Mezzosopraan Klara Uleman is een zangeres met een grote en lange carrière in binnen- en buitenland. Ze was jarenlang een vertrouwd gezicht bij Opera Zuid, De (toenmalige) Nederlandse Opera en zeker bij Opera Spanga, waar zij tussen 2000 en 2014 in talrijke hoofdrollen te zien was. Van Judith in Blauwbaards Burcht in 2000, via onder meer Donna Giovanna, de film Samson and Dalilah, Elektra tot als laatste rol in Gianni Schicchi in 2014. Toen was er een grote pauze in de zangcarrière van Klara die zich op een ander pad begaf en (Jungiaans) psycholoog werd.

Totdat dirigent Tjalling Wijnstra haar in 2018 vroeg voor een aantal concerten met de Canto General van Mikis Theodorakis.

‘ Ik had heel veel met Tjalling gewerkt bij Opera Zuid  en ik had hem ook erg aanbevolen bij Opera Spanga. Hij is een Fries, is een heel goede operadirigent, dus dat leek me vrij logisch. Gelukkig is hij ook muzikaal leider geworden bij Opera Spanga. De concerten met de muziek van Theodorakis waren echt een van de fijnste dingen die ik ooit gedaan heb. Ik voelde helemaal geen druk en kon echt genieten van het zingen, zonder faalangst. Ik had een andere carrière als psycholoog, maar had nog wel altijd zangles bij Francis van Broekhuizen. Ze is een vriendin, maar ook een echt heel goede lerares. Ik heb het dus wel bijgehouden.

Gelukshormonen

Mijn collega’s uit mijn nieuwe vak kwamen kijken en die zeiden: ‘Je bent echt een vis in het water als je staat op te treden. Wat gaaf je zo te zien! Je hoort op het podium!’ Ik voelde het ook wel en was heel blij weer te zingen. Het is zo’n fysiek gegeven als je optreedt. Het lijkt wel of er gelukshormonen vrij komen vanaf de eerste noten die je zingt. Die stem deed het gewoon nog en daarop vroeg Tjalling me voor zijn nieuwe opera Madam Scrooge die met Kerst in 2021 bij Opera Spanga zou gaan. Die werd natuurlijk vanwege Corona afgezegd, maar ik werd toen ook gevraagd voor After the Flood, de zomerproductie bij Opera Spanga. Dat ging fijn en toen kwam gelukkig Madam Scrooge ook terug. We waren in 2021 helemaal klaar met de voorbereidingen toen de productie na de generale repetitie werd afgeblazen, dus het was eigenlijk best eenvoudig om alles weer terug te vinden. We hebben wel een paar geweldige nieuwe mensen in de cast, dus we hebben toch weer heel lang gerepeteerd. We zijn in november begonnen. ‘

Madam Scrooge

Klara zingt een aantal rollen in Madam Scrooge. De tekst, gebaseerd op Charles Dickens’ ‘A Christmas Carol’ is van Irma Achten, de regie van Corina van Eijk en de muziek is van Tjalling Wijnstra, die ook dirigeert.

‘Ik zing Marley, de zakenpartner van Madam Scrooge, de drie geesten die aan Madam Scrooge verschijnen en ik ben ook nog een zwerver. Heel erg veel kostuumwissels dus!

Drie Geesten

De Geest van Gisteren, de Geest van Nu en de Geest van Morgen zijn inhoudelijk, maar ook muzikaal heel verschillend. Als Geest van Gisteren speel ik een meisje van 16, kauwgombellen blazend, maar wel met grijs haar, leuk vervreemdend dus. Haar muziek is mooi en verleidelijk.

De Geest van Nu is een beetje Boeddhistisch met veel Zen. Er zit dus wel wat religie in maar dan hedendaags, meer gericht op het Oosten. Met mindfullness, yoga, dat soort dingen. Ik ben daar in mijn huidige vak ook veel mee bezig, maar Jungiaans is natuurlijk wel anders dan Boeddhistisch. Wel gaat het Jungiaanse net als het Boeddhisme ook over zingeving, het waartoe en het accepteren van de vergankelijkheid, in tegenstelling tot de maakbaarheid van het bestaan, waar veel mensen op nat gaan (alsmede de aardbol naar z’n klote).

We wijzen in de opera Madam Scrooge steeds terecht, maar niets lijkt te werken. De Geest van Morgen is een blinde man. Hij vindt dat Scrooge het licht moet brengen. ‘ Als je geen licht brengt in het heden, is je toekomst een zwart gat.’

Kerst

Niemand zal uiteindelijk een traantje laten om die oude vrouw in het bont. De opera heeft geen boodschap in de traditionele zin. Er zit van alles in en er komt van alles voorbij. Ook ‘Me too‘ want Madam Scrooge wil nog wel eens wat ongewenst handtastelijk worden, maar het belangrijkste thema van de opera is de hebberigheid, het nemen en graaien. Dat lijdt tot ongelukkige, eenzame mensen en de chaos waarin we nu leven. Financieel gewin is iets waar we juist niet naar moeten streven. Liefde is het allerbelangrijkst. Meer ‘wij’ dan ‘ik’. Het is toch een soort kerstboodschap.’

De voorstellingen van Madam Scrooge vinden plaats in een oude melkfabriek in Langelille en het is een kerstvoorstelling. Dat betekent dus ook spelen op en rond de feestdagen.

‘We spelen op kerstavond, maar Eerste Kerstdag zijn we vrij dus ik kan Kerst met mijn ‘famiglia particolare’ vieren. Mijn eigen familie, de kinderen en de ex van mijn vriend en meer, dus een vol huis met van alles en nog wat.’

Opera Spanga

Hoe is het om na al die jaren weer terug te zijn bij Opera Spanga?

‘Het is ontzettend leuk. Het is anders omdat ik mijn leven buiten de opera heb, maar het voelt heerlijk om met deze mensen te werken, zonder de druk van vroeger. Er komt ook weer een rolletje in de zomer, volgend jaar in Jevegeni Onjegin, `dan zing ik een van die oude vrouwen, Filippjevna. Wie weet komen er nog wel meer (boze) oude ’wijven’ in de toekomst. Ik ben nu echt een karakter-mezzo zoals dat heet. Maar ik hoef niet zo nodig. Als er wat leuks wordt aangeboden, dan zal ik het zeker overwegen, maar het is niet meer zoals vroeger. Leuke dingen overweeg ik en neem ik dan al dan niet aan. Er is geen druk meer want ik heb het heel druk met mijn baan. Opera is niet langer mijn prioriteit.

Ik heb een bedrijf dat de ‘Koaching Akademie‘ heet, met twee k’s.  Kunstenaars uit allerlei vakgebieden gebruiken hun creativiteit om via workshops mensen te leren hun eigen creativiteit te ontgrendelen. Creativiteit is het middel om mensen te helpen met hun persoonlijke ontwikkeling. We proberen mensen los te laten komen uit hun harnas want veel mensen in het bedrijfsleven, maar ook zzp’ers zitten vaak vast in een stramien, in een harnas.

Veel mensen willen daaruit en kunstenaars kunnen daar heel snel bij helpen. Kunst is per definitie loskomen van, nieuwe wegen ontdekken, dus kunstenaars kunnen daar heel goed mee werken.  Het gaat dan echt vaak heel snel. Kunst werkt katalyserend en creativiteit is het middel. Creativiteit wordt gebruikt in elk beroep want heeft met alles wat met veranderen, vernieuwen en alternatieven zoeken te maken heeft.  Ook voor jezelf.

Het is heel belangrijk in mijn vak om de doelgroep heel duidelijk te bepalen, want gerichte marketing is de enige manier om klanten te vinden. Dat is wel redelijk goed gelukt inmiddels, maar je bent ook daar heel veel mee bezig. Maar ik ben heel blij dat ik toch weer zing en optreed. Dat zit toch in me en ik heb er weer heel erg veel plezier in.’

Madame Scrooge gaat op 17 december in première in Langelille. De titelrol wordt gezongen en gespeeld door Wivineke van Groningen. Het orkest is een trio, met cello (Karoun Baghboudarian), accordeon (Ellen Zijm) en klarinet (Pierre Lafay). Componist Tjalling Wijnstra dirigeert. 

Er is een pendelbus vanaf station Wolvega.

Verder lezen, luisteren en kijken.

Hier de trailer van Madam Scrooge

Bij het 25 jarig bestaan van Opera Spanga maakten Lieke van Hoogenhuyze en Jordi Kooiman een overzicht.

Lees hier meer over de Koaching Akademie

Klara Uleman als Delilah in de film Samson and Delilah