De voorlaatste dag van Operadagen Rotterdam stond in het teken van de jaarlijkse Operatie Muziektheater, die makers en programmeurs samenbrengt en van GALA!, dat voor het eerst werd gehouden. Het gala bracht uiteenlopende optredens van onder anderen Nora Fischer en veroorzaakte een kleine prijzenregen aan het einde van Operadagen 2017.

Operatie Muziektheater is de plek waar makers en boekers elkaar jaarlijks ontmoeten tijdens Operadagen Rotterdam. De regisseurs/bedenkers/producenten van muziektheaterproducties kunnen hun werk pitchen voor een zaal van collega’s en programmeurs. Tijdens speeddates kunnen ze persoonlijk contact maken met boekers. Dit jaar waren er festivalprogrammeurs uit onder meer Beijing, Rome en Wenen, maar ook het Theaterfestival Boulevard uit Den Bosch was beschikbaar voor een speeddate.

Sinds vijf jaar is de Amerikaanse Beth Morrison vaste gast op Operadagen. Wie met haar praat loopt de kans een uitnodiging te krijgen voor haar Prototype Festival in New York. Morrison is een invloedrijke producente van nieuw muziektheater die in de stad waar ze gevestigd is een sleutelpositie inneemt, aldus de New York Times: “The production of new [opera] works in the city still falls mostly to the tireless Beth Morrison and her Beth Morrison Projects”.

In een keynote-speech beschreef de producente haar werkwijze: “Ik ben altijd op zoek naar de mensen met een uniek geluid, een ‘singular voice’. Iemand die niet imiteert en alleen klinkt als zichzelf.” Morrison helpt de makers met wie ze werkt zichzelf te vertrouwen, ze creëert een sfeer waarin experiment mogelijk is. Het maakproces van een opera of muziektheatraal werk kost zo’n drie tot vijf jaar. “Elke componist of librettist wil een andere start”, zo beschreef ze de beginfase. “Een eerste presentatie met of zonder publiek – dat ook als klankbord kan dienen – , een lezing van de tekst met of zonder de acteurs er al bij.”

Lastig, niet mee te werken, onmogelijk in de omgang, er bestaan zulke labels voor regisseurs. Morrison heeft een uitgesproken visie op dat gedrag: “Slechte ondersteuning en te weinig begrip voor zijn of haar belang is vaak de achtergrond daarvan”. Ze beschreef hoe ze met een beruchte regisseur wiens imago niet best was aan het werk moest. In een eerste ontmoeting werd een vertrouwensband gesmeed. “Ik zei tegen hem: Je moet met alles wat een probleem vormt naar mij toe komen.” Ze beloofde alles te zullen doen om het dan op te lossen. Het gevolg van die benadering: “De productie werd een groot succes en we werken nog steeds samen.”

Pitches

Een aantal Nederlandse muziektheatermakers nam de kans hun werk in verschillende stadia van ontwikkeling te pitchen in een korte presentatie. Drie minuten was het tijdsslot, streng bewaakt door presentator Lex Bohlmeijer. Hieronder een kleine selectie:

Het Rosa Ensemble  gaat aan het werk met een boek van de Amerikaanse schrijver David Foster Wallace, Infinite Jest, uit 1996. Zoals John Cage deed met Finnegans Wake wordt volgens die methode het boek een muziektheaterwerk. De voorstelling zal op het Klarafestival van begin 2018 voor het eerst te zien zijn.

Kameroperahuis Zwolle bracht eerder deze week een productie in samenwerking met het Belgische blazersensemble I SOLISTI in première op Operadagen Rotterdam. Before I Die, een muziektheatervoorstelling met muziek van Bellini en Puccini bewerkt door Lies Colman, betekende het regiedebuut van Mart van Berckel bij Kameroperahuis. De recensent van Place de l’Opera  vond het “een perfecte mix van gesproken toneel en opera”. Before I Die is nog te zien op het Oranjewoud Festival en tijdens het Stadsfestival Zwolle.

Elea Bekkers en Niels Hak brengen binnenkort De Man die afdreef op de Zee, een voorstelling die werd geschreven op Texel. “Je valt in slaap op een luchtbed, op het strand, en als je wakker wordt drijf je op zee, alleen”. Dat gegeven leidde tot een werk voor mezzosopraan en orkest dat vrijwel overal gespeeld kan worden. Er is alleen een luchtbed nodig. Het stuk gaat op 12 juni in première, met een gelegenheidsorkest van het Utrechts Studenten Concert.

Het Geluid Maastricht (‘fiercely local and fiercely global”) toonde twee video’s van lopende producties: Het Kanaal, dat afgelopen week op Operadagen te zien was en Weltatem, een belevingsproductie waarin Virtual Reality-brillen een rol spelen en waarvan de muziek ontleend is aan Wagner. Weltatem werd gemaakt voor het Tech Trip Festival in Enschede en kan ook op andere plaatsen gespeeld worden.

Nieuw werk van Huba de Graaff is een ‘retropera’, The Naked Shit Songs,  waarvoor de componiste een interview van Theo van Gogh uit 1996 met het kunstenaarsduo Gilbert & George ontleedde. Het stuk gaat tijdens het komende Holland Festival in première en maakt later een tournee.

De stem van Claron McFadden wordt gebruikt door een nieuw makers-duo, NYX, bestaande uit mezzosopraan Els Mondelaers (B) en soundartist Dyane Donck (NL). Ze laten in een verzameling ‘soundscapes en songs’ hedendaags klassiek, elektronische muziek en experimentele pop samenvloeien. Voor de voorstelling wordt gebruik gemaakt van draadloze hoofdtelefoons in combinatie met binaurale audio. Deze stereotechniek – die uitsluitend werkt op hoofdtelefoons – brengt bij de luisteraar een 3D-geluidsillusie teweeg. NYXedelica zal in mei 2018 in première gaan tijdens Operadagen Rotterdam.

GALA!

Nog een beetje onwennig presenteerde Operadagen het eerste gala. In de grote zaal van de Rotterdamse Schouwburg traden zangers en musici op die eerder tijdens het festival te zien waren. Afgewisseld met die optredens werden de eerste Operadagen Awards uitgereikt. Umculo, het project in Zuid-Afrika van Shirley Apthorp, kreeg een award. De oprichtster kon zelf niet aanwezig zijn, ze had tijdens het gala een première in Kaapstad van een nieuw project, Schande. Umculo werd opgericht in Kaapstad in 2010, geïnspireerd door El Sistema, dat in Venezuela jongeren ondersteunt in hun muzikale ontwikkeling. Er was ook een award voor Ana Ablamanova, de producente die Have a good day! naar het festival bracht.

Drie Nederlandse winnaars kregen een award uitgereikt. Er was er een voor regisseur Jorinde Keesmaat, tegenwoordig werkzaam in New York. Zangeres Nora Fischer, dit jaar het gezicht van het festival op posters en programmaboek, ontving de award na haar optreden met liederen van Purcell, Poulenc en Bernstein. Ze zong, als voorproefje van een komende productie, een lied samen met een van de andere winnaars, het Ragazze Kwartet. Die productie voor volgend jaar bestaat uit teksten van Lucky Fonz III en muziek van Morris Kliphuis.

Slotact van het gala was een ensemble dat werd gevormd door de Belgische band Dez Mona en B.O.X. (Baroque Orchestration X). Hun productie Sága, een “ballade-opera over de zoektocht naar een nieuw thuis”, werd in 2012 gecoproduceerd door Operadagen Rotterdam en haalde via Beth Morrison New York, waar ook de cd werd opgenomen.

Vandaag, op de laatste festivaldag zijn nog verschillende producties te zien. U vindt de informatie op de website van Operadagen Rotterdam.