De première van Guilaume Tell in 2015 bij het Royal Opera House zorgde voor ophef, vooral vanwege de verkrachtingsscène die de plaats van het ballet in de derde akte had ingenomen. In de onlangs uitgebrachte dvd-opname zijn de scherpe kantjes van deze scène afgevijld, maar het blijft een onprettig intermezzo.

Regisseur Damiano Michieletto benadrukt in zijn enscenering de gewelddadige kant van het verhaal over de Zwitsers die zuchten onder het juk van de Oostenrijkse bezetter. Ware het niet vanwege de legende van Willem Tell, dan zou deze langdurige episode niet meer zijn dan een voetnoot in de geschiedenis. Nu is het gebeuren in elk geval aan operaliefhebbers bekend, al blijft het een folkloristische anekdote.

Michieletto neemt die folkloristische held Tell als uitgangspunt door Jemmy, Tells zoontje, een stripverhaal te laten lezen en met soldaatjes van verschillende kleur te laten spelen. Gesuggereerd wordt dat het verhaal zich in zijn verbeelding afspeelt, een idee dat verder zichtbaar wordt gemaakt door een als de historische Tell geklede figurant zo nu en dan ten tonele te voeren om in de handeling in te grijpen.

Dat laatste is niet onnodig, omdat de setting verder nogal modern is. Niet geheel eigentijds, maar zeker niet middeleeuws. De Zwitsers zijn gekleed in de stijl van het Engeland van de jaren veertig. Je zou bijna denken dat het Royal Opera House wat kleding uit een Britten-opera heeft recycled. De Oostenrijkers hebben keurige uniformen, stijl: Duitsland jaren veertig. Dat laatste maakt de verkrachtingsscène extra storend: geüniformeerde mannen die veel durven omdat ze met veel zijn en ook nog eens wapens dragen.

Moderne wapens zijn er te over in Michieletto’s geschiedenisles over oorlog en bezetting. Figurant Tell overhandigt de zingende Tell een kruisboog en pijlen, maar voor het overige is het al automatische wapens wat de klok slaat. Bij aanvang van de derde akte probeert een groep Oostenrijkse soldaten een paar kinderen geduldig en vriendelijk glimlachend te leren schieten met automatische pistolen. Het heeft een hoog HJ-gehalte. De bedoeling schijnt te zijn geweest om de toeschouwer de link met Bosnië te laten leggen. Ach ja, Bosnië.

Het toneelbeeld wordt bepaald door een witte doos, die aan de voorzijde open is. Daarin hangt een groot aantal buislampen, die zo nu en dan voor enige belichting zorgen. Het toneel is kaal, op een stel stoelen na. Michieletto’s opvatting van acteren beperkt zich in deze productie tot veel duw- en trekwerk, op de grond werken van mensen en dreigen met wapens. De enige die hieraan grotendeels ontsnapt, is Mathilde, maar dat is dan ook een prinses. Neemt niet weg dat zij door Gesler behoorlijk ruw wordt behandeld als ze in het conflict tussenbeide wil komen.

In de tweede en navolgende aktes ligt een ontwortelde boom dwars over het toneel, symbool voor de geschonden ‘Heimat’. Verder staat er zo nu en dan wat meubilair opgesteld om een specifieke omgeving te suggereren. De grond is bedekt met aarde en het oorlogskarakter van de handeling wordt benadrukt door de Zwitsers elkaar een bloedeed te laten afleggen. Voorspelbaar loopt iedereen er na verloop van tijd bij met zwarte en/of rode vlekken.

De hoofdrollen waren in de opgenomen voorstelling goed bezet. John Osborn moest in de eerste akte duidelijk nog wat opwarmen, maar was in de latere aktes zeer goed op dreef. Zijn rol is veeleisend in de hoogte en Osborn wist daar zeer goed raad mee. Jammer dat de regie hem opzadelde met een catalogus aan stereotiepe gebaren. Het personage is al zo ‘wishy washy’ en nu balanceerde hij op de rand van een schertsfiguur.

Gerald Finley kreeg alle ruimte om de titelrol in te vullen als de held van het verhaal. Zijn gehele optreden kwam geloofwaardig over en zijn zang was absoluut van een goed niveau. Ook de interactie met Jemmy, mooi vertolkt door Sofia Fomina, kwam goed uit de verf. Enkelejda Shkosa completeerde op adequate wijze de familie Tell als handenwringende moeder Hedwige.

Malin Byström was in deze productie te bewonderen als Mathilde. Net als in haar Salome raakt ze aan de grenzen van haar mogelijkheden, maar dat lijkt haar niet te deren. Geen moment is ze in echte problemen, ook niet in de lastigste passages. Haar Mathilde mag er zijn, het is het sieraad van deze opname.

Het geheel stond onder leiding van Antonio Pappano. Hij liet het orkest voluit spelen tijdens de beroemde ouverture, maar beperkte het vervolgens tot een ondersteunende rol. De zangers kregen van Pappano alle ruimte, meer dan van Michieletto. Compliment nog voor de prestatie van het koor onder leiding van Renato Balsadonna.

Aangeraden vanwege de zang. De enscenering als geheel mist spanning en als die zich op momenten toch aandient, wekt dat vooral irritatie bij de kijker.