De bij voorbaat meest kansvolle voorspelling voor 2021 is dat het voor de cultuursector, vooral het gedeelte dat zich in zalen en op podia afspeelt, een volkomen onvoorspelbaar jaar wordt. De grote operahuizen, die jaren vooruit plannen, zullen het zwaar krijgen bij de programmering; de nabije toekomst lijkt aan kleinschalige producties. We zetten een paar producties om naar uit te kijken op een rij.

Ooit wordt alles weer beter, een oud normaal, een nieuw normaal of een amalgaam van die twee condities. Maar voorlopig zitten we nog wel een jaar in de ‘onmiddellijke’ fase, zo voorspelt de veel geciteerde arts en socioloog Nicholas Christakis in zijn boek Apollo’s Arrow over de nasleep van de coronacrisis. Na een ‘tusseninfase’ voorziet hij voor 2024 de postpandemische fase. Dan wordt het euforie, meent Christakis, en gaan we een remake beleven van de roaring twenties.

Die voorspelling volgend zullen muziek, theater en opera op termijn bloeien en zich vernieuwen, maar daar gaan we niet op wachten. Nu is het vooral nog onzeker welke beperkende maatregelen na dinsdag 19 januari worden verlengd, hoe snel theaters weer open mogen en voor hoeveel bezoekers. In die onzekerheid verkeren makers, maar die gaan desondanks door met het maken van plannen en voorstellingen. Nog een voorspelling: de komende tijd gaan de kleinschalige producties van wendbare, kleine producenten het beeld bepalen.

Hieronder een greep uit die plannen, die onvermijdelijk onder voorbehoud zijn.

Opera Compact

Het Maastrichtse Opera Compact kreeg afgelopen najaar de status van cultuurplaninstelling voor de provincie Limburg. Daarmee is het werk van oprichters Sybrand van der Werf en Fenna Ograjensek voor de komende jaren gegarandeerd. Opera Compact werkt naast educatieprojecten aan twee producties: Het Ongehoorde Circus van de Stem en de ‘grensmaasopera’ Rusalka.

Na Ik haat opera is Het Ongehoorde Circus van de Stem een festivalproductie voor de zomerperiode. Het is ‘een muzikale tragedie over ambitie en prestatie: wat gebeurt er als je je blind staart op iets wat eigenlijk buiten je bereik ligt? Als je op je weg naar de top uit het oog verliest dat er halverwege zo veel moois te beleven is?’ Bart Storcken en Fenna Ograjensek brengen gevoelige ballads, opera-aria’s en Limburgse volksmuziek in de door Sybrand van der Werf geschreven voorstelling. De eerste uitvoeringen, vanaf 16 april in Sittard en Valkenburg, staan al gepland.

Het Consortium Grensmaas, bestaande uit Natuurmonumenten en veertien bedrijven, is de niet-alledaagse opdrachtgever voor de opera Rusalka – De kleine zeemeermin. Het verhaal van de opera van componist Antonín Dvorák wordt door Opera Compact ‘aan de staart de vrije natuur ingetrokken’.

Het Maasproject, dat grootschalige aanpassingen van de grensrivier tussen België en Nederland realiseert, brengt volgens Opera Compact het Limburgse landschap letterlijk in beweging, zodat de thematiek in het werk over het spanningsveld tussen natuur (de wereld van de kleine zeemeermin Rusalka) en cultuur (de wereld van haar naamloze prins) voel- en zichtbaar wordt. Er zullen aan het project lokale koren en watersportverenigingen meewerken. De onder meer van Opera Zuid bekende dirigent Per-Otto Johansson zal muzikaal leiden, Sybrand van der Werf regisseert. In de hoofdrollen zingen Kristina Bitenc als Rusalka en Denzil Delaere als de prins.

Opera Compact zorgt voor een coronaproof tribune aan het water voor maximaal 500 personen, met zicht op de grote bergen grind en installaties van het Consortium Grensmaas. De locatie is Haven Consortium Grensmaas in Schipperskerk, tussen Sittard en Echt. De kaartverkoop voor de serie voorstellingen, vanaf 25 juni, is begonnen. Zie www.operacompact.nl en www.dedomijnen.nl.

BarokOpera Amsterdam

BarokOpera Amsterdam heeft meerdere scenario’s klaarliggen om in te spelen op de regelgeving van het RIVM en de samenwerkende schouwburgen en concertzalen, zo staat het op de website. Er komt een geheel nieuwe productie aan, De Vuurtorenwachter. ‘Nu Covid-19 alle schroeven onder ons roestvaste bestaan heeft losgedraaid, zijn wij dolende schepen op een woest kolkende zee’, zeggen de makers onder leiding van artistiek leider en dirigent Frédérique Chauvet. De vuurtorenwachter wordt getypeerd als de man ‘die iedere avond het licht ontsteekt om een baken te zijn voor dolende schepen’.

De twee vocale solisten, bas-bariton Vitali Rozynko (de vuurtorenwachter) en sopraan Judith Weusten (zijn vrouw) zingen aria’s en duetten uit het barokrepertoire. Ze brengen ‘hits en onbekende juweeltjes van Händel, Purcell en Monteverdi’. Er is dans en acrobatiek door Francesca Orso (de zeemeermin). De première van De Vuurtorenwachter is op 25 februari in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. De nog groeiende speellijst vermeldt optredens in Leeuwarden, Zwolle en Schiedam.

Zie voor meer informatie de website van Barokopera Amsterdam.

OPERA2DAY

De repetities voor een nieuwe productie van OPERA2DAY zijn al in volle gang. De voorstelling is helemaal coronaproof, vermelden de makers. Het wordt The Mad King, waarin OPERA2DAY samenwerkt met het New European Ensemble en Museum Speelklok. Deel van de voorstelling is Eight Songs for a Mad King, een solo voor bariton en klein ensemble van de Britse componist Peter Maxwell Davies. Die koning is George III van Engeland, ‘de vorst die behalve de Amerikaanse koloniën ook zijn verstand verloor’. De muziek van Maxwell Davies word afgewisseld met muziek van Händel.

Het Haagse gezelschap belooft een ‘fonkelende bonte opera waarin een machtige man in isolatie zijn wanen bestrijdt, er een vreemde gast zijn intrede doet, er wonderlijke klanken klinken en wij allemaal op de vleugels van de kunst voor even ‘coronaproof’ kunnen ontsnappen aan onze afzondering’.

Regisseur van The Mad King is Stefano Simone Pintor, die eerder het libretto schreef voor de productie Dangerous Liaisons van OPERA2DAY. De baritons Charles Johnston en Wiebe Pier Cnossen alterneren als de koning.

Hoe de tournee zal verlopen, is nog afhankelijk van de overheidsmaatregelen. In elk geval is op vrijdag 22 januari om 21.00 uur The Mad King als livestream te zien vanuit de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. De kaartverkoop daarvoor is al begonnen. In de theaters zal de voorstelling vanaf eind januari te zien zijn. De kaartverkoop daarvoor wordt in de meeste theaters uitgesteld tot er meer duidelijkheid is.

Opera Zuid, Reisopera, DNO

Opera Zuid, de Nederlandse Reisopera en De Nationale Opera werken dit voorjaar samen in een nieuwe productie van L’elisir d’amore van Donizetti. Het doel is optimaal gebruik te maken van de expertise, kennis en ervaring van de individuele operahuizen. De rollen in de voorstelling worden gezongen door de leden van De Nationale Opera Studio.

Julietta Aleksanyan zingt Adina, José Romero is Nemorino en Sam Carl is Dottore Dulcamara in de productie die zal worden begeleid door de philharmonie zuidnederland. Vanaf 23 mei zijn er elf voorstellingen gepland in onder meer Eindhoven, Maastricht en Utrecht. Zie voor meer informatie de website van Opera Zuid.

De Nederlandse Reisopera heeft aangekondigd dit seizoen geen zaalproducties te presenteren. Er wordt gewerkt aan een digitaal platform voor online producties. In de agenda staat verder nog wel de familievoorstelling Orfeo (8+).

De Nationale Opera heeft de geplande serie van Der fliegende Holländer afgelast. Nog wel in de agenda staan Club Faust in het Opera Forward Festival, de nieuwe opera Upload van Michel van der Aa (vanaf 20 maart), Die lustige Witwe (vanaf 17 april) en Anna Bolena (vanaf 6 mei).