Het is zomer, veel operahuizen en theaters in Nederland zijn dicht. Maar dat betekent voor veel zangers, musici en regisseurs niet dat ze vakantie hebben. Ze werken, in Nederland en daarbuiten, gewoon door. Place de l’Opera spoort ze op en vraagt waar ze zijn en waarom. In deel 3: Robbert Muuse en Micha van Weers.

Bariton Robbert Muuse en pianiste Micha van Weers vormen sinds 1994 een duo in het leven en in de muziek. Ze geven samen recitals, namen cd’s op met onder meer muziek van Schubert en Vaughan Williams en gaan graag de uitdaging aan om onbekend repertoire te presenteren, zoals liederen van Julius Röntgen (de cd Alle Lust will Ewigkeit), Viktor Ullmann en Cyril Scott.

Deze zomer delen Robbert en Micha voor de derde maal in Zuid-Frankrijk hun kennis en ervaring met gevorderde zangers en dito pianisten die zich eerder dit jaar door een auditie geplaatst hebben. Onder het motto “As you like it” staat het zelfgekozen repertoire, de expressie en het verhaal dat zanger en pianist willen vertellen centraal.

Waar zijn jullie en wat doen jullie daar?
Robbert: “We zijn in Valensole, eigenlijk iets buiten het dorp, in de Provence. We bieden onze deelnemers, goede amateurzangers en -pianisten, een intensieve week waarin we werken aan de technische aspecten, de interpretatie en het samenspel tussen de zanger en de pianist. Tien jaar geleden is initiator Eric van den Bergh onder de titel Chamaret Chantant begonnen met het organiseren van zangweken in de Provence. Dit is inmiddels de 31ste.”

Micha: “We hebben dit jaar zeven zangers en vier pianisten. ‘As you like it’ is het ludieke motto van de week. De zangers en pianisten kennen elkaar doorgaans niet, op twee bestaande duo’s na. De pianisten worden verdeeld over de aanwezige zangers aan de hand van het repertoire. Ze bereiden samen voor, al voor deze week begint. Het gaat ons erom hoe je, als je elkaar nog niet zo heel goed kent, in korte tijd tot een performance kunt komen en een stuk onder de knie krijgt.”

Wat is het ‘recept’ voor een nieuw duo om goed samen te werken?
Robbert: “Heel goed naar elkaar luisteren en openstaan voor elkaars ideeën. Natuurlijk is er nog een waslijst aan andere zaken, maar dit is het belangrijkste. Een pianist kan van alles willen – een ander tempo bijvoorbeeld – maar als de zanger daar niet voor openstaat, houdt het samenspel op.”

Micha: “De pianisten hebben ervaring met liedbegeleiding en veel zangers hebben al eens met een pianist gewerkt. Hier kunnen we intensief ingaan op de technieken voor de liedbegeleider. Als je met verbeeldingskracht en via de klank een lied wil uitbeelden, vergt dat behoorlijk wat. We hebben de tijd om te kijken naar de betekenis van een stuk, naar wat er eigenlijk staat.”

Welk repertoire brachten de cursisten mee?
Robbert: “Het is heel verschillend, we laten de keuze aan de zangers. Deze week werken we met repertoire van Britten, liederen van Strauss en Duparc, maar ook met ‘Erlkönig’ en de cyclus Songs of Travel van Vaughan Williams. Het meest verrast waren we door de keuze voor liederen van Diepenbrock.”

Micha: “Ik vind het bewonderenswaardig dat onze deelnemers geen makkelijk repertoire hebben gekozen. Het gaat hier niet alleen om de liederen, het gaat ook veel over de dichters, over waarom een componist een bepaalde dichter heeft gekozen.”

Robbert: “We werken met zijn drieën deze week, Niels van Laar, theatermaker en docent, is een onmisbare schakel in deze cursus. Hij onderzoekt met de deelnemers zonder en mét muziek hoe je een verhaal vertelt. Daarvoor gebruikt hij oefeningen en methodes uit de theaterwereld. Dat is heel verrassend, er gebeuren dingen die de deelnemers totaal niet verwachten bij een muziekcursus. Mensen moeten soms over hun grenzen heen, maar je ziet ze groeien en je merkt het als ze performen.”

Micha: “Door die oefeningen zie je het bij de duo’s groeien. Als ze een lied uitvoeren, merk je: dit is het verhaal dat ze willen vertellen. Ze merken dat hun boodschap voor het publiek hier, gevormd door de andere deelnemers, beter overkomt en als dat gebeurt, ontstaat die ongrijpbare connectie met het publiek. We leren ze hoe hard je moet werken om dat te bereiken.”

Micha, wat is de belangrijkste raad die je de pianisten geeft?
Micha: “Geef betekenis, lees heel goed in de partituur en vraag je af waarom er een accent staat, waarom het tempo verandert. Ook belangrijk: legato, legato, legato! Alles gebonden. Wat een zanger zingt, kunnen wij ook, op ons klavier. Daar hamer ik op, en ook bij het pianissimo, ga tot het uiterste daarin.”

En Robbert?
“Waar het meestal aan hapert, is dat de zangers de teksten te weinig spreken, echt als een verteller. Die tekst moet overgedragen worden; als er alleen gezongen wordt, raakt het me nog niet. Ik laat ze spreken om te ervaren wat de componist gevoeld heeft. Die heeft dat gedicht misschien wel honderden keren uitgesproken om te ontdekken welke melodieën en harmonieën eruit voortkomen.”

Micha: “Ik geef die raad ook aan de pianisten: spréék de tekst zodat je de richting voelt van de tekst, want daarop heeft de componist de melodie gebaseerd. Kijk wat het zwaartepunt in de tekst is, of in een woord.”

Hoe verlopen de dagen?
Robbert: “Aan het begin van de dag bereiden wij ons voor op het repertoire. We ontbijten met zijn allen – met een prachtig uitzicht over de lavendelvelden. Om half tien gaan we aan de slag en we werken door tot een uur of zes. Tijdens de dag werken we in verschillende groepen. Dit jaar ligt de leeftijd van de deelnemers zo tussen eind veertig en midden zestig. Het zijn vooral vrouwelijke deelnemers. Bij deze een oproep aan vooral tenoren voor volgende keer: meld je aan! We hebben in deze groep een leuke tenor, een mooie bariton en verder veel mezzo’s.”

Waar verblijven jullie?
Robbert: “Bastide La Guérine , een fantastische locatie op een hoogvlakte in de Provence. Op de website staat een drone-video van het huis en de omgeving. Het is eigendom van Eric van den Bergh, die zelf ook deelneemt aan de cursus. Hij initieerde ooit Chamaret Chantant, sinds 2009 worden de cursusweken hier gehouden. Er zijn kamers voor twintig gasten, er kan gekampeerd worden en er is een zwembad.”

Micha: “We worden uitstekend verzorgd. Eric zorgt altijd voor twee mensen die fantastisch koken. Er is een aantal piano’s waarop de pianisten tussendoor kunnen oefenen en we hebben hier een muziekzaal met een vleugel. Het huis staat overigens te koop, het is voor de eigenaar alleen nogal bewerkelijk. Maar: zolang het nog niet verkocht is, gaan de cursussen door.”

Heb je tijd om iets vakantieachtigs te doen?
Robbert: “Er is tijdens de week een vrije middag die veel mensen benutten voor uitstapjes in de regio. Marseille is vlakbij, de Gorges du Verdon ligt op een halfuur en we zitten dicht bij Aix-en-Provence, met het festival van Pierre Audi.”

Hoe eindigt de week?
Micha: “We hebben een slotconcert waarbij de deelnemers, op basis van wat ze bij Niels geleerd hebben, op een bijzondere wijze hun lied presenteren vanuit de inhoud, vanuit het karakter. Dat is vaak heel verrassend. Het zou nog wel iets zijn voor het klassieke concertpodium…”

Robbert: “Het slotconcert is voor publiek, dat overigens vooral bestaat uit de deelnemers. Voor de rest zijn we afhankelijk van de buren, die hier op 500 meter afstand wonen. Maar het leuke is dat we ook in Nederland een slotconcert geven, op 28 september in Kasteel Herne. Daar is iedereen welkom.”

Zie voor meer informatie over de muziekcursussen de website van Chamaret Chantant. Zie ook de persoonlijke websites van Robbert Muuse, Micha van Weers en Niels van Laar.