Filmmaker Sonia Herman Dolz volgde met haar camera het maakproces van Mariken in de tuin der lusten, een productie van OPERA2DAY. Haar documentaire Mariken, Visioen van een Opera gaat op zondag 10 september in première tijdens het festival Film by the Sea in Vlissingen.

Sonia Herman Dolz is onder meer bekend van haar documentaires over Valery Gergiev en Het Nationale Ballet. Bij OPERA2DAY kreeg ze alle ruimte om het creatieproces vast te leggen van de nieuwe opera over Mariken van Nieumeghen, op muziek van Calliope Tsoupaki. “Ze mocht volgen wat ze wilde”, zegt Serge van Veggel, die een belangrijke rol speelt als regisseur van de opera.

De titel Mariken, Visioen van een Opera verwijst naar de visioenen die de verschillende makers op hun eigen manier hebben van een werk dat nog niet bestaat en dat ze samen waarmaken. Die makers waren het team van OPERA2DAY samen met Het Nationale Theater, Asko|Schönberg en Cappella Amsterdam. “Tussen het eerste idee en de uiteindelijke verwezenlijking, in 2015, zat een jaar of zes.”

Regisseur Serge van Veggel kende Sonia Herman Dolz al langer en wist dat haar voortdurende aanwezigheid geen probleem zou zijn. “Ze is iemand die je vertrouwen geeft en geruststelt, ze is een prettig mens om erbij te hebben.” Er waren voortdurend camera’s gericht op de regisseur, op actrice Hannah Hoekstra en op de andere leden van het team. “Ik vergat die camera’s al gauw”, zegt Van Veggel. “Een repetitieproces heeft zo’n sterke focus dat de aanwezigheid van een camera je daar echt niet uithaalt.”

De documentairemaakster zat dicht op de mensen en het proces, en kreeg alle vrijheid bij het filmen. “Ik vind dat je dan achteraf niet moet zeuren over wat er wel en niet in de film is gekomen. Voor mij geldt dat ik liever de waarheid zie dan een promotiefilm”, aldus Van Veggel.

De film is anders geworden dan Van Veggel aanvankelijk verwachtte. “Sonia keek met een esthetisch oog naar het proces waarin Mariken tot stand kwam. Daar raak je als kijker heel sterk bij betrokken, dat is de kwaliteit van haar manier van werken. Veel meer dan een chronologisch verhaal, een uitleg hoe het allemaal verlopen is, werd het een visuele en muzikale stroom waar je in meegaat. De muziek van Tsoupaki speelt daarin een belangrijke rol. Die muziek voor de opera werd door Paul M. van Brugge bewerkt voor de soundtrack van de documentaire.”

Aan het eind van de opera vergeeft de jonge Mariken zichzelf voor haar zonden in een ontmoeting met de oude Mariken. Terwijl Hannah Hoekstra en Truus te Selle als de jonge en oude Mariken die scène repeteren, staat de camera strak gericht op het gezicht van regisseur Serge van Veggel. Hypergeconcentreerd kijkt hij naar de scène, onderwijl aanwijzingen gevend aan de regieassistente. Zijn ogen worden vochtig. “Aan het eind van de opera zit de magische muziek van Tsoupaki, die het moment waar de hele avond naartoe is gewerkt ondersteunt. Die tranen komen van de ontroering die ik voel als iets echt lukt.”

Mariken, Visioen van een Opera gaat op zondag 10 september om 14.00 uur in première tijdens het aan film en literatuur gewijde festival Film by the Sea in Vlissingen. Sonia Herman Dolz en de makers van OPERA2DAY zullen bij de voorstelling aanwezig zijn. De film zal later in andere zalen vertoond worden. Informatie daarover komt op de website van OPERA2DAY te staan.