YouTube-portret: ‘Caro nome’
Onschuldige, naïeve liefde. Daarmee is de bekende aria ‘Caro nome’ uit Verdi’s Rigoletto doordrenkt. De solo is hét moment voor Gilda om haar virtuositeit te demonstreren. Een portret in beeld van verschillende vertolkingen. Met dank aan YouTube.
‘Caro nome’ is een aria die ieder seizoen wel een paar keer live te horen is. Is het niet in een geënsceneerde productie van Rigoletto, dan is het wel in een operaconcert waarin de aria als een op zichzelf staande showstopper is opgenomen.
In Verdi’s opera is ‘Caro nome’ de enige aria van Gilda, de zeer beschermd opgevoede, 16-jarige dochter van hofnar Rigoletto. Ze zingt de solo in de eerste akte, nadat de arme student Gualtier Maldé (in werkelijkheid de vrouwenverslindende hertog van Mantua) haar huis is binnengeglipt en met gelikte, vleiende liefdesverklaringen haar hart helemaal op hol heeft doen slaan.
Nadat de hertog vertrokken is, blijft Gilda gevangen in een roze wolk achter. Ze mijmert zijn naam (“Gualtier Maldè… nome di lui sì amato”), wat overgaat in ‘Caro nome’. Het is een subtiele, dromerige en heerlijk naïeve aria, waarin de rijke coloraturen de opgewondenheid in Gilda’s hart spiegelen en waarin de zachte, op houtblazers en violen leunende orkestbegeleiding de onschuld van het meisje inkleurt.
Verdi verlangde van de dirigent een gematigd tempo en van de zangeres een sotto voce (gedempte stem), wat de aria een delicate opgave voor de uitvoerenden maakt. Prachtig ‘gedempt’ is in mijn beleving deze uitvoering met sopraan Diana Damrau (één van de bekendste Gilda’s van de afgelopen tien jaar) en het Metropolitan Opera-orkest:
Damrau heeft de partij van Gilda inmiddels vaarwel gezegd, maar aan opvolgers geen gebrek. Eén van hen: Lisette Oropesa. Ze zong de rol in 2013 bij de Metropolitan Opera en in maart 2015 bij de NTR ZaterdagMatinee in het Concertgebouw, telkens met veel succes. Vanaf 9 mei is ze in dezelfde rol te horen bij De Nationale Opera in Amsterdam. Hieronder, in audio, haar vertolking in New York in 2013, met Marco Armiliato als dirigent.
Een nog jongere Gilda komt van Nadine Sierra, de kersverse winnaar van de Richard Tucker Award. Sierra heeft Verdi’s rol inmiddels in een groot aantal operahuizen gezongen, waaronder in Napels, New York en Milaan. Aanstaande zomer zingt ze de partij in Parijs en bij het festival Chorégies d’Orange. Onderstaande vertolking werd in seizoen 2015/2016 opgenomen bij de Met in New York (dezelfde productie als die waarin Damrau en Oropesa optraden):
Voor de vroeger-waren-alle-zangers-beter-fans is er veel te vinden op YouTube. Bijvoorbeeld de vertolking van Maria Callas, door operagoeroe Leo Riemens zeer geprezen in zijn Groot Operaboek. Hieronder een versie met partituur:
Om nog even de voorkeur van Riemens te volgen: de Italiaans-Amerikaanse sopraan Lina Pagliughi moet eveneens een Gilda van formaat zijn geweest. Hieronder een audiofragment uit 1954.
https://www.youtube.com/watch?v=qSyVSdX9_do
Nog een gigant uit het verleden: Joan Sutherland, hieronder met een vertolking van ‘Caro nome’ uit 1960, opgenomen in Londen. Francesco Molinari-Pradelli dirigeert (vlot).
Als toegift een onverwachte Gilda: Anna Netrebko in haar jonge jaren. Ze zingt de aria tijdens een concert in 1999, zo’n 28 jaar oud.
Mist u vertolkingen? Vul het overzicht hieronder gerust aan!
De auteur
19Reacties
Een mooie, kwetsbare Gilda was Ileana Contrubas (met Carlo Maria Giulini op de bok) die ook een fabuleuze Violetta zong bij Carlos Kleiber. Op dvd koester ik de Gilda van Edita Gruberova (naast Luciano Pavarotti).
Komt er nog een overzicht van dé schlager uit Rigoletto: La donna è mobile?
Deze ‘van-vroeger-waren-de meeste-zangers inderdaad beter” fan (lees ‘de meeste’) voorkeuren gaat uit naar:
Van de hierboven aangehaalde overduidelijk la divina en la stupenda. Cotrubas is heerlijk maar de klank van die cbs opname is wraakroepend.
Andere versies Tetrazzini, Galli-Curci,….
La donna e mobile: uiteraard Gigli en Bjorling
@Fred: ik bedoel Ileana Cotrubas op de DG opname met Giulini. Cotrubas als Gilda op CBS is mij onbekend.
https://www.amazon.de/Recital-Vinyl-LP-Schallplatte/dp/B0044EOG58
Dank voor de info. Ik wist niet dat Cotrubas behalve een complete Rigoletto-opname ook een losse Caro nome op lp heeft gezet.Ik begrijp van jou Fred dat die CBS release geluidstechnisch om te huilen is?
Mijn (lees: van mijn vader) eerste Rigoletto-integrale was de Solti-opname met Robert Merill, Alfredo Krauss en Anna Moffo. Met mijn toenmalige kennis van stemmen (bijzonder klein dus) vond ik Moffo best een heel goede Gilda. Haar vocalisen van ‘Caro Nome’ stonden er alleszins, dat herinner ik me toch. Sinds het CD-tijdperk heb ik die opname niet meer beluisterd.
Daarnet op Youtube haar “Caro nome” gehoord en dat klonk echt prachtig! Al weet ik niet zeker of dat uit die Solti-opname kwam.
Mijn eerste kennismaking met Caro nome was de lp Joan Sutherland: juweel van een stem, waarop behalve operafragmenten (heel curieus) ook het Nonnenkoor uit Casanova te vinden is. Haar laatste opname op Decca van de complete Rigoletto is ook niet te versmaden (met Pavarotti en Milnes). Vocaal superieur maar qua dictie duidelijk minder dan de oudere opname.
Onder de velen die alles hebben voor Caro nome zeker ook Beverly Sills! En Anna Moffo? Natuurlijk, maar die had zelfs t e veel: is de sopraan met de meest sexy stem die ik ken.
Voor een anti-bakvisversie: https://youtu.be/W2Fx4xTgoVQ
Een klasgenootje van haar was Reri Grist, die ook op Youtube blijkt te staan, maar ik geloof niet dat we nu geheel conform Jordi`s bedoeling bezig zijn, meneer Keegel.
Heren Kersten en Keegel, ik moet – wellicht tot mijn schande – bekennen, dat ik dit niet volgen kan.
Mijn versie, meneer De Haan: Natalie Dessay beschikt over een spichtig, kleurloos stemmetje en behandelde – zij heeft haar operapraktijk beëindigd, meen ik- iedere rol als de pop Olympia, overdreven gezegd. Is niet-vocaal een groot actrice.
Met excuses aan haar fans!
Dank voor de uitleg. Voor mij was het té cryptisch.
@Kersten: Ik neem aan dat je bedoelde dat Reri Grist (85) (vroeger regelmatig in Nederland te horen) net zo spichtig klonk als Natalie Dessay.
Ik heb trouwens vaak van Natalie Dessay’s optredens genoten. Het is een zangeres die je moet zien en horen.Ze kan inderdaad nogal scherp klinken. Haar Caro Nome kan me niet bekoren.Sutherland is technisch onovertroffen in deze opname. Lina Pagliughi is woord voor woord te verstaan maar zang technisch valt er wel het één en ander op aan te merken.
@Rudolph: welke opname van La Stupenda bedoel je (de jaren zestig release of de latere met Bonynge)? Ik ben geen Dessay fan maar voor haar dvd van La fille du régiment (die met de waslijnen) ga ik door de knieen.
@Maarten-Jan: Ik bedoelde de opname uit 1960. Je hebt volkomen gelijk dat Dessay in La Fille du Régiment onweerstaanbaar is.
@Kersten: Blijkbaar was bij Moffo niet alleen de stem sexy te oordelen naar andere aspecten van haar latere carriere… Maar dat ze “teveel” had? Mag Gilda niet sexy zijn?
Ik ben toch ook min of meer een Dessay-fan. Dat ze al haar rollen zong als Olympia is inderdaad overdreven. Haar vertolking van de waanzinscene uit Lucia di Lammermoor was bloedstollend…al lag dat misschien wel deels aan haar -grote- actricegave.
Sinds ze met opera opgehouden is (omdat zoals ze zei, ze alle rollen voor haar stem voldoende gezongen had) heeft ze zich met allerlei andere genres beziggehouden (ze heeft gelijk dat ze doet waar ze plezier in heeft).
Haar laatste opname van Schubert-liederen moet wel niet echt fameus zijn volgens DIAPASON. Maar ja, Schubert vraagt dan wel om enige specialisatie…