In de nieuwe voorstelling This is (not) a fairy tale stellen componist Anne-Maartje Lemereis en regisseur Kenza Koutchoukali kritische vragen bij sprookjes. Hoezo lang? Hoezo gelukkig? Hun boodschap: ontvlucht je realiteit niet, maar zie in dat je eigen leven best magisch is. Een gesprek met de regisseur.

Kenza Koutchoukali heeft net een tweejarig talenttraject bij De Nationale Opera achter de rug, waar ze diverse grote regisseurs assisteerde. Nu is ze begonnen aan een driejarig ontwikkelingstraject bij het Kameroperahuis in Zwolle. “Het doel is om mij verder te helpen in mijn professionele ambities”, vertelt ze. “Je moet veel zelf doen, inclusief het aanvragen van fondsen, maar je krijgt daar wel begeleiding bij. Dat is uniek. Bovendien kun je hier werken met een groep mensen van dezelfde leeftijd en met dezelfde muziektheaterambities. Dat is heerlijk.”

Koutchoukali moest auditie doen voor het traject en daarbij een concrete vraag noemen waarmee ze aan de slag wil gaan. “De verwondering voor het alledaagse houdt me erg bezig, de fantastische dimensie die de realiteit is”, zegt ze. “Hoe kun je dat een plek geven in muziektheater? Dat is de hoofdvraag waar ik mee bezig wil zijn.”

Perfecte prins

Nog voor Koutchoukali officieel bij het Kameroperahuis was begonnen, had ze al een idee voor een productie. Vorig jaar zomer ontmoette ze componist Anne-Maartje Lemereis en ze raakten aan de praat over hun generatie, dertigers. “We zagen beiden dat veel leeftijdsgenoten een uitvlucht zoeken uit hun realiteit. Daar waren we eerlijk gezegd verbaasd over. Waarom zijn we constant bezig om ons eigen leven te vergelijken met dat van anderen?”

In gesprek kwamen ze al snel uit bij de basis van dat zoeken naar een perfect leven: sprookjes. “In sprookjes is het perfecte leven voor een vrouw: een huwelijk met de prins, die haar eerst moet komen redden. Maar het verloop daarna is niet duidelijk. Lang en gelukkig? Dat is irreëel.”

Koutchoukali vindt het interessant dat vrouwen van haar generatie vaak sterk en onafhankelijk zijn, en heel veel mogelijkheden hebben, maar ergens toch dat idee van de perfecte prins nastreven. “Om gelukkig te zijn met jezelf, moet je uitgaan van jezelf”, stelt de regisseur. “Verwacht het niet van buitenaf.”

“Ik heb altijd al een fascinatie voor Alice in Wonderland gehad. Alice verwondert zich over alles. Ze vindt een uitweg uit haar realiteit, maar realiseert zich uiteindelijk dat ze terug wil. Het eigen leven is best wel magisch.”

Flesjes

Dit uitgangspunt leidde tot een compositieopdracht van November Music in samenwerking met het Kameroperahuis. In voortdurend overleg met Koutchoukali componeerde Lemereis een cyclus van twaalf liederen. “Het is een cyclus, geen voorstelling, dus er wordt niet een verhaal van a tot z verteld”, zegt Koutchoukali. “Elk lied is gebaseerd op een sprookje en vertelt een verhaal op zich. De verbindende lijn door het geheel is dat van een vrouw die een uitvlucht zoekt uit haar realiteit, maar gaandeweg terug wil naar haar realiteit.”

Koutchoukali is voor haar regie uitgegaan van de muziek. “Ik wil geen los concept op de muziek zetten. Ik zou niet eens weten hoe. Ik wil het verhaal dat ín de muziek zit verduidelijken. De muziek biedt zo veel om mee te werken: ademhaling, beweging, spanning, stilte. Ik hoop heel erg dat mijn regie dat versterkt.”

De cyclus wordt uitgevoerd door mezzosopraan Merlijn Runia, begeleid door violist Eva Traa en componist Lemereis op de piano. De kostuums zijn van de hand van Vera Selhorst. In het toneelbeeld speelt verder een installatie van flesjes een belangrijke rol. Er wordt niet op gespeeld, maar de geluiden die het maakt, worden wel gebruikt.

De installatie is gemaakt door beeldend kunstenaar Rob van den Broek. “Anne-Maartje was in zijn atelier toen hij een instrument maakte voor het Ragazze Quartet. Ze zag een paar blauwe flesjes staan en zei direct: dat willen we gebruiken. Rob heeft er een installatie van gemaakt die heel bepalend is voor het beeld in onze voorstelling. Als je geen budget hebt voor een decor, maar wel het verhaal wilt versterken met beeld, is dit een ideale manier. De beste ideeën zijn het meest simpel.”

Lowlands

Kenza Koutchoukali omschrijft de muziek van Lemereis als “geïnspireerd door pop, jazz en minimal music”. Volgens de regisseur is het geen moment saai. “Het is nooit te veel, nooit te weinig. Er zit veel balans in. En Anne-Maartje durft veel. Voor elk lied heeft ze zich laten inspireren door een andere componist, onder wie Grieg, Bernstein en Poulenc. Het geeft aan hoe breed haar inspiratiebronnen zijn.”

Tijdens de afgelopen editie van het muziekfestival Lowlands kregen Koutchoukali en Lemereis de kans om een paar van hun liederen alvast uit te testen, en dat voor een publiek dat allerminst gewend is aan klassieke muziek. “Ik ben stiekem tussen het publiek gaan staan”, vertelt Koutchoukali. “Veel mensen vonden het verrassend. Het was anders dan ze verwacht hadden en ze vonden het leuk om naar te kijken. Ze vonden het ook chill dat de teksten zo benaderbaar waren.”

This is (not) a fairy tale gaat op 9 november in première op het festival November Music in Den Bosch. Daarna zijn er in november en december nog voorstellingen in Utrecht, Tilburg en Amsterdam. Zie voor meer informatie de website van het Kameroperahuis.