Pietro Mascagni  schreef vijftien opera’s maar is net als zijn collega Leoncavallo met Pagliacci het succes van zijn eerste werk, de eenakter Cavalleria Rusticana uit 1890, nooit te boven gekomen. L’amico Fritz (1891) geniet wel een zekere bekendheid, vooral vanwege het ‘Kersenduet’ in de tweede akte, maar wordt zelden uitgevoerd. Gelukkig was het werk zaterdag in de NTR ZaterdagMatinee te horen. Het werd een groot succes.

De handeling van dit korte toch wel gemoedelijke werk gaat ongeveer als volgt. Fritz is een rijke landeigenaar ergens in de Elzas die een regelrechte minachting koestert voor het fenomeen huwelijk. Niettemin is hij wel bereid om een bruidsschat op te hoesten voor een jong koppel dat gaat trouwen. Als Fritz zijn verjaardag viert krijgt hij een boeketje van Suzel, de dochter van een van zijn pachters. Als ze weg is raakt Fritz in gesprek met David, de plaatselijke rabbijn, die stelt dat Suzel een geschikte bruid is en hij voor haar een man zal zoeken. Daarop volgt een discussie tussen Fritz en David waarin eerstgenoemde zijn mening over het huwelijk te berde brengt en het einde van het liedje is een weddenschap met als inzet een van Fritz’ wijngaarden. Die verliest hij aan David als hij alsnog in het huwelijksbootje stapt.

In een volgende scène ontmoeten Fritz en Suzel elkaar in een boomgaard. Fritz helpt haar bij het kersen plukken en ze zingen een duet over de lente en de bloemen, het ‘kersenduet’. Als Fritz weg is komt David aan en praat met Suzel. Hij suggereert dat ze bruid zou kunnen worden en zij holt verlegen weg. Als David later Fritz vertelt dat hij denkt een goede man voor Suzel te hebben gevonden, raakt deze in verwarring. Hij realiseert zich als snel, dat hij verliefd is geworden op het jonge meisje. Als David kort daarna komt melden dat hij Suzel heeft gekoppeld aan een leuke rijke jonge man en dat haar vader hem om toestemming komt vragen, ontsteekt Fritz in woede en zegt dat te zullen weigeren. Intussen is Suzel op Fritz verliefd en niet op haar onbekende aanstaande en na een paar verwikkelingen komt alles natuurlijk goed.  David heeft zijn weddenschap gewonnen en geeft de daarmee verkregen wijngaard als huwelijkscadeau aan Suzel. Let wel, er vallen geen slachtoffers in deze ‘romantic feel good opera’.

Hartstocht

Het verhaal heeft een hoog ‘Bouquet-reeks’ gehalte, denk aan oudere uitgaven van zo’n veertig jaar geleden. Maar daar trekt Mascagni zich helemaal niets van aan. Als Suzel het lot bezingt van de bloemen die ze heeft geplukt voor Fritz – gestorven in de hoop dat het iemand blij en gelukkig zal maken – is er zoveel hartstocht te bespeuren dat je zonder de tekst te kennen zou denken in een veristisch liefdesdrama te zijn beland. En zo zijn er voortdurend briljante passages waarin de sub tekst de muziek volgt als een schaduw en wat er gezegd wordt nauwelijks nog van belang lijkt te zijn. Ja, de handeling moet voortgang hebben, maar iedereen weet al direct hoe het gaat aflopen.

Het is nauwelijks mogelijk om niet zo nu en dan flarden Cavalleria en Iris in de muziek te ontwaren, maar het is toch vooral Mascagni die aan het woord is. Al kreeg ik tijdens de prelude tot de derde akte even het gevoel dat we op het punt stonden de Tweede Hongaarse Rapsodie van Liszt te zullen horen. Opvallend is hoezeer Mascagni de geluiden die samenhangen met de handeling muzikaal weet uit te beelden. Met name het aankomende rijtuig in de tweede akte: geklak van een zweep en een duidelijke galop. De overgang van het meeslepende romantische Kersenduet naar de koets met vrienden had niet groter kunnen zijn: die twee worden duidelijk ruw gestoord in hun tête à tête.

Cast is een genot

De titelrol werd vol overgave vertolkt door de Roemeense tenor Ioan Hotea. Hij had de rol goed in het hoofd, zong nauwelijks van blad en was een genot om naar te luisteren. Zijn love interest Suzel kwam voor rekening van de Chileense sopraan Yaritza Véliz. Ze heeft een dijk van een stem, maar wist steeds heel goed te doseren; nergens klonk ze te luid. In de auto op weg naar Amsterdam had ik de opname uit 1969 met Mirella Freni beluisterd en de overeenkomst was treffend. Een groter compliment kan ik haar eigenlijk niet geven.

Bariton Massimo Cavalletti was op het laatste moment ingesprongen voor Franco Vassallo. Cavalletti beheerst de rol van rabbijn David ten volle en zette een uitstekende tegenspeler voor Fritz neer. Op zich wel een merkwaardig detail, die rabbijn als huwelijksmakelaar die erop gebrand is koppels naar ‘het altaar’ te brengen. De rol van Beppe is geschreven voor een mezzo. Hij komt Fritz feliciteren met zijn verjaardag en kondigt zijn komst aan door op zijn viool te spelen. Dat virtuoze intermezzo werd indrukwekkend mooi ten gehore gebracht door concertmeester Nadia Wijzenbeek. Beppe zelf kwam voor rekening van de Bulgaarse Svetlina Stoyanova. Ze zong zo prachtig dat ik moeite had er een man in te horen, zeker als je niet heel precies de tekst volgde. De kleine rollen van huishoudster Caterina en Fritz’ vrienden Frederico en Hanezo werden vertolkt door achtereenvolgens sopraan Eleonora Hu, tenor Linard Vrielink en bas Emanuele Cordaro.

Het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor (instudering James Henshaw) stonden onder de enthousiaste leiding van de dirigent Andrea Battistoni. Het leverde een fenomenale verklanking op van Mascagni’s bij vlagen exuberante partituur. Het resultaat was zeker een cd opname waard.

Samen met Iris is l’amico Fritz een werk dat bredere waardering voor Mascagni zou kunnen genereren. Maar het zal moeilijk zijn het publiek buiten Italië over de drempel van de onbekendheid te krijgen, zozeer dat er een serie voorstellingen kan worden geprogrammeerd. Voor diegenen die er zaterdag bij waren zal dat even van minder belang zijn, zij hebben een prachtige ‘Fritz’ beleefd.

Verder lezen, lezen en luisteren

De uitvoering van L’amico Fritz is in zijn geheel terug te luisteren o NPO Radio 4

Tenor Ioan Hotea bij zijn debuut in 2014 als Alfredo in La traviata

Sopraan Yaritza Véliz in de finale van het Viñas concours 2019/2020 met een aria uit La Bohème

Twee andere onbekende opera’s van Mascagni besproken op  Place de l’Opera:

Jordi Kooiman over Parisina in 2009 en

Lennaert van Anken over  Il piccolo Marat, ook in de NTR ZaterdagMatinee in 2020

De legendarisch opname van het Kersenduet met Mirella Freni en Luciano Pavarotti