In vijftig bioscopen was maandag een live weergave van Norma te zien vanuit het Royal Opera House in Londen. Sonya Yoncheva maakte van haar werelddebuut in de titelrol een ware triomf. Hier stond de nieuwe Norma, die we ongetwijfeld op alle grote podia gaan terugzien.

Bellini’s opera Norma speelt zich af in Gallië in een tijd dat dit land nog niet definitief was geromaniseerd. Een gewapende opstand tegen de bezettende macht was zodoende niet op voorhand kansloos, dat kwam pas later. In die context moet het gedrag van Norma worden beoordeeld.

Norma is hogepriesteres. Haar religieuze achterban bestaat uit druïden, waarvan haar vader de leider is. Hij is sterk gekant tegen de aanwezigheid van de Romeinen en wil dat het volk tegen hen opstaat.

Norma heeft haar gelofte van kuisheid verbroken door het met een man aan te leggen en een gezin te stichten. Daarmee heeft ze zich in religieus opzicht te schande gemaakt en de goede verhouding van de god Irminsul met haar volk op het spel gezet. Erger nog is dat zij collaboreert met de vijand. Haar partner is namelijk niemand minder dan de Romeinse proconsul Pollione. Uit angst dat hem iets overkomt, houdt ze haar volk aan het lijntje. Steeds als men ten strijde wil trekken, beweert ze dat het tijdstip de godheid (die door haar spreekt) nog niet gunstig gezind is. Daarmee misbruikt ze haar ambt en pleegt ze feitelijk hoogverraad.

Als Pollione wordt teruggeroepen naar Rome, zit er voor Norma weinig anders op dan met hem mee te gaan. Achterblijven betekent een gewisse dood. Als Pollione het echter met haar ondergeschikte Aldagisa blijkt te houden en haar met zijn twee kinderen gewoon wil achterlaten, zijn de rapen gaar.

Voor de hedendaagse toeschouwer is het vrijwel ondoenlijk om bij druïden niet direct te denken aan vriendelijke oude mannetjes als Panoramix in de serie Astérix et Obélix. Om duidelijk te maken dat dit beeld bij Norma niet opgaat, heeft regisseur Àlex Ollé naar het middel van ‘gekaapte symbolen’ gegrepen. Hij roept een beeld op van een religieuze autocratie met sterk militaristische trekjes. Hiertoe wordt het toneel bevolkt door lieden die associaties oproepen met de inquisitie, met katholicisme in zijn meest autoritaire vorm en met een op het regime van Franco geënte militaristische samenleving.

Het decor bestaat grotendeels uit een woud van crucifixen. Het zijn er zo veel dat het van een afstandje net een echt bos lijkt. Deze religieuze gemeenschap is beslist niet vredelievend, maar brengt zelfs mensenoffers. Doden voor het juiste geloof, offers brengen voor Irminsul: het ligt dicht bij elkaar. Het is natuurlijk zaak dat de toeschouwer deze gemeenschap niet echt voor een katholieke houdt, het is slechts een associatie. Zodoende hoeft het niet te storen dat de hogepriester, het orakel waardoor Irminsul spreekt, een vrouw is, in de eerste akte gekleed als een anglicaanse vicar.

Sonya Yoncheva kreeg pas in april van dit jaar te horen dat ze voor de rol van Norma was gecast. En dat terwijl zoiets normaal gesproken al jaren vastligt. In korte tijd heeft ze de rol ingestudeerd en haar debuut is van wereldklasse. Het moet wel raar lopen als ze de komende tijd niet ook op andere grote podia als Norma te zien zal zijn. Het is een potentiële paraderol.

Uiteraard waren er wel wat kleine schoonheidsfoutje te constateren en hier en daar een kleine short cut om geen onnodig risico te nemen. Maar daar stond zo veel prachtigs tegenover, ook acterend, dat de totaalwaardering er niet door beïnvloed wordt. Haar ‘Casta diva’ zette de toon en daarna groeide ze steeds meer in haar rol, totdat ze er tegen het einde totaal mee vereenzelvigd leek. Een klein beetje nerveuze spanning in ‘Casta diva’ kan overigens geen kwaad. Die vrouw staat te zingen over de Kuise Godin, terwijl ze zelf een dubbelleven leidt.

Norma heeft van haar leven een puinhoop gemaakt en staat met haar rug tegen de muur. Ze ageert niet, maar reageert. En dat veelal nogal heftig. Het is geen vrouw om van te houden, maar meer om medelijden mee te hebben. Dat laatste valt zwaar als ze haar kinderen wil doden. En als ze in de laatste akte als een ondervrager van de geheime politie om Pollione heen draait, is ze gewoon angstaanjagend. Dat Yoncheva dat alles weet op te roepen, naast haar fantastische zang, maakt haar tot een grote Norma.

De rol van Pollione heeft duidelijk minder kanten. Hier ligt het accent meer op de zangerskwaliteiten van de vertolker. De Maltese tenor Joseph Calleja bleek hiervoor een excellente keuze. Hij zong zijn rol met verve, zij het ook hier met een paar minimale vereenvoudigingen.

Over de invulling van de overige rollen was ik iets minder te spreken. Sonia Ganassi als Aldagisa had naar mijn smaak te veel de neiging binnensmonds te mompelen als ze probeerde wat volume terug te nemen. Tussen piano en forte zat er niets bij haar. Afgezien daarvan toch een zeer behoorlijk optreden.

De bas Brindley Sherrat vond ik als Norma’s vader binnen deze cast onder de maat. In de eerste akte kwam hij niet veel verder dan proberen te zingen, in de laatste akte kwam er wat meer geluid uit hem, maar nog steeds ontoereikend.

De kleinere rollen van Clotilde (Vlada Borovko) en Flavio (David Junghoon Kim) waren adequaat bezet. Compliment voor Norma’s kinderen: mooi natuurlijk acteerwerk van Niamh Worrel en Matteo di Lorenzo. Het koor onder leiding van William Spaulding completeerde het muzikale geheel op het toneel op uitstekende wijze.

Antonio Pappano gaf met overgave leiding aan het geheel. Bij Bellini heeft het orkest nog meer een ondersteunende functie dan in veel andere belcantowerken en Pappano stelde zijn orkest dan ook geheel in dienst van de solisten. Het resultaat mocht er zijn.