Tenor Benjamin Bruns: Max x drie
Nog één keer is de spraakmakende Freischütz van De Nationale Opera te beleven: op zaterdag 25 juni. Zowel in het theater aan de Amstel als in Park Frankendael te Amsterdam, waar vanaf 19.30 uur de voorstelling gratis te volgen is op een megascherm. Voor tenor Benjamin Bruns de afsluiting van een verrassende ervaring met regisseur Kirill Serebrennikov
‘Ik wist niet wat mij te wachten stond, totdat ik een week voor de eerste repetitie het tekstboek kreeg toegestuurd en mij duidelijk werd hoe regisseur Serebrennikov ‘Der Freischütz’ wilde aanpakken. Die bleek nogal af te wijken van mijn ervaringen in twee eerdere Freischütz-producties, de eerste in 2019 in het Opernhaus Zürich en de tweede in 2021 in Berlijn’, aldus Bruns.
Vanwege die tweede productie spreek ik hem in zijn kleedkamer van Nationale Opera & Ballet, een paar uur voor hij de Bühne op zou gaan op zaterdag 18 juni. Voor Bruns een memorabele datum want precies een jaar eerder zong hij Max in een speciale, eenmalige uitvoering van Der Freischütz. Het was een film-opname om te gedenken dat tweehonderd jaar eerder, op 18 juni 1821, von Webers beroemd geworden opera in wereldpremière ging.
Webers dodenmasker
Het evenement vond plaats in het gebouw van die eerste keer, destijds het Schauspielhaus, thans Konzerthaus am Gendarmenmarkt. ‘Dat was best wel een magische opvoering want in de zaal waar wij speelden, hangt het dodenmasker van de componist’, vertelt Bruns in een terugblik op toen, gekoppeld aan zijn ervaring nu in Amsterdam.
‘In Berlijn was de hele parterre ingericht als speelvloer en zat het orkest hoger op het concertpodium. Echt oogcontact met dirigent Christoph Eschenbach hadden we niet, want soms speelden scènes zich af aan het andere einde van de zaal, pak weg een meter of 35 van het orkest vandaan. Er waren wel monitoren’, vertelt Bruns. ‘In Amsterdam zit het orkest juist verdiept, en dat vereist een andere instelling waaraan ik wel gewend ben, want ik zing regelmatig in operatheaters.’
De thans 42-jarige Duitse tenor kan bogen op een indrukwekkende carrière die zo’n twintig jaar geleden begon in Bremen en hem via Keulen en Dresden naar de Weense Staatsopera voerde, waar hij tot 2021 ensemble-lid was. Hij bouwde een flinke lijst aan rollen op, met die van Max als recente toevoeging. Voor het eerst in Zürich in 2019. ‘In een geniale enscenering van Herbert Fritsch,’, zo memoreert hij tevreden. ‘Met behoud van de originele teksten maakte hij er een ‘komedie voor volwassenen’ van. Met kleurrijke kostuums waarin de solisten drie keer zo groot oogden, zoals in het geval van Agathe en Ännchen.
Bühnenzauber
De trailer en de foto’s ervan op de website van het Zürichse operahuis geeft een goed beeld van de bonte productie. Die wordt volgend seizoen hernomen, van 28 juni tot en met 9 juli 2023, met wederom Bruns in de rol van Max.
Terugkijkend op de Berlijnse Freischütz merkt Bruns op dat ook in die regie, van Carlus Padrissa (lid van het Catalaaanse collectief La Fura del Baus), de teksten van librettist Friedrich Kind werden gehandhaafd. Padrissa slaagde er in om in de grote ruimte echte ‘Bühnenzauber’ te creëren.’
© Foto:Markus Werner
‘Dat was wel even wennen hier in Amsterdam’, zegt Bruns met een lachje. ‘Serebrennikov heeft er een revue van gemaakt door totaal andere teksten en er een heel andere zetting bij te bedenken. Het functioneert maar het is niet de ‘Freischütz’. Serebrennikov is geen klassieke operaregisseur. Hij denkt als een filmregisseur. Of het geslaagd is, laat ik aan het publiek over.’
Gehoord het enthousiasme na de première op 3 juni en de even krachtige bijval na de voorstelling op 18 juni, lijkt de aanpak van Serebrennikov in de smaak te vallen. Maar hoe ervoer Bruns het? Was het niet erg lastig om vanuit het kader van een repeterend operagezelschap steeds te moeten overstappen naar de oorspronkelijke sfeer van het verhaal van Freischütz?
Gewenning
Bruns: ‘Langzamerhand wende het wel. We hadden zes weken repetitie-tijd. In de opvatting van de regisseur ben ik duidelijk een ‘loser’. In de wijze van acteren, in smoking gekleed en met een bril op, zie ik er onhandig uit. In de teksten die ik volgens het script moest zeggen, kwam dat ook tot uitdrukking. Die zijn hier en daar overigens veranderd of weggestreept. Zo moest ik in een dialoog met een collega-zanger bespreken dat ik met stemproblemen te kampen had. Ik heb Serebrennikov duidelijk gemaakt dat zangers dat nooit met elkaar delen. Hij bleek flexibel; de passage werd geschrapt.’
‘Wat betreft het zingen zelf, heeft een regie niet zoveel invloed. De sfeer van bijvoorbeeld een aria ligt in de noten die een componist heeft geschreven. In principe blijft de voordracht gelijk, in welke productie ook. Een dirigent kan wel invloed uitoefenen als hij meent dat iets langzamer of sneller moet worden uitgevoerd, of een bepaald accent moet worden gelegd.’
In de DNO –productie vertellen de zangers tussen de muzikale nummers over hun gewoontes voor zij moeten optreden. Ik vraag aan Bruns of een interview vlak voor zijn optreden storend is omdat hij tijd nodig heeft om in te zingen. Maar hij kijkt mij geruststellend aan en zegt dat het best zit met zijn tenor. ‘Dat was zelfs het geval toen ik corona kreeg, precies na de première, waardoor ik de tweede en derde voorstelling moest overslaan. Ik heb een aantal dagen echt ziek in bed gelegen. Alles voelde slecht, behalve mijn stem. Die bleef het gewoon doen.’
Winterreise
Hoe hij aan corona kwam? ‘Geen idee’, luidde zijn reactie. ‘We worden steeds gecontroleerd.’ Juist in de twee seizoenen dat het operaleven zo goed als stil lag, benutte Bruns zijn corona-vrije tijd om een hartenwens te realiseren: de opname van ‘Winterreise’. Want het lied, net als het oratorium, beoefent hij even graag als opera. Samen met zijn vaste pianist Karola Theill legde hij de cyclus vast (Hänssler Classics). Een bijzondere belevenis om weer eens een tenor deze liederen te horen voordragen na de vele opname van baritons en bassen gedurende de laatste tijd. De mooie, licht gekleurde tenor van Bruns in het tragische slotlied ‘Der Leiermann’ raakte mij door de tedere expressie. Een kwaliteit die hij ook benutte in zijn Freischütz aria ‘Durch Wälder und durch Auen’.
Nog één keer live te genieten op 25 juni in De Nationale Opera en Ballet in Amsterdam of in de openlucht als Opera in het Park in Park Frankendael in de Watergraafsmeer in Amsterdam.
Verder lezen, kijken en luisteren
Hier de trailer van Der Freischütz zoals die Zürich werd en wordt uitgevoerd.
De auteur
