aan de beurt. “Dat is een fijn moment. Dan transformeer ik uiterlijk, maar ook innerlijk. Dan gaat het om focus. Het begint eigenlijk al als ik het gebouw binnenkom, alle collega’s zie en mijn kostuum zie klaarhangen.”

Echt nerveus is hij niet voor de première, vanavond (9 juni) in Nationale Opera & Ballet. Hij vertrouwt op een degelijk repetitieproces met een goed team. “Er werd op alles gelet, maar alleen daarmee behaal je zo’n hoog niveau.”

In zijn eigen voorstellingen speelt hij solo, maar nu maakt hij deel uit van een grote cast. “Het is echt een ’team effort’, je helpt elkaar waar nodig. En dan de samenwerking met Mariss Jansons en het Koninklijk Concertgebouworkest. Het is onwaarschijnlijk geweldig.”

Zie voor meer informatie over Pique Dame de website van De Nationale Opera. 

Over de komende voorstellingen van De Koperen Tuin vindt u informatie op de website van Christiaan Kuyvenhoven.