Magda Olivero viert honderdste verjaardag
De Italiaanse diva Magda Olivero is vandaag honderd jaar geworden. Olivero wordt beschouwd als één van de grootste verismo-sopranen van de twintigste eeuw. Een criticus omschreef haar zelfs eens als ‘expressiever en muzikaler dan Callas’. En ze zingt nog steeds.
Olivero werd op 25 maart 1910 geboren in Saluzzo, Italië. Haar eerste stappen in de zangwereld waren niet direct succesvol. Bij een auditie werd ze bot afgewezen: geen stem, geen muzikaliteit, geen persoonlijkheid, was het rapport.
Maar na haar debuut in 1932 als Lauretta in Gianni Schicchi oogstte ze steeds meer succes. Tot 1941, toen ze trouwde en stopte met optreden (op een paar concerten na).
Tien jaar later vroeg componist Francesco Cilea haar om de titelrol te zingen in zijn Adriana Lecouvreur. Die comeback leidde tot een reeks zeer succesvolle optredens. Ze zong rollen in opera’s als La bohème, La fanciulla del West, La Traviata, La Wally, Madama Butterfly, Tosca, Manon Lescaut en Turandot.
In 1975 maakte ze op 65-jarige leeftijd haar debuut bij de Metropolitan Opera, als Tosca. In 1983 stopte ze definitief met optreden. Op het toneel althans, want haar activiteiten gingen door.
Een uitgebreide biografie van de zangeres is te vinden op de website van de Belcanto Society.
Hieronder twee fragmenten. Het eerst is ‘Vissi d’arte’ uit Tosca, een fragment uit 1960. Het tweede is een fragment waarin ze op 99-jarige leeftijd een passage van Zandonai zingt.
De auteur
15Reacties
And here is Magda at the Teatro Bibiena in Mantova just five days ago.
Just listen to the way she can still talk about the characters she impersonated. She’s simply amazing…
http://www.youtube.com/watch?v=CLTUl17-WcI
Tanti auguri, Magda l’Immortale!!!
Ach ja, Magda Olivero, wat een fenomeen. Ik kan nooit naar haar luisteren zonder stil te worden. Want Olivero kan zo prachtig wat maar een paar natuurtalenten als geen ander kunnen: een doorleefd personage acteren met de kleur van de stem: Liu in Turandot, Manon Lescaut, Tosca en natuurlijk Adriana Lecouvreur, ze zijn alle op CD nog te beluisteren. Haar Violetta in La Traviata (Amsterdam, 1967) en haar Medea (Dallas, 1967) kunnen een vergelijking met Callas ruimschoots doorstaan, al was het maar omdat zij de gemoedstoestand in feite veel menselijker weergaf dan de verheven ‘goddelijke’ interpretatie van Callas. Vandaar dat ze zo uitblonk in het zgn. veristische repertoire waar Callas misschien beter van af had kunnen blijven (nou ja goed dan, m.u.v. Tosca en Madama Butterfly).
Congratulazioni, signora, e mille grazie.
Callas hield niet van Puccini – dat zijn haar eigen woorden!
Madama Butterfly heeft zij maar één keer (op de bühne, dan) gezongen.
Tosca was de enige Puccini-rol die zij bleef zingen, ondanks dat ze niet van het karakter hield.
Er zijn maar weinig _echte_ veristische zangeressen.
Naast de Koningin Magda: Mafalda Favero, Carla Gavazzi en Diana Soviero.
But the great Diana Soviero is only 64! She is one of my favourite for her “old italian school” style. Adorable Diana!
Did you see this one?
http://www.youtube.com/watch?v=XJ8Ooa_hSZk
(antwoord op Basia Jaworski)
Ik weet ook wel dat Callas niet van Puccini hield, maar ze werd er toe aangezet onder druk van EMI-producer Walter Legge, die een zo breed mogelijk spectrum aan Italiaanse opera met de naam van Callas op de markt wenste te brengen.
Ondertussen kun je bij een vergelijking van Tosca en Madama Butterfly heel goed horen dat Olivero’s stem voor dit ‘veristische’ repertoire veel beter geschikt was dan die van Callas. Wat niet wegneemt dat haar opnamen op Columbia nog altijd de moeite van het beluisteren waard zijn.
Zijn we met elkaar eens! :-))
Warm aanbevolen voor Olivero-aanbidders:
Een CD met oude studio-opnamen op het Italiaanse label IDIS: The legendary Magda Olivero.
Twee CD’s (in 1 doos) met live-opnamen op het label Bellavoce: The Famous Amsterdam Concerts.
Voor de waaghalzen dan nog een aantal volledige live-opera’s op het label Gala (Alfano, Risurezzione / Mascagni, Iris / Rota, Il capello di Paglia / Wolf-Ferrari, I quattro rusteghi).
En tenslotte die prachtige twee DVD’s (ook in 1 doos)van Hardy Classics, met behalve een indrukwekkende en ontroerende documentaire ook nog eens een gefilmde (maar niet hinderlijk nagesynchroniseerde) zwart/wit Tosca uit 1961. Ofwel: hoe je op je 51-ste toch nog 30 kunt lijken, dames.
Saluti cordiali!
Correctie voor de specialisten onder ons: mijn database leert dat Olivero’s gefilmde Tosca uit 1960 dateert, en niet uit 1961.
(Wat niet wegneemt dat Olivero óók op haar 50ste nog 30 leek, dames.)
Vermits ik een Italiaanse CD-titel per vergissing als een Engelse heb opgegeven, moet ik moet nog even terugkomen op mijn aanbevelingen voor bewonderaars van Magda Olivero. (Zoeken per computer zou dan niets opleveren.) Het gaat om de CD met 19 afzonderlijke aria’s uit de periode 1938-1953: « La Leggenda di Magda Olivero », IDIS 6474.
Deze warme oude mono-opnamen zijn door het Istituto Discografico Italiano voortreffelijk gerestaureerd, dus zonder die vulgaire ‘surround-sound’ van veel moderne CD-uitgaven. 13 van de 19 aria’s dateren uit Olivero’s eerste jaren vóór de oorlog, die ze liet volgen door een onderbreking van haar zangcarrière die tot 1951 duurde.
Het feest begint met haar aangrijpende ‘Signori, ascolta’ uit Puccini’s « Turandot », bij mijn weten de enige volledige opera die ze vóór de oorlog heeft opgenomen, in een prachtbezetting met Gina Cigna als Turandot en Francesco Merli als Calaf. (Geen ramp voor wie de oude CETRA-LP’s en de daarop gebaseerde Warner-Fonit CD niet heeft – in 2002 verscheen op Naxos een voor iedereen betaalbare heruitgave door de kampioen onder de restaurateurs van de 78-toerenplaat, Ward Marston.) Vervolgens passeren alle grote maestri van het ‘verismo’ de revue: Puccini, Boito, Cilea, Mascagni, samen met fragmenten uit Verdi’s « Traviata » en Charpentier’s « Louise ».
Aanvankelijk had ik net als vele anderen niet veel op met het zgn. ‘versimo’, want bij middelmatige zangers ontaarden -bijvoorbeeld-« La Bohème », de « Cavalleria rusticana » en de « Pagliacci » al gauw in een sentimenteel gepolijste Hollywood-film uit de jaren ’50. Maar toen ik Olivero eenmaal had gehoord was ik genezen: haar invoelingsvermogen in de lafheid en in de tragiek van het menselijk tekort is fenomenaal, en ze zingt zulke rollen dan wel soms met een enkele heel verantwoorde snik, maar zonder die goedkope snotterpartijen of het gekrijs waar mindere talenten het van menen te moeten hebben. Voor mij blijft zij de koningin van de menselijke emoties, naast die andere koningin – maar dan van de goddelijke emoties – Maria Callas.
Overigens, vóór er weer ergernis opduikt over het hier gebruikte Italiaans van Alessandro en mijzelf:
Tanti auguri, Magda l’Immortale = Vele gelukwensen, Magda de Onsterfelijke.
Congratulazioni, signora, e mille grazie = Welgefeliciteerd, Mevrouw, en duizendmaal dank.
Saluti cordiali! = Hartelijke groeten!
En voor al die anderen die dit simpelweg mooi vinden: neemt U een woordenboek, legt U dat naast het libretto van Bellini’s « La Sonnambula » [De Slaapwandelaarster] en U wordt, zowel thuis als in het theater, getracteerd op een feestmaal aan gevoelens en klanken die U spontaan en voorgoed verliefd maken. En wat is er mooier dan verliefdheid door de Kunst?
En ziet U eens, wat een stemwonder over al die jaren, voor iemand die geboren is in 1910 en tot haar 83ste nog opnamen heeft gemaakt, in totaal maar liefst 59 (en misschien nog wel meer als we meetellen wat er op store.operapassioncom te koop is).
1 1938(RA) – Turandot by Giacomo Puccini – Franco Ghione*
2 1954(LI) – Mazeppa by Pyotr Il’yich Tchaikovsky – Ionel Perlea*
3 1956(RA) – Iris by Pietro Mascagni – Angelo Questa*
4 1957(LI) – fanciulla del west (La) by Giacomo Puccini – Vincenzo Bellezza*
5 1957(RA) – Tosca by Giacomo Puccini – Emidio Tieri*
6 1959(LI) – Adriana Lecouvreur by Francesco Cilea – Mario Rossi*
7 1959(LI) – Francesca da Rimini by Riccardo Zandonai – Gianandrea Gavazzeni*
8 1960(FI) – Tosca by Giacomo Puccini – Fulvio Vernizzi*
9 1960(LI) – tabarro (Il) by Giacomo Puccini – Ugo Rápalo*
10 1960(RA) – guerra (La) by Renzo Rossellini – Massimo Freccia*
11 1961(LI) – Madama Butterfly by Giacomo Puccini – Nicola Rescigno***
12 1962(LE) – Tosca by Giacomo Puccini – Oliviero De Fabritiis*
13 1963(LI) – Adriana Lecouvreur by Francesco Cilea – Oliviero De Fabritiis*
14 1963(LI) – Celestina (La) by Flavio Testi – Gianandrea Gavazzeni*
15 1963(LI) – Iris by Pietro Mascagni – Fulvio Vernizzi*
16 1963(RA) – Werther by Jules Massenet – Mario Rossi*
17 1964(LI) – Adriana Lecouvreur by Francesco Cilea – Francesco Molinari-..*
18 1964(LI) – Manon Lescaut by Giacomo Puccini – Fulvio Vernizzi*
19 1964(LI) – Mefistofele by Arrigo Boito – Francesco Molinari-Pradelli*
20 1964(LI) – Tosca by Giacomo Puccini – Francesco Molinari-Pradelli*
21 1965(LI) – Adriana Lecouvreur by Francesco Cilea – Fulvio Vernizzi*
22 1965(LI) – fanciulla del west (La) by Giacomo Puccini – Arturo Basile*
23 1965(RA) – Adriana Lecouvreur by Francesco Cilea – Oliviero De Fabritiis*
24 1966(LI) – fanciulla del west (La) by Giacomo Puccini – Fernando Previtali*
25 1966(LI) – Orfeide (L’) by Gian Francesco Malipiero – Hermann Scherchen*
26 1967(LI) – fanciulla del west (La) by Giacomo Puccini – Oliviero De Fabri..*
27 1967(LI) – Médée [Medea] by Luigi Cherubini – Nicola Rescigno*
28 1969(LI) – Adriana Lecouvreur by Francesco Cilea – Carlo Moresco*
29 1969(LI) – Fedora by Umberto Giordano – Nicola Rescigno*
30 1969(LI) – Fedora by Umberto Giordano – Napoleone Annovazzi*
31 1969(LI) – quattro rusteghi (I) by Ermanno Wolf-Ferrari – Ettore Gracis*
32 1969(SE) – Francesca da Rimini by Riccardo Zandonai – Nicola Rescigno*
33 1969(STU) – Fedora by Umberto Giordano – Lamberto Gardelli*
34 1970(LI) – Médée [Medea] by Luigi Cherubini – Fulvio Vernizzi*
35 1970(LI) – tabarro (Il) by Giacomo Puccini – Gaetano Delogu*
36 1970(LI) – Tosca by Giacomo Puccini – Alfredo Silipigni*
37 1970(LI) – Voix humaine (La) by Francis Poulenc – Nicola Rescigno***
38 1970(LI) – Voix humaine (La) by Francis Poulenc – Nicola Rescigno*
39 1970(LI;Oliviero) – Manon Lescaut by Giacomo Puccini – Nello Santi*
40 1971(LC) – Médée [Medea] by Luigi Cherubini – Nicola Rescigno*
41 1971(LI) – Confessione by Sandro Fuga – Gianfranco Rivoli*
42 1971(LI) – Fedora by Umberto Giordano – Ferruccio Scaglia*
43 1971(RA) – Risurrezione by Franco Alfano – Elio Boncompagni*
44 1972(LI) – Adriana Lecouvreur by Francesco Cilea – Michelangelo Veltri*
45 1972(LI) – Manon Lescaut by Giacomo Puccini – Michelangelo Veltri*
46 1972(LI) – Mefistofele by Arrigo Boito – Nello Santi*
47 1972(LI) – Tosca by Giacomo Puccini – Ino Savini*
48 1972(LI) – Wally (La) by Alfredo Catalani – Ferruccio Scaglia*
49 1972(RA) – Filomela e l’infatuato by Gian Francesco Malipiero – Ettore Gracis*
50 1973(LE) – promessi sposi (I) by Errico Petrella – Carlo Farina*
51 1973(LI) – Adriana Lecouvreur by Francesco Cilea – Alfredo Silipigni*
52 1974(LI) – Jenufa by Leos Janácek – Jerzy Semkow*
53 1975(LE) – Tosca by Giacomo Puccini – Francesco Molinari-Pradelli*
54 1975(LI) – Tosca by Giacomo Puccini – Jan Behr*
55 1976(LI) – cappello di paglia di Firenze (Il) by Nino Rota – Elio Boncompagni*
56 1976(LI) – Queen of Spades (The) by Pyotr Il’yich Tchaikovsky – Guido Ajmone-Marsan*
57 1979(LI) – Tosca by Giacomo Puccini – James Conlon*
58 1979(LI) – Voix humaine (La) by Francis Poulenc – Reynald Giovaninetti***
59 1993(SE) – Adriana Lecouvreur by Francesco Cilea – Carmelina Gandolfo-..*
Ik weet niet of Magda Olivero nog veel fans in Nederland heeft die Italiaans kunnen lezen, maar ik wil toch graag melden dat ik gisteren vanuit Turijn een postpakket ontving met daarin een uitstekende monografie van Vincenzo Quattrocchi, nl. ‘Magda Olivero. Una voce per tre generazioni.’ Turijn 1984. (Ned.: ‘M.O.. Een stem voor drie generaties.’)
In het boek wordt niet onnodig gewichtig of al te ophemelend gedaan. Het is geschreven in een alleszins leesbare stijl, en het bevat veel foto’s waarop collega’s te zien zijn die inderdaad tot meer dan één generatie behoren, bv. Giovanni Martinelli en Beniamino Gigli naast ‘jongeren’ als Giulietta Simionato, Mario del Monaco, Giuseppe di Stefano, Afro Poli en Grace Bumbry. Ook zien we een nog jonge dirigent Gianandrea Gavazzeni naast Tullio Serafin.
Behalve de hoofdtekst van Vincenzo Quattrocchi zijn er nog drie korte inleidende stukken, waaronder een over het stemtype van Olivero door Rodolfo Celletti en een artistieke karakterschets door Callas-kenner John Ardoin. En natuurlijk zijn de lijst met optredens en de discografie niet vergeten, al is die laatste achterhaald door wat er sinds 1984 alsnog op CD is uitgebracht.
Dat Olivero desalniettemin nog altijd niet de aandacht krijgt die zij verdient, blijkt alleen al hieruit dat het boek (althans bij mijn weten) nog nooit in het Engels, Duits of Frans is vertaald. (Datzelfde geldt overigens óók voor de monografie van Elio Trovato over Anita Cerquetti!) Maar voor de verzamelaar is het hoe dan ook een ‘must’, zeker voor diegenen die haar in de jaren ’60 nog in het Amsterdams Concertgebouw hebben meegemaakt.
En het mag toch wel een wonder heten, dat haar carrière pas rond 1960 een grote internationale vlucht maakte (met een Amerikaans debuut als Medea in 1967), geboren als ze was in 1910 – met in de rij van CD’s een laatste uit 1993(!) van haar glansrol, Adriana Lecouvreur.
De kop boven het bovenstaande hoofdartikel luidt: Magda Olivero viert honderdste verjaardag.
Toch is er aanleiding voor enige verwarring, want er blijkt nog een ander jaartal dan 1910 in omloop te zijn, dat mogelijk na een onderzoeksfout een eigen leven is gaan leiden. In mijn ‘Dictionnaire des interprètes’ van Alain Paris uit 1989 staat namelijk dat Olivero in 1912 in Turijn zou zijn geboren (p. 656). Datzelfde jaar noemt ook operakenner Paul Korenhof in zijn inleg bij de Gala-CD van ‘I quattro Rusteghi’ uit 1999, waar niet Turijn maar Saluzzo als geboorteplaats wordt genoemd, een dorp niet ver van Turijn gelegen. Wat er in het ‘Großes Sängerlexikon’ van Paul Kutsch en Leo Riemens staat, weet ik niet.
In de zojuist besproken officiële biografie van Vincenzo Quattrocchi staan zowel 1910 als Saluzzo vermeld. En vermits ik nergens heb gelezen dat La Olivero tegen de felicitaties van haar honderste verjaardag heeft geprotesteerd, kunnen we er gevoeglijk van uitgaan dat zij daadwerkelijk honderd jaar is geworden. Een hele prestatie!
Kijkt U eens, een tweegesprek tussen Magda Olivero en Giulietta Simionato! Ooit, in 1959, stonden ze samen op het podium in Cilea’s ‘Adriana Lecouvreur’ (CD Hardy Classics)
http://www.youtube.com/watch?v=kFpuRWOAi10