De tweede helft van het Internationaal Liedfestival Zeist liet met enkele opvallend
geprogrammeerde recitals een kleurrijke indruk achter. Maar het sterkst in de herinnering ligt
het optreden van de jonge, en toch al aardig gevestigde sopraan Karola Pavone.

Zij en haar pianist Boris Radulovic maakten ruimschoots waar waarom zij in het vorige festival, in
oktober vorig jaar, winnaars waren in het onderdeel Young Artist Platform. Nu mochten zij
als beloning een half recital geven; de andere helft was voor het koppel tenor Magnus Walker
en pianist Eunji Han, dat in maart 2022 op eenzelfde platform in het Oxford Liederfestival
werd bekroond.
In haar halve podiumbeurt op zaterdagmiddag liet de van oorsprong Italiaanse sopraan de
luisteraar niet alleen genieten van haar sensuele, kleurrijke en krachtige stem, maar zij
bekoorde het oor ook door de interessante liedkeuze, lopend van drie liederen van Clara
Schumann en een drietal nummers van Olivier Messiaen (o.a. een voorbeeldig intieme
weergave van ‘Pourquoi?’) naar een tweetal onbekende componisten. Zoals Rita Strohl.

Vergeten liederen

Achter die Duits aandoende naam schuilt een Française met de klinkende meisjesnaam Aimée
Marie Marguerite Mercédès la Vilette. Door haar huwelijk met de Fransman Emile Strohl
hield zij als componiste de naam Rita Strohl aan. In haar leven van 1865 tot 1941 werd zij
vanwege haar liederen, kamermuziek, orkestwerken in de Parijse muziekwereld geprezen.
Desalniettemin vergeten.
Vier liederen uit de erotisch geladen cyclus ‘Bilitis’ van Pierre Louÿs kregen van Strohl
bijpassende kleurrijke zanglijnen en pianopartijen. Sopraan Pavone vulde muziek en tekst met
haar door alle registers genuanceerde expressie zodanig dat ik graag de hele reeks van twaalf
gedichten die Strohl toonzette, had willen horen. Met fijnzinnig spel legde haar Servische
pianopartner Boris Radulovic een mooi klanktapijt onder Pavones stem.

Nog een onbekende naam: August Bungert (1845 – 1915). Ooit een grootheid in de Duitse
muziekcultuur die het niet redde in de voortgang der tijden. Hij liet liefst 362 liederen na,
onder andere op teksten van Carmen Sylvia, bekend als koningin Elisabeth van Roemenië,
met wie Bungert een meer dan vriendschappelijke band opbouwde. In de keuze van Pavone
echter teksten van Heine en Von Eichendorff. Liederen met een flinke expansie in de
muzikale uitingen zoals in ‘Warum sind denn die Rosen so blass’ (Heine). En vooral in diens
‘Reinigung’ waar Bungert een indrukwekkend slot aanbracht vanaf de uitroep Hoiho! Hoiho!
Da kommt der Wind!. Met hartstocht gooiden Pavone en Radulovic deze afsluiting van hun
recital eruit. Het duo maakte in 2020 een cd, ook met originele programmakeus, o.a. liederen
van Vierne, Varèse en Loeffler naast bekende grootheden als Chausson en Debussy. In een
volgend festival verdient dit toptalent een hele avond.

Beetje pech voor het duo Magnus Walker en zijn pianist Eunji Han om overschaduwd te
worden. Hun degelijke keuze uit het romantische Duitse repertoire, Schubert , Brahms en afsluitend de zes liederen uit Beethovens ‘Die ferne Geliebte’, trok echter niet vervoerend ‘leise durch den Sinn’ zoals Brahms toonzette.

Een goed gevormde stem, daar niet van, maar de tenor van Markus Walker klonk nogal braaf en de interpretatie oorde navenant weinig begeesterd. Pianist Han gaf mij meer voldoening in zijn begeleiding.

Perzische klanken

Wat beslist in de annalen van het zesde Zeister festival opgetekend moet worden, is het
programma op zaterdagmiddag dat de komende artistiek leiders, bariton Henk Neven en
pianist Hans Eijsackers, voor zichzelf hadden uitgedokterd op basis van het motto ‘Fort nach
den Fluren des Ganges’. Zover als die rivier in India kwamen ze niet, want ze combineerden
teksten op basis van de Perzische dichter Hafez door Europese componisten getoonzet, met
het Syrisch-Perzisch duo Saba, dat de luit en de tar bespeelde om poëzie van Hafez te
reciteren.

Tegen de achtergrond van tekeningen die de zwoele sfeer van het Midden-Oosten inkleurden,
zong Neven een grote variëteit aan liederen over liefde, over de roes van de wijn, over
verlangen, thema’s die zowel Duitse dichters en componisten in de negentiende eeuw raakten
als hun Perzische evenknie Khawajeh Hafez uit Sjiraz in de veertiende eeuw.

Johann Goethe– die zich een tweelingbroer van Hafez noemde – gaf als het ware het startsein voor de
oriëntaalse rage toen hij in 1814 een vertaling van Hafez’ gedichten leerde kennen.
Vervolgens schreef hij in diens trant verzen gebundeld in ‘West-östlicher Diwan’ uit 1819
(‘diwan’ is het Perzische woord voor ‘bundel). Een titel die is overgenomen door dirigent
Daniel Barenboim voor zijn orkest met Israëlische en Palestijnse musici.

Dronkenschap

Na Goethe verwerkten ook Hans Bethge en Georg Friedrich Daumer mystieke, soefische
gedachten in hun teksten die gretig werden benut door Schumann, Schubert, Brahms en de
opvolgende generatie met Hugo Wolf, Othmar Schoeck en Viktor Uhlmann. Van de
laatstgenoemde zeer bij de prikkelende teksten passende toonzettingen, helemaal in de sfeer
en ritmiek van de periode 1920 – 1940. Henk Neven zong ze met veel verbeelding en kleuring
in zijn soms fors uitdijende bariton, vooral in de theatraal uitgewerkte liederen over wijn en
dronkenschap.

Heel mooi hoe hij en Eijsackers een perfecte eenheid demonstreerden in de
bevlogen weergave van het repertoire. Daar tussendoor zong en speelde Jawa Manla op luit en
ritmisch onderlijnd door Korshid Dadbeh op tar (qua klank mandoline-achtig) het Perzische
repertoire. Vernuftig waren de overgangen tussen west en oost in de aansluiting van
toonhoogten.

Wat opviel was de intieme, in kleine klankbewegingen voortgaande oosterse
muziek vergeleken bij de soms uitbundig expansieve expressie van de westerse composities.

Gelukkig was NPO Radio4 er om een opname van dit bijzondere concert te maken. Op de website kan het concert nog beluisterd worden.

Memorabel was zowel op vrijdagavond het optreden van sopraan Louise Alder, gezegend met
een makkelijk aansprekende stem die een spannende selectie (o.a. Bizet, Messiaen,
Rachmaninoff) offreerde, gelardeerd met fraaie pianolijnen door James Baillieu, en de twee
concerten op zaterdagavond en zondagavond.

Hoofdgerecht was respectievelijk de Liebesliederwalzer (zaterdag) en de Neue Liebesliederwalzer (zondag) van Johannes Brahms met twee keer prachtige vocale kwartetten en dubbele pianistenbezettingen.

Afscheid van Holl

Zondagavond was het beslist Robert Holl die vóór de pauze de show stal. Hij sloot zijn
artistiek leiderschap bij het festival af met de kolossale ballade ‘Einsamkeit’, tekst van Johann
Mayrhofer en muziek van zijn compaan Franz Schubert.

Indrukwekkend zoals de 75-jarige Holl het verhaal acterend, vertellend met zijn soms ruig geïntoneerde basbariton op het ademloos luisterende publiek overdroeg. Niet minder boeiend speelde David Lutz de
uitzonderlijke pianopartij die in zijn effecten en bewegingen minstens zoveel aandacht opeiste. Holl demonstreerde een avond eerder ook een knap arrangeur te zijn van Schuberts liederen in de omzetting van de pianolijnen naar strijkkwartet. Het Ruysdael kwartet verklankte de nieuwe, totaal andere sfeer beeldschoon bij de ingetogen vertolking door Henk Neven.

Een schoot in de roos was op donderdag de uitvoering van de cyclus ‘Die schöne Magelone’
van Johannes Brahms. Een gesproken vertelling met een invulling van liederen die de
gemoedsstemmingen van graaf Peter uit de Provence weergeven. De verteller was Thomas Beijer die zittend op een Biedermeierbank vanaf een eigentijdse tablet de vroeg-negentiende
eeuwse romance op tamelijk droge toon voordroeg.

Maar dan bariton Roderick Williams: die kleurde met passie en daverende stem de droevige en avontuurlijke escapades van de smoorverliefde Peter, stevig ondersteund door de beeldende klanken die Iain Burnside uit de vleugel toverde. Een heerlijke cyclus vol onwaarschijnlijke en hilarische gebeurtenissen die tweehonderd jaar geleden net zo genoten werden als de huidige science-fiction achtige
films en series.

Zingen onder een eikenboom

Tussen de officiële recitals door een grote verscheidenheid aan masterclasses (met de immer
actieve en onvermoeibare Elly Ameling, inmiddels 88 jaar) voor professionals, maar ook voor
amateurs waar volgens een cursist, Maarten Koningsberger op stimulerende wijze en met
waardevolle aanwijzingen het plezier in zelf zingen bevorderde.

Dat kon ook in een klein festivalkoor waar vier sopranen, vijf alten, twee tenoren en drie bassen zich onder leiding van Inge van Keulen flink repeteerden aan drie liederen die Felix Mendelssohn componeerde om
‘Im Freien zu Singen’.

Een spannend evenement waarin uw verslaggever samen met een mede-tenor in lastig op de stembreuk liggende lijnen de romantiek van natuurbeelden en levensoverpeinzingen moesten waarmaken.

Eerst op het prachtige terrein van de Evangelische Broedergemeente en daarna in het volmaakt romantische Walkartpark. Zowel onder een machtige beukenboom als onder een gigantische eikenboom. Spontaan begonnen vogels te kwinkeleren boven onze hoofden. Alle romantische beelden waarover in de kerk-concertzaal werd gezongen, kregen een verrassend contrapunt in de volle natuur: Sommerruh, wie schön bist du. Het festival in mei 2023 draagt als motto ‘Wanderlust’.

Verder lezen en luisteren

Franz Straatman bezocht ook het openingsweekend in Zeist

Het  concert Fort nach den Fluren des Ganges kan teruggeluisterd worden op NPO Radio 4