Sinds 2014 was ze niet meer op het grote operatoneel te zien, maar gestopt met zingen is Marina Poplavskaya nooit. ‘Ik was moe van het optreden, en mijn ziel was moe van alle smadelijke reacties.’ Nu wil de Russin terugkeren. Niet in haar befaamde sopraanrollen, maar als mezzosopraan.

Ruim elf jaar na dato weet ik nog hoe mijn oren suisden toen ik na Guillaume Tell in de NTR ZaterdagMatinee over de zachte, plotseling zo stille trappen van het Concertgebouw richting de garderobe liep. De uitzinnige reactie van het publiek op de urenlange spektakelshow (geklap, gejuich, geschreeuw, geroffel) had mijn trommelvliezen bijna doen scheuren. Zo’n extatische waardering voor opera maakte ik nooit meer mee.

Marina Poplavskaya was als Mathilde één van de uitblinkers in dit huzarenstuk van de Matinee. De sopraan maakte een onuitwisbare indruk, nadat ze eerder dat jaar al overtuigd had als Violetta in La traviata bij De Nationale Opera. Via de bioscoopvertoningen van de Metropolitan Opera kon iedereen in de jaren daarop getuige zijn van Poplavskaya’s vlucht naar de absolute top. Aan teleurstellende optredens kan ik me niet herinneren, enkel aan vocaal en theatraal intense, aangrijpende vertolkingen.

Hoe ontnuchterend is het als deze grootheid uit het vak op een donderdagmiddag (ochtend in New York City) heel ‘gewoontjes’ onze Zoom-meeting opent en me een blik in haar alledaagse leven schenkt. Ze zit in huiskleding voor het scherm, terwijl haar 5-jarige dochtertje vrolijk door de woning huppelt. Als dochterlief op een gegeven moment de woonkamer nodig heeft om digitaal haar juf te ontmoeten (ook hier is thuisonderwijs deel van de coronabestrijding) verplaatst Poplavskaya zich naar de kinderkamer om het gesprek voort te zetten. Terwijl ze met veel aandacht en openheid over haar vak en haar stem praat, praat een kennelijk moeilijk tot zwijgen te brengen speelgoedtoestel af en toe mee.

‘Mijn hele leven is gestabiliseerd door het krijgen van een kind’, vertelt Poplavskaya. ‘Een kind is een heel grote verantwoordelijkheid. Het is niet eenvoudig – een familie hebben is veel werk – maar ik ben heel gelukkig. Al word ik ook weleens horendol van haar hoor. Ze is immers 5…’

Opgeblazen

Toen Marina Poplavskaya vanaf 2013 voorstellingen begon af te zeggen (onder meer een reprise van La traviata in Amsterdam) en na 2014 helemaal niet meer bij de grote huizen optrad, vroegen veel operaliefhebbers zich af wat er met haar gebeurd was. Er werd al snel gespeculeerd over een vocale crisis. Op Wikipedia verscheen zelfs een bericht dat ze overleden zou zijn. Vrij recent (2019) circuleerden verschillende media het nieuws dat ze er definitief de brui aan gegeven had. Dat alles blijkt bezijden de waarheid.

In werkelijkheid had Poplavskaya te kampen met ingewikkelde hormonale veranderingen, waarvoor ze de afgelopen jaren meermaals werd geopereerd. ‘Ik heb me vier jaar lang als een opgeblazen ballon gevoeld’, vat ze nuchter samen.

Haar gezondheidsproblemen hadden ook invloed op haar stem. In 2013 voelde ze voor het eerst dat er iets niet klopte. ‘Van de ene op de andere dag voelde het niet meer comfortabel. Ik had een goede, solide techniek, maar opeens was met name de passaggio zó moeilijk. Ik had niets aan mijn techniek veranderd, maar ik had niet meer het gevoel dat ik de noten van boven kon benaderen, alsof je ze ‘op wolkjes’ legt. Ik moest bijna pushen en voelde na het werk spanning in mijn spieren. Dat wilde ik niet.’

Dirigent Antonio Pappano hoorde het ook en spoorde haar aan om het op te lossen. Ze nam een pauze en begon met verschillende coaches aan haar herstel te werken. Het bleef echter lastig om de vinger op de zere plek te leggen. Dokters constateerden dat haar stembanden helemaal in orde waren. Nog steeds weet Poplavskaya niet wat nu precies het probleem was, behalve dat de hormonale veranderingen haar stembanden voortdurend dikker maakten.

In 2015 balden veel ontwikkelingen in Poplavskaya’s leven zich samen. Naast de worsteling met haar stem ontmoette ze haar man. Ze werd bovendien zwanger, maar moest vier maanden lang vechten voor haar kind. Haar dochter kwam gelukkig ‘prachtig ter wereld’, zo vertelt de zangeres, maar het was een overweldigende tijd. ‘Ik was heel gespannen en moe.’ Ze besloot om een langere break van het optreden te nemen.

De afgelopen jaren gaf Poplavskay sporadisch concerten, onder meer in het Kremlin, maar ze focuste haar aandacht op haar kind, haar familie en haar nieuwe leven in New York City. Ze behaalde diploma’s als makelaar en interieurontwerper en in het (zang)onderwijs. Maar zingen verdween nooit uit haar blikveld, benadrukt ze. Ze bleef aan haar stem werken.

Ook een mens

Poplavskaya was ook moe van de beledigingen en de smadelijke reacties die ze te verstouwen kreeg. ‘Woorden doen pijn’, zegt ze. ‘Ik kreeg soms e-mails waarin mensen me een vreselijk mens noemden. Ze schreven dat ik lelijk was en niet kon zingen. Alleen maar omdat ze een specifiek idee hadden over hoe een rol die ik zong moest klinken of omdat ze een bepaalde zanger goed vonden en alles aan die zanger afmaten.’

Ook recensenten gingen soms veel verder dan enkel hun beoordeling geven, zegt Poplavskaya. ‘Het was soms alsof ze hun broek lieten zakken en een grote boodschap op m’n hoofd deden. Maar ik ben toch ook een mens? Ik respecteer andere meningen, maar je kunt niet zomaar alles zeggen. Mijn ziel was moe van al die reacties.’

‘Ik heb op het toneel altijd alles gegeven wat ik had’, vervolgt de zangeres. ‘Ik heb al mijn tijd, al mijn energie, mijn hele hart in dit werk gestoken. Hoe kan iemand als Norman Lebrecht dan naar aanleiding van een stream van Faust schrijven: ‘When Kaufmann sang with a real estate agent’? Ten eerste: wat is er mis met makelaars? Het is een heel moeilijk, zwaar beroep. En waarom zou je zoiets schrijven? Waarom maak je iemand publiekelijk belachelijk? Je kent mij helemaal niet. Je weet niets van mij.’

‘Ik wens dat al die mensen die zo richting mij gereageerd hebben zelf nooit zoiets zullen meemaken’, zegt Poplavskaya. ‘Kunnen we ons niet gewoon met ons eigen leven bezighouden? Naar ons eigen hart kijken? Onszelf analyseren?’

Audities

Dankzij de coaching van specialist Catherine Green en de steun van Alan Green van Zemsky/Green Artists Management heeft Poplavskaya de afgelopen jaren haar stem terug kunnen vinden. Niet als sopraan, maar als mezzosopraan. ‘Ik werk nu aan rollen als Carmen, Olga in Jevgeni Onjegin, Delila en Polina in Pique Dame. Mijn stem voelt niet meer gespannen. Ik voel weer dezelfde sensatie als vroeger. Dat gevoel dat je de noten op wolkjes kunt leggen.’

Haar zangcarrière is voor Poplavskaya niet minder belangrijk geworden. ‘Dit hoort bij wie ik ben’, zegt ze. ‘En mijn tank is nog lang niet leeg. Ik heb nog veel te geven. Dat is waarom ik zo van optreden houd: het geeft me een mogelijkheid om mijn hart te luchten.’

Als de operawereld door de pandemie is gekomen, wil Poplavskaya graag weer audities gaan doen. ‘Het doel is niet om meteen weer door de Metropolitan Opera uitgenodigd te worden. Ik ben bereid om gewoon audities te doen. Dat heb ik altijd zo gedaan; voor al mijn rollen heb ik geauditeerd. En zo hoort het ook.’

Kooi

Op 28 januari (vanaf 00.30 uur) is de ‘oude’ Poplavskaya nog een keer te bewonderen. De Met streamt dan een productie van Gounods Faust uit 2011. Poplavskaya zong daarin de rol van Marguerite, naast Jonas Kaufmann als Faust en René Pape als Méphistophélès.

Als Poplavskaya herinneringen aan de productie ophaalt, is het alsof ze de rol gisteren zong. Ze zit nog helemaal in de muziek en het verhaal. ‘In de laatste akte zit ik in een kooi. Regisseur Des McAnuff gaf me een doek en vroeg me om daarmee te doen alsof ik mijn gestorven kind droeg. Ik probeerde op dat moment al jaren een kind te krijgen en had kort daarvoor een baby verloren. Niets doet zo pijn als een kind verliezen. Op dat moment, in die kooi, moest ik delen wat diep in mezelf zat. Dat was het meest uitdagende moment van de voorstelling.’

Poplavskaya’s warmste herinnering is die aan de muzikale directie van Yannick Nézet-Séguin. ‘Hij heeft het puurste hart van allemaal!’ looft ze. ‘Zijn werkwijze, zijn muzikaliteit, zijn creativiteit en verbeeldingskracht, zijn intuïtie: er zijn maar een paar mensen met zijn kwaliteiten. Hij voelt je stem in zijn eigen lichaam en weet wanneer je moet ademhalen. Hij hoefde dan ook nooit aan ons als zangers te vragen of het comfortabel was, hij voelde het zelf aan. En wat hij met het orkest deed! Je zult enorm gaan genieten.’

Nézet-Séguin is inmiddels muziekdirecteur van de Met. Wie weet zal hij Poplavskaya in de toekomst weer dirigeren. In een mezzorol.

De stream van Faust is vanaf 29 januari 00.30 uur één dag lang gratis te zien op de website van de Metropolitan Opera. Zie voor meer achtergronden over Marina Poplavskaya haar profiel op de website van Zemsky/Green Artists Management.