Onstuimige Norma opent Matinee seizoen
De illustere NTR Zaterdag Matinee serie in het Koninklijk Concertgebouw startte het 62ste seizoen traditiegetrouw met een opera-middag. De Matinee had wederom de populaire Italiaanse dirigent Michele Mariotti weten te strikken voor de bekendste opera van de veel te jong overleden Vincenzo Bellini; deze middag was bestemd voor de Druïden priesteres Norma, haar geliefde Romeinse krijger Pollione en zijn nieuwe vlam, Adalgisa.
De middag ving aan met een kleine huivering in het publiek, want de artistiek leider, de heer Kees Vlaardingerbroek, kwam het podium op. Meestal is zijn komst geen goed teken, omdat het vaak een aankondiging betreft van een last-minute vervanger, een ernstig zieke solist of iets van dienaard. Gelukkig was hier geen sprake van; de directeur heette ons, het publiek, welkom bij de seizoensopening. Ondanks een volle zaal, sprak hij echter zijn bezorgdheid uit, ons daarbij aanmoedigend om vooral te blijven komen en vooral ook onze kinderen en kleinkinderen mee te brengen, ondanks de steeds hogere energierekeningen. Hij liet mij wat beduusd achter na zijn woorden, maar mijn oog viel toen op de nieuwe belichting in het gebouw, waarmee de zuilen van de hogere galerij nu extra belicht werden met een vrijpostig rode kleur. Ik kon het niet nalaten om te denken het weglaten daarvan, een mooie energiebesparing op zou kunnen leveren. Vlaardingerbroek sloot af met de dirigent welkom te heten op het podium, waarmee het muzikale gedeelte van de middag begon.
Onstuimig
Mariotti liet in de ouverture meteen horen waar we de gehele middag rekening mee konden houden. In de openingsmaten klonk meteen het slagwerk veel harder dan gebruikelijk, met een speciale vermelding voor de bekkens. Die paar akkoorden in die eerste maten klonken wat volume betreft zo uit balans, dat ik even dacht dat ze een andere opera waren gestart. Vervolgens vervolgt de ouverture met de strijkerssectie, die bol staat van de accenten en capriolen voor de violen, die Mariotti nog scherper liet aanzetten dan gebruikelijk. Dit zou zomaar eens een Norma kunnen worden met meer pit dan normaal. Het bleek achteraf helaas meer onstuimigheid dan pit te zijn; meer Verdi dan Bellini.
Cast
Overigens leidde de onstuimigheid niet tot ongelijkheden in het Radio Filharmonisch Orkest, maar wel vaak tot een te hard geluid en daarmee regelmatig tot een onbalans binnen het orkest, maar ook tussen orkest en solisten. Hierdoor hadden de zangers soms de grootste moeite om de nadruk blijvend te kunnen leggen op de lange lijnen die Bellini ons wilde laten horen. Van het harde orkestgeluid had Venera Gimadieva, de zangeres die de rol van Norma vertolkte, het minste last. Hoewel ze in haar entree aria (‘Casta diva’ in F) een onsuccesvolle poging waagde om het geheel wat trager te krijgen, kon ze in het vervolg van de opera het beste meekomen met de onstuimigheid van de dirigent. De Russische zangeres beschikt over een mooie ronde stem met een vlijmscherp randje, met een goede focus, die daardoor ook grote draagkracht had. Haar stem is dan ook zeer geschikt voor dramatische rollen, zoals Norma, maar Gimadieva was echter wat onzorgvuldig in de coloraturen en bovendien ontbraken haar trillers, beide elementaire facetten die een Norma moet hebben wat mij betreft.
De Italiaanse tenor Piero Pretti, die de rol van Pollione voor zijn rekening nam, begon veelbelovend in de eerste scène waarin zijn aria te horen is. Met klaroen stemgeluid overtuigde hij de zaal van zijn geschiktheid van de rol, die hij opvallend genoeg voor het eerst zong. Maar de rest van de middag tuurde hij te vaak in zijn partij, hetgeen overkwam alsof hij in zijn voorbereiding enkel de aria zich eigen had gemaakt. Daardoor boette hij aan kracht in, wat niet paste bij de toon die Mariotti gezet had.
Traditie
De Georgische Salome Jicia, zong een Adalgisa in de traditie die hoort bij de wereldpremière van de opera, waarin deze rol was weggelegd voor Giulia Grisi, een lyrische sopraan. Jicia heeft een mooie sopraan goed passend bij de stem van Gimadieva, maar ook met wat minder volume. Ze kleurde heel mooi met Gimadieva, maar door haar minder krachtige stem was ze niet altijd opgewassen tegen het volume uit het orkest en werd ze daardoor wat tweedimensionaal. Achteraf bezien had Mariotti mogelijk passender een forsere mezzo-sopraan als Adalgisa ingezet, zoals ook regelmatig verkozen wordt voor deze rol.
De vader van Norma, Oroveso, werd zeer potent gezongen door de Italiaan Riccardo Fassi met zijn mooie sonore bas. Hij liet zich niet gek maken door het volumineuze orkest en bleef beheerst pure belcanto zingen, gericht op de lange lijnen van Bellini. Helaas is de rol van Oroveso redelijk kort, want ik had hem graag meer gehoord gedurende de middag.
Hetzelfde geldt voor de echt kleine rollen van Clotilde, de Italiaanse Maria Novella Malfatti, en Flavio, de Mexicaanse Fabián Lara. Beide zangers hadden uitstekende stemmen die zich klaarstomen voor het vertolken van hoofdrollen.
Keuzes
Maar gezien de inleidende woorden van Kees Vlaardingerbroek vroeg ik af of het nog wel van deze tijd is een Mexicaan voor een paar zinnen van de andere kant van de wereld te halen, als we met z’n allen zuinig moeten omspringen met energiebronnen. In het uitstekend zingende Groot Omroepkoor (ingestudeerd door Klaas-Jan de Groot) bevinden zich meerdere zangers die de rollen van Flavio en Clotilde voor hun rekening hadden kunnen nemen. Maar ook over het invliegen van een Russische voor de hoofdrol kan iets soortgelijks gezegd worden. Zij moest een hele tour ondernemen om hier te kunnen komen, met visa problemen en dergelijke, hetgeen ook z’n beslag had op het repetitieproces. Het was wellicht effectiever en beter bij deze tijd passend geweest om dichter bij huis te zoeken naar een geschikte (betere) Norma, die wel raad weet met de coloraturen en trillers die het werk rijk is. Het bestaan van zo’n zangeres bewees Peter de Caluwe, directeur van de Munt in Brussel, onlangs met Sally Matthews in de rol van Norma .
Verder lezen, luisteren en kijken.
Als vooruitblik op deze uitvoering Norma was er op Place de l’Opera een klein overzicht.
De auteur
