Met Anthony Minghella’s klassieke productie van Madama Butterfly, bekend van de Metropolitan Opera, opende de Wiener Staatsoper op 7 september zijn seizoen 2020/2021. Marie-Theres Arnbom zag de livestream en zat gekluisterd aan het beeldscherm.

In 1996 vloog ik naar New York. Om de tijd tijdens de vlucht te verdrijven, waren er een paar radiozenders. Eentje ervan speelde Madama Butterfly. Ik hoorde het stuk opnieuw en opnieuw en opnieuw en raakte in een soort trance. Die herinnering duikt telkens weer op als ik de opera hoor en zie.

Ik heb Madama Butterfly inmiddels in verschillende ensceneringen gezien en altijd weet het verhaal me te raken. Vandaag krijgt de opera echter een nieuwe dimensie. Voor de première bij de Wiener Staatsoper heb ik geen perskaart kunnen krijgen – te veel aanvragen, te weinig kaarten. Jammer. Maar de ORF maakt het mogelijk om de opera via een livestream te zien. Misschien zelfs beter? Nee, dat zeker niet. Opera live beleven kan niet vervangen worden. Maar toch, de stream heeft de kwaliteit van grote, zeer grote cinema.

De nieuwe directeur Bogdan Roščić heeft ons de ‘Staatsoper 4.0’ belooft, iets wat ik nooit heb begrepen. Maar vandaag wordt duidelijk dat opera op ultieme wijze samengaat met cinemascope. Wat voor beelden ontstaan! Ze betoveren, verrukken, laten je lijden: het is grote opera, zoals je het graag ziet. Ik was vooraf sceptisch: moet een twintig jaar oude productie werkelijk de vernieuwing van opera in Wenen inluiden? Is dat de sleutel tot de toekomst? Maar na vanavond zeg ik: ja.

Geweldige zang en even sterk acteerwerk ballen zich samen in een Gesamtkunstwerk dat je volledig in de ban houdt, versterkt door een cinematisch decor en details die volledig overeenstemmen met de tekst en het verhaal. De opera van Puccini staat in het middelpunt, en zo zou het moeten zijn. Dat Anthony Minghella furore maakte als filmregisseur, is duidelijk te zien.

Asmik Grigorian vertolkt Madama Butterfly, of zoals ze zelf zegt: Madame F.B. Pinkerton. Grigorian is een buitengewone zangeres en actrice, die Butterfly niet speelt, maar ís. Een geschenk voor het toneel. En hoe is het mogelijk dat de pop die haar kind verbeeldt zo’n levendige mimiek heeft? Een mysterie.

Ook Freddie De Tommaso blaast zijn rol van Pinkerton volop leven in. Met krachtige en expressieve stem transformeert hij van verliefde officier in een berouwvolle man, die een andere beslissing voor zijn leven neemt. De Butterfly van Asmik Grigorian ziet dat onder ogen, evenals haar bediende Suzuki (Virginie Verrez). De Amerikaanse consul, Boris Pinkhasovich, zit niet goed in zijn vel. Hij probeert een oplossing te vinden, maar weet dat die er niet is. De jongen van Butterfly moet mee naar Amerika. ‘Ik sterf van wroeging’, zegt Pinkerton.

Philippe Jordan, de nieuwe muziekdirecteur van de Staatsoper, doet Butterfly uitgroeien tot een muzikale krimi. De spanning in de enscenering wordt weerspiegeld in zijn muzikale interpretatie. Wat een samenspel, en wat een opbouw van het drama.

Alleen al in de scène waarin Butterfly afscheid neemt van haar kind bereikt het drama onpeilbare dieptes. Butterfly opent de kist met haar herinneringen. Daarin bevindt zich de dolk van haar vader. Maar haar zoon zit nog steeds in de weg. Ze móet sterven, zodat haar zoon de oceaan kan oversteken. Wat een moment.

Als deze avond de richting aangeeft die de Wiener Staatsoper de komende jaren gaat, kan ik enkel zeggen: het wordt fantastisch!