Arthaus Musik heeft een opname op blu-ray uitgebracht van Christian Thielemanns debuut als Strauss-dirigent in Wenen. Hij dirigeerde er in 2014 een reprise van Ariadne auf Naxos, geregisseerd door Sven-Eric Bechtolf.

Bechtolf regisseerde in 2012 voor de Salzburger Festspiele een variant van de oerversie van Ariadne, waarin een op Molières Le Bourgeois Gentilhomme gebaseerd toneelstuk voorafgaat aan Strauss’ opera. Voor de Wiener Staatsoper ging Bechtolf later dat jaar terug naar de gebruikelijke opzet: een proloog op muziek van Strauss, gevolgd door een opera.

Die proloog is tamelijk rechttoe rechtaan geënsceneerd. Een grote zaal met een minimum aan rekwisieten en fin-de-sièclekledij voor de hoofdrollen, met de componist in driedelig kostuum en rijlaarzen. Zerbinetta en haar troupe lopen er heel gewoontjes bij; zij in een rode jurk met witte stippen.

Als de opera begint, zit er publiek op een tribune achter op het toneel. De spelers komen op via een gangpad in het midden. Het geheel ademt de sfeer van een voorstelling tussen de schuifdeuren. Kennelijk heeft men alle lichten gedoofd, want de voorstelling speelt zich in het halfduister af. Als Bacchus opkomt, ziet de toeschouwer lange tijd nauwelijks meer dan een zingende schim.

Bechtolf heeft weinig inventiviteit aan de dag gelegd in deze productie. Ook de interactie tussen de spelers blijft tot een minimum beperkt. Zelfs streetsmart Zerbinetta mag zich nauwelijks uitleven. Haar grote aria ‘Großmächtige Prinzessin’ staat ze langere tijd gewoon naar het publiek te zingen.

Muzikaal staat de voorstelling gelukkig op een hoger peil. Christian Thielemann was naar verluidt twee volledige orkestrepetities gegund voor deze herneming in 2014 en dat wil wat zeggen voor een repertoirebedrijf als de Wiener Staatsoper. Onder zijn leiding levert het orkest een mooi klinkende Ariadne af, die recht doet aan wat mijn straussiaanse oren ervan verwachten. Opgewonden, melancholiek, met heerlijke bijdragen van klarinet en hoorn, nergens overheersend. Thieleman werd na afloop dan ook op een langdurig enthousiast applaus onthaald, zo laat de opname zien en horen.

Het voorspel staat geheel in het teken van Sophie Koch als de componist. Zij neemt direct het toneel in bezit en staat dat niet meer af, ook niet aan Zerbinetta. Deze fraaie mezzo heeft al jaren ervaring met deze rol. Er is een opname uit Dresden die laat zien dat ze in 2000 al met dit personage kon lezen en schrijven. Hier laat de regie haar wel wat onbenullig stil spel ten beste geven, maar dat doet geen afbreuk aan het geheel.

De prima donna van Soile Isokoski is weinig opvallend. Geen moment krijg ik de indruk dat ze het belangrijkste personage op het toneel is, ook niet in haar ‘Es gibt ein Reich’. Haar saaie kostuum en het halfduistere toneel helpen ook niet echt. Isokoski zingt een redelijke Ariadne, maar niet meer dan dat.

Daniela Fally is de coloratuursopraan van dienst in het gezelschap van de Staatsoper. Haar Zerbinetta is speels en goed verzorgd, maar niet spectaculair. Een goede personenregie zou hebben geholpen om haar personage beter uit de verf te laten komen. Nu is het vooral technische hoogstandjes ten beste geven, maar dat doet een Fiakermilli ook. Zerbinetta moet veel meer kunnen brengen.

Johan Botha had nog maar een paar jaar te leven na deze voorstelling, maar uit niets blijkt dat hij toen al ziek was. Zijn Bacchus is een nogal lompe god, die niet echt op de voorgrond kan treden, maar stimmlich is het prima in orde. Botha weet deze martelgang voor tenoren uitstekend te doorstaan. Hij blijft ook in de lastigste passages ontspannen zingen, nergens te luid of geforceerd. En daarmee is hij samen met de componist de beste ‘man’ van het veld.

De directie van Thielemann en vermoedelijk één van de laatste opnamen van Botha zijn wellicht de aanleiding geweest om deze liveopname op blu-ray uit te brengen. Het is in elk geval een mooi eerbetoon aan de veel te vroeg gestorven Botha.