Het Grachtenfestival 2020 gaat door. Niet alle programmaonderdelen kunnen plaatsvinden, maar er blijft veel over, vertelt directeur Marie-Luce Bree aan Place de l’Opera. ‘We kunnen nog steeds een divers programma brengen.’

Toen de theaters en de concertzalen half maart hun deuren moesten sluiten, wist Marie-Luce Bree snel dat dat ook gevolgen voor het Grachtenfestival zou hebben. Tegelijk was ze optimistisch. ‘Ik dacht: wat is het nu fijn om voor een festival te werken dat zo flexibel is’, vertelt ze.

Het Grachtenfestival programmeert voornamelijk korte, kleinschalige concerten, vindt pas in augustus plaats (7 t/m 16 augustus) en begint zijn kaartverkoop doorgaans pas eind juni. Allemaal voordelen in deze coronatijd. ‘Wij hadden tijd om na te denken’, zegt Bree. ‘Ik maakte me in maart eerlijk gezegd meer zorgen om andere instellingen en (culturele) bedrijven.’

Het Grachtenfestival moest niettemin een omslag maken. In maart waren het programma en de financiën voor de editie van 2020 al zo goed als rond. Na de afkondiging van de coronamaatregelen moest het artistieke team opnieuw beginnen. Wat kan nog wel? En wat niet?

Omdat vergunningsplichtige evenementen tot 1 september verboden zijn, vielen die als eerste af. De bekende pontonconcerten van het festival – waarbij het publiek soms drie rijen dik staat toe te kijken, op de kade of in bootjes – vinden dus niet plaats.

Optredens van orkesten zijn evenmin mogelijk. ‘Dat is ook duidelijk een keuze die ons opgelegd is door de maatregelen’, zegt Bree. ‘Op onze podia mogen niet meer dan acht mensen staan.’

Voor de korte, kleinschalige concerten van het festival zijn er wel kansen. En dat deel van de programmering is groot genoeg om een festivaleditie in dit rare jaar te rechtvaardigen, stelt Bree. ‘Ja, er valt veel af, maar er blijft ook veel over. Het wordt zeker anders dan in voorgaande jaren, maar ik ben ervan overtuigd dat we nog steeds een divers programma kunnen brengen, met de mix van stijlen die we altijd brengen. Klassiek, jazz en muziek uit verschillende werelddelen. Binnen het nieuwe normaal zul je nog steeds het gevoel krijgen: dit is het Grachtenfestival.’

Opera zal ook een plek krijgen, belooft Bree. Het Grachtenfestival produceert opera meestal in kleine bezettingen.

Echte winst

Concreet is het Grachtenfestival van plan om alleen concerten op grote locaties te organiseren: zalen waar normaliter 400 tot 500 mensen in passen, maar waar nu maximaal 100 personen (inclusief artiesten en technici) toegelaten zullen worden. ‘Denk aan de Zuiderkerk, de Waalse Kerk, De Duif, de Westerkerk, de Wintertuin van Hotel Krasnapolsky en de binnenplaats van het Scheepvaartmuseum’, zegt Bree.

Op die locaties zal duidelijk gecommuniceerd moeten worden wat wel en niet mag, maar daarvoor kan het festival profiteren van theaters en zalen die al vanaf 1 juni opengaan. ‘Er is veel collegialiteit in de culturele sector. Er wordt veel gedeeld aan protocollen’, zegt Bree. ‘We kijken ook naar winkels, hoe daar met bijvoorbeeld pijlen en plexiglas gewerkt wordt. We overwegen ook om additioneel bij de kaartverkoop mondkapjes aan te bieden.’

Bree stelt zich voor dat mensen door open deuren binnenkomen en vervolgens direct hun plaats aangewezen krijgen, zodat wachtrijen voorkomen worden. Na het concert moeten de zalen bovendien zeer goed schoongemaakt worden. ‘We gaan terug van 100 naar ongeveer 25 speellocaties. Dat betekent dat we op dezelfde plek meerdere concerten zullen organiseren.’

De voorzorgsmaatregelen hebben veel om het lijf en maken het organiseren van het festival duurder. Is het niettemin rendabel? ‘Dat vind ik een moeilijk woord’, zegt Bree. ‘We gaven altijd al honderd gratis concerten in de openbare ruimte: op pontons, in parken en op pleinen. Daar moest ook iemand voor betalen. Bovendien willen we voor onze betaalde concerten toegankelijke prijzen bieden: onze kaartjes kosten 10 tot hooguit 35 euro. Dat alles kan alleen door veel fondswerving.’

‘We zijn een stichting, we zijn er niet om winst te maken’, vervolgt de directeur. ‘Wat voor mij echte winst is, is dat we de vijftien zzp’ers die ieder jaar voor ons werken ook dit jaar kunnen inzetten. En dat we tweehonderd musici die deze zomer nauwelijks iets hebben staan kunnen engageren.’

1 juli

Spannend moment voor het Grachtenfestival is eind juni, als het kabinet definitief besluit of het maximaal toegestane aantal bezoekers van voorstellingen per 1 juli omhoog mag van 30 naar 100. ‘Dat besluit valt samen met de presentatie van ons programma en de start van onze kaartverkoop’, zegt Bree. ‘Het is spannend of de aangekondigde versoepeling doorgaat en of de gemeente Amsterdam daarin meegaat. Sommige regio’s zijn strenger dan andere.’

Ook als de versoepeling naar 100 bezoekers niet toegestaan wordt, kan het Grachtenfestival echter plaatsvinden, zegt Bree. ‘Als het bij 30 of bijvoorbeeld 50 bezoekers blijft, kan het gros van ons programma nog steeds doorgaan. We zijn nu al bezig met ideeën om veel te gaan filmen en streamen. De kaartverkoop zal hoe dan ook veel lager zijn en er zullen veel minder mensen in de zalen zitten. Streamen zal meer accent krijgen.’

Publiek

De vrees van veel klassiekemuziekinstellingen is dat hun publiek – in de regel ouder – lang weg zal blijven uit de zalen. Houdt het Grachtenfestival daar rekening mee? ‘Iedereen gaat er anders mee om, ook ouderen’, zegt Bree. ‘Het heeft vooral te maken met een persoonlijk gevoel van veiligheid. Maar wij denken inderdaad dat we een jonger publiek dan anders zullen trekken. Jonge mensen zullen deze zomer meer dan ouderen op zoek gaan naar wat er nog te beleven valt.’

‘Ik denk dat het ook uitmaakt of je in Amsterdam woont. Dan zul je sneller naar één van onze concerten komen dan als je verder weg woont en bijvoorbeeld eerst met het openbaar vervoer moet reizen. Onze aanname is dat we dit jaar een jonger en Amsterdamser publiek zullen aanspreken.’

Het programma van het Grachtenfestival 2020 verschijnt eind juni. Zie voor meer informatie www.grachtenfestival.nl.