Vocale muziek van George Crumb, focus-componist van het Holland Festival 2017, klonk vrijdagavond in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Hij baseerde A Journey Beyond Time uit zijn American Songbook op klassieke negrospirituals. Het werk kreeg een diepe, majestueuze glans in de uitvoering van sopraan Claron McFadden.

Precies een jaar geleden werden fragmenten uit het strijkkwartet Black Angels van George Crumb gespeeld door het Kronos Quartet, dat tijdens de editie 2016 artist in residence was van het Holland Festival. Oprichter David Harrington en zijn drie collega’s gaven vorig jaar coachings aan (strijk)kwartetten in de Tolhuistuin bij de pont in Amsterdam-Noord.

Hemelsbreed een paar honderd meter verder klonk vrijdag het complete werk Black Angels (“Black Angels is de reden dat het Kronos Quartet bestaat”, zei Harrington ooit) tijdens een Crumb-avond in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Meest interessant voor deze recensie was het deel A Journey Beyond Time (American Songbook II) uit 2003. Het is één van de meer recente vocale stukken die Crumb – inmiddels tegen de 90 – componeerde. Zijn eerste vocale werk dateert uit halverwege de jaren veertig, Crumbs vocale oeuvre omspant een periode van ruim zeventig jaar.

Voor sopraan Claron McFadden het podium betrad, waren de tonen gezet door hoorn (die dit jaar door het Holland Festival gered wordt) en door een ensemble met viool, cello, piano en percussie. Hoorniste Christine Chapman liet de reguliere klank van haar instrument horen, maar produceerde ook trompetachtige geluiden in een stuk dat meer zocht dan vond in de harmonieën en akkoorden.

Daarna werd het donker op het podium en in de zaal. Slechts verlicht door de lessenaarlampjes speelde het Ives Ensemble Dream Sequence voor twee strijkers, slagwerk, piano en glasharmonica. De van onderzoekjes naar geluid en geluidseffecten doordrenkte muziek van Crumb kreeg hier beweging en samenhang. De donkerte droeg sterk bij aan de intense beleving van een zaal die muisstil was.

Het tweede deel van het vijfdelige American Songbook, dat George Crumb in het eerste decennium van deze eeuw componeerde, bestaat uit klassieke, zeer bekende liederen die ooit negrospirituals heetten. Crumb bewerkte er enkele en omgaf ze met nieuw geluid. Hij laat in zijn partituur open of het werk door een mannen- of vrouwenstem gezongen moet worden.

Er is een oudere generatie die de platen van Mahalia Jackson met dat repertoire mogelijk nog in de kast heeft staan. Wat eerst negrospiritual heette, werd later gospel. Met ‘Swing Low, Swing Chariot’ opende het optreden van Claron McFadden, begeleid door vier slagwerkers van Slagwerk Den Haag, die op troms, percussie en vibrafoons een geluidsbed legden onder de gedragen zang van de sopraan. Het lied heeft een traag ritme, waarbij je je kunt voorstellen dat het gezongen wordt in een begrafenisstoet.

Muzikaal kwamen “the walls tumbling down” in het tweede stuk, dat muzikaal een enorm contrast vormde met het eerste. Scherp, energiek en met de prominente aanwezigheid van het slagwerk zong McFadden ‘Joshua fit the battle of Jericho’. De sopraan lijkt moeiteloos te laveren in de wereld van de klassieke muziek; ze brengt even makkelijk barok van Monteverdi als dit eigentijdse repertoire van Crumb. Wat haar optreden een belevenis maakte, was haar souvereine, zelfbewuste voordracht. Die van een zwarte zangeres die het verleden van Afro-Amerikanen vocaal tot leven brengt.

‘Nobody knows’, het laatste lied dat uit de cyclus werd gezongen, stierf aan het eind langzaam weg. De geluiden van het klokkenspel mengden zich met de stem van Claron McFadden. Tot het einde geconcentreerd en zorgvuldig intonerend maakte ze ook van de laatste seconden van haar optreden een indrukwekkende belevenis.

Het complete concert van vrijdag 23 juni is opgenomen door Radio 4 en wordt uitgezonden in het Avondconcert op maandag 26 juni.