Het Fonds Podiumkunsten wilde met de tijdelijke regeling Balkonscènes mogelijkheden bieden voor de ontmoeting tussen podiumkunstenaars en het publiek. Er kwam geld beschikbaar voor initiatieven binnen de beperkingen van de coronaregels. Mezzosopraan Esther Kuiper werd enthousiast, zat klaar toen de aanvraagmogelijkheid online kwam en gaat binnenkort zingen: een Ode aan de Opera met het Matangi Quartet.

Het programma met het Matangi Quartet is niet het enige project dat Esther Kuiper de laatste maanden opzette. Ze dacht na over wat ze graag wilde doen, keek ver van huis naar België – waar pianist Kim van den Brempt letterlijk onbereikbaar was vanwege de gesloten grens – en ze keek naast zich. Met geliefde Vincent van Amsterdam, befaamd klassiek accordeonist, gaat ze op muzikaal avontuur met Mahlers Lieder eines fahrenden Gesellen en liederen van Tjaikovski. We wilden meer weten en spraken Esther Kuiper via Skype.

Hoe reageerde je op de crisis?
‘Het was een enorme overgang. Ik had de laatste jaren werk genoeg en was gewend om door orkesten en oratoriumverenigingen voor hun projecten te worden uitgenodigd. Door de coronacrisis viel al dat werk stil. In het begin vroeg ik me vooral af wat ik met mijn tijd kon doen. Ik studeerde allerlei rollen, maar het waren er veel en kiezen en prioriteren was lastig, ook omdat ik niet met anderen kon samenwerken. Mijn agenda liep leeg, maar ik gedij het beste als ik kan werken. Er kwamen ideeën bij me op over kamermuziekprojecten die op korte termijn te realiseren waren en die pasten binnen de coronabeperkingen. Ik dacht: als er niks is, bedenk ik zelf wel wat.’

Wat voor ideeën kwamen er op?
‘Ik had zin om een programma te maken met mijn favoriete Italiaanse liedrepertoire. Daarbij moest ik meteen denken aan Kim van den Brempt, die ik tien jaar geleden leerde kennen bij een opera van de Gentse componist Daan Janssens. Ik herinnerde me dat hij toen tegen me zei: als je ooit lied gaat doen, laat me dat dan weten.

Het idee dat we zo over de grenzen zouden samenwerken, sprak me aan. Met elkaar afspreken was niet haalbaar, maar op afstand hebben we een programma met Italiaans repertoire samengesteld. Kim is een heel goede pianist, maar het gaat bij een samenwerking ook om de persoonlijkheid, je moet een connectie hebben. Hij was blij dat ik belde en kon, gezien de omstandigheden, meteen ja zeggen op mijn voorstel.

In september gaan we repeteren aan het Italiaanse recital met juweeltjes uit Hugo Wolfs Italienisches Liederbuch en de prachtige poëzie van Petrarca in de Petrarca Sonnetten van Liszt. Als afsluiting brengen we enkele liederen van Respighi.’

Het Fonds Podiumkunsten kwam half mei met de regeling Balkonscènes. Hoe zag jouw aanvraag eruit?
‘Ik had me afgevraagd wat er in deze tijd niét kon en het antwoord was: opera. Met het Matangi Quartet heb ik jaren geleden Arianna a Naxos van Haydn gedaan. Op 18 mei, toen de regeling online kwam, zat ik letterlijk al voor 9.00 uur klaar om meteen te reageren. Je moest iets aanbieden dat snel gemaakt kon worden en dat binnen de beperkingen van de coronamaatregelen zou passen. Het moest voor iedereen, musici en publiek, veilig zijn.’

Voelden die coronaregels bij het bedenken van een plan als ballast?
‘Natuurlijk is het lastig, maar ik wil er serieus mee omgaan. Het gaat nu in Nederland relatief goed met het virus, maar ik zie veel mensen die klaar zijn met die regels. Ik vind het zinvol veilig te werken, zo veel moeite kost dat ook allemaal niet.’

Wat gaat het programma met het Matangi Quartet worden?
‘We hebben gekozen voor aria’s die ik graag zing en stukken die ik altijd al eens heb willen doen. Vanuit mijn stemsoort als mezzosopraan is het fijn dat ik mannen- en vrouwenrollen kan zingen. Ik heb me nu vastgebeten in een coloratuuraria van Händel uit zijn opera Ariodante, ‘Con l’ali di costanza’. Dat is ook fijn voor de strijkers om te spelen. We doen verder Mozart, de aria van Annio, ‘Torna di Tito a lato’, uit La clemenza di Tito, en ik ben nu Dalila aan het verkennen, de vrouwelijke rol in de opera Samson et Dalila van Saint-Saëns.

Een stuk dat al lang op mijn lijstje stond, was de aria van Isolde uit Tristan und Isolde. Ik heb met mijn zangcoach overlegd en die zei: die kun je met jouw stem aan. Het is heerlijk om te doen!

Meyerbeer zit ook in ons programma: uit zijn opera Les Huguenots de aria ‘Nobles seigneurs, salut!’ van de page Urbain. Die aria was oorspronkelijk voor sopraan, maar Meyerbeer heeft hem voor de alt Marietta Alboni getransponeerd. Ik heb het stuk al eens met het Nederlands Philharmonisch Orkest gezongen.’

Lagen die arrangementen voor strijkkwartet klaar?
‘Nee, die moesten gemaakt worden. Ik heb meteen Max Knigge gebeld, die is als arrangeur gespecialiseerd in strijkkwartetten. Hij is al anderhalve week hard aan de slag en gaat de arrangementen binnenkort aanleveren. Naast de bewerkingen van operastukken speelt het kwartet ook instrumentaal repertoire.’

Hoe wordt het publiek meegenomen in de verhalen achter de aria’s?
‘We geven tussendoor een korte inleiding op de stukken en dompelen het publiek zo onder in een toegankelijke operaervaring. Ons programma is een ratjetoe zonder een verhaallijn; zeker voor mensen die niet zo vaak naar opera gaan is wat uitleg zinvol. Het programma, met voor de helft aria’s die ik goed ken en voor de andere helft voor mij nieuw repertoire, geeft een mooi inkijkje in wat er zoal voor mezzosopraan geschreven is.’

Wanneer is de première?
‘We gaan op 23 september in première in openluchttheater Cabrio in Soest. Uiteraard hopen we het programma later in het seizoen vaker te kunnen spelen, daarover zijn al contacten met andere podia. Het is een heel flexibel programma, het kan op heel veel plaatsen worden gebracht. Ik sta nu ook op de website van samen/uit/thuis. Wie ruimte heeft, of een grote achtertuin, kan ons zo boeken.’

Al eerder komt er nog een bijzondere première aan. Wat ga je doen?
‘We waren al langer van plan om eens samen te gaan spelen, maar door de lockdown is het er dan echt van gekomen. Samen met Vincent van Amsterdam heb ik een programma gemaakt met Mahlers Lieder eines fahrenden Gesellen en bekende en minder bekende liederen van Tjaikovski. Net als een zanger ademt het accordeon in en uit en fungeert daarnaast met zijn verschillende registers met gemak als one man orchestra. Ik denk dat we met Mahlers cyclus in onze uitvoering voor stem en accordeon een wereldprimeur hebben. De première is op 6 september in Concertboerderij Onder De Linden in Valthermond.’

Zie voor meer informatie over de programma’s van Esther Kuiper haar persoonlijke website.