Het Odessa Nationaal Academisch Opera en Ballet Theater heeft zijn korte tournee door Nederland en Vlaanderen met Puccini’s laatste opera Turandot met succes geopend. De eerste voorstelling, woensdagavond in het Zuiderstrandtheater in Den Haag, werd enthousiast ontvangen door het publiek.

Tweemaal was ik in Odessa, tweemaal kwam ik voor gesloten deuren te staan bij het prachtige operagebouw van deze stad. Niet geheel onverwacht, gewoon zomervakantie. Maar het was wel de directe reden om naar deze voorstelling van Turandot te gaan. Eindelijk toch nog een vleugje Odessa-opera meepakken.

Vroeger werd het culturele ontwikkelingshulp genoemd: een reizend gezelschap uit Oost-Europa leverde stemmenmateriaal en een Nederlands regieteam zorgde voor een in westerse ogen acceptabele presentatie. Iets dergelijks is ook met deze Turandot het geval, maar nu heeft een Duits team, bestaande uit Christian von Götz (regie), Lena Breksendorff (scenografie) en Verena Hierholtzer (choreografie), al in Odessa de enscenering verzorgd. De première vond plaats tijdens een groot festival in 2013 en met deze productie is men nu op reis gegaan.

Gespeeld werd op een vrijwel leeg toneel, begrensd door drie hoog opstaande wanden. Het maakt de productie geschikt voor zowel kleine als grote toneelopeningen. Op deze wanden werden videobeelden geprojecteerd, een modernisme dat geen meerwaarde had, maar evenmin erg stoorde. Het geluid werd door de hoge wanden flink de zaal in geprojecteerd. Je verwacht het van prinses Turandot, maar ook de drie ministers bleken samen een flink volume te kunnen produceren.

De kostumering was goed verzorgd: Chinese stijl bij de hooggeplaatsten, eenvoudige unisekskostuums bij het volk. Calaf was vreemd genoeg de enige die er ‘slecht gekleed’ bij liep.

Een danseres nam de rol van blikvanger op zich op de momenten dat de handeling wat traag verloopt. Ze dubbelde ook als de beul, dansend met een zwaard, en later vertolkte ze – zo leek het althans – Turandots alter ego.

Veel aandacht was besteed aan de bewegingen van het koor, wat extra dynamiek aan verschillende scènes verleende. Ook een kort optreden van een zestal balletdanseressen droeg hieraan bij.

Muzikaal was de voorstelling van een verdienstelijk niveau. Het operaorkest van Odessa liet onder leiding van Igor Chernetski de partituur goed tot zijn recht komen. Koor en kinderkoor leverden prima prestaties. In de kleinere rollen viel met name Viktor Schevschenko op als de onttroonde Tartarenkoning Timur, Calafs vader.

Over de drie ministers Ping, Pang en Pong wordt weleens wat lacherig gedaan: vast een grapje. Ik kan echter uit eigen ervaring verklaren dat dit alle drie bestaande Chinese familienamen zijn. Neemt niet weg dat zij voor enig comic relief moeten zorgen als contrast met het optreden van ijsprinses Turandot. De heren Bogdan Panchenko (Ping), Oleg Zlakoman (Pang) en Valery Regrut (Pong) vormden een goed zingend, uitstekend op elkaar ingespeeld trio.

Julia Tereschuk stal zoals verwacht de show met haar Liu. Zij is feitelijk de vrouwelijke hoofdrol in het eerste bedrijf en heeft zodoende een voorsprong op Turandot, die pas later te horen is. Liu is een merkwaardig personage, zonder verleden van enige betekenis en al helemaal zonder toekomst. Ze sluit direct aan bij de heldinnen uit eerdere Puccini-opera’s, zoals Mimì en Cio-Cio-San, en vormt de tegenpool van de tyrannieke Turandot. Treschuks vertolking van Liu’s aria’s waren van een ontroerende pracht, en zo hoort het ook.

De zangeres die Turandot vertolkt, moet feitelijk op twee fronten strijd leveren. Met Liu om de gunst van het publiek, gewoon niet te winnen, en met de partituur om zo veel mogelijk juiste noten ten gehore te brengen. Een gezegde gaat dat Turandot op het toneel veel mannen heeft laten ombrengen en dat ze daarbuiten van veel sopranen de stem onherstelbaar heeft beschadigd. Onduidelijk is wat Puccini hier voor ogen stond. Hij had die rol toch ook wat minder stemonvriendelijk kunnen componeren?

Natalia Pavlenko wist de strijd met de partituur grotendeels in haar voordeel te beslechten. Haar ‘In questa reggia’ klonk nog wat geforceerd en tijdens de declamatie van het eerste raadsel zong ze de hoge noten veelal een halve toon te laag, maar daarna was ze vocaal ‘on top’. Pavlenko alterneert in de reeks met Tatiana Anisimova, zodat ze haar stem tenminste een dag rust kan gunnen tijdens deze compacte tournee.

Ten slotte de Calaf van Alexander Schulz. Deze tenor heeft al een aardige staat van dienst en zingt grote rollen als Manrico en Tannhäuser, voornamelijk in Oost-Europese theaters. Ik was echter niet van hem onder de indruk. Hij heeft geen moeite met de hoogte en zijn timbre is beslist aangenaam. Maar hij zong erg slordig, zonder enige articulatie van de ene in de andere passage glijdend. Hij kreeg als enige een open doekje na zijn ‘Nessun dorma’, maar verdiend was dit niet. Gewoon matig gezongen.

Het is alweer enige tijd geleden (2010) dat De Nationale Opera deze opera op de planken bracht en voor veel liefhebbers is dit wellicht de eerste gelegenheid om Puccini’s beroemde werk eens te zien in het theater. Grijp die mogelijkheid aan zou ik zeggen. Deze Odessa-productie is zeker de moeite waard.

Turandot is nog tot en met 1 oktober in Nederland en België te zien. Zie voor meer informatie onze aankondiging van de productie.