Met gejuich werd chef-dirigent Alain Altinoglu zondagmiddag 29 januari in de Brusselse Muntschouwburg beloond voor de geweldige uitvoering van Tsjaikovski’s  Jevgeni Onegin. Hij stimuleerde het symfonisch orkest van de Munt-opera met elan van lyrisch intiem spel tot een kleurrijk dramatische weergave van de partituur uit 1879.

De componist ontleende het verhaal aan een roman in verzen van Alexander Poesjkin. Hij arrangeerde met behulp van zijn leerling Konstantin Sjilovski de boektekst tot een voor theater spannende opeenvolging van zowel lichtvoetige scènes – vooral in de koorwerken – als heftige botsingen tussen de karakters.

Voor deze première-productie was de Franse regisseur Laurent Pelly aangetrokken. Hij koos met zijn decorontwerper Massimo Troncanetti voor een strakke regie in een sober, abstract toneelbeeld. Vrijwel alle gangbare anekdotiek van een lieflijk Russisch buitengoed en een gemoedelijk boerenleven was weggesneden. Dankzij een draaitoneel werden die scènes uit het eerste bedrijf in een vloeiende beweging getoond.

Expressieve Lensky

Zoals de komst van Olga’s geliefde Vladimir Lensky, die zijn nieuwe buurman Jevgeni Onegin introduceert. Die ontmoeting werd in de regie slim verbeeld door de paren Lensky – Olga en Onegin – Tatjana gescheiden te houden op het draaitoneel.

Onder volle belichting  voor op het toneel zong Bogdan Volkov met zijn expressieve tenor Lensky’s hartstochtelijke liefdesverklaring jegens Olga. In de instrumentale onderstroom klonk de dramatiek in het spel van het opera-orkest perfect. Gekleed in een roze-rode jurk en door haar lichte mezzo-sopraan gaf Lilly Jørstad een jeugdig, vrolijk karakter aan haar Olga-rol.

Sopraan Sally Matthews wist de dromerige aard van Tatjana – in licht blauwe jurk gestoken -perfect uit te beelden in haar acteren en in de vocale weergave van de beroemde briefscène. Doordat de achterste helft van de enorme toneelvloer omhoog geklapt werd, en zijwanden ingenieus werden uitgeschoven, ontstond er een besloten ruimte als Tatjana’s slaapkamer. Njanja Filipnjeva, met liefdevolle uitdrukking gezongen door mezzo Cristina Melis, lukte het niet om de heftig verwarde Tatjana tot rust te brengen. Lezing van liefdesromans en de plotse confrontatie met een man die voldoet aan het karakter ‘prins-op-het-witte-paard, zetten Tatjana in vuur en vlam.

Emotionele golven

In vertellend aria-achtige stijl schilderde Tsjaikovski meesterlijk de gemoedsstemmingen van de jonge vrouw, door Matthews intens gezongen. In een opeenvolging van emotionele golven stuwden de prachtig spelende houtblazers en de hoorn de koortsachtige gedachten voort. Sally Matthews zat op de grond te schrijven of boog zich geknield over haar brief. Geraffineerd schoven de wanden van haar kamer heel langzaam naar elkaar. Alsof ze gevangen werd in haar hersenspinsel. In zijn toelichting geeft regisseur Pelly aan dat de wanden gezien moeten worden als de pagina’s van een boek, het medium waar Tatjana helemaal in opgaat.

De Franse bariton Stéphane Degout, gekleed in en wit pak, zorgde met zijn statige postuur en krachtige stem voor een dominante Onegin. ‘Met waardigheid, rustig, maar een beetje kil’, zoals het libretto aangeeft. Degout bouwde de koelheid van zijn rol mooi uit in de steeds grimmiger wordende ruzie met Lensky. Die ontaardt in de eis van Lensky om te duelleren. In een duister belichte enscenering zong Bogdan Volkov met innigheid en passie de vertwijfeling die Lensky voelt, gedragen door de smachtende klanken uit het orkest, met een fraai geblazen hoornpartij.    

Ook Onegin gaat emotioneel onderuit als hij in het derde bedrijf aan het hof van vorst Gremin oog in oog komt te staan met Tatjana, inmiddels getrouwd met Gremin. Degout groeide van zelfbewuste macho uit naar een wanhopig personage dat niet weet door te dringen tot het hart van Tatjana. In die scène zag Sally Matthews er in een indrukwekkende roodkleurige robe uit als een zelfbewuste vrouw. Haar vocale reacties op de smekende Onegin sneden als messen door de ruimte. Dirigent Altinoglu voerde de spanning in de orkestbegeleiding van het tweegevecht naar een hoogtepunt.

Trappenpaleis

In dit derde bedrijf was het draaiplateau vervangen door een constructie van brede trappen die de allure van Gremin’s paleis verbeeldden. Heel mooi zoals Gremin op een wat hoger niveau staand dan Onegin, zong over zijn liefde voor Tatjana. Met een volle, royale bas wist Nicolas Courjal in de enige aria van zijn kleine rol te imponeren.

De aantrekkelijkheid van deze opera schuilt voor een aardig deel in de levendige koorpartijen die Tsjaikovski als contrapunt door de scènes vlocht. Van het boerenkoor en het meisjeskoor die het landleven tekenen, via het dansfeest met wals en mazurka in huize Larin (waarin Monsieur Triquet voor de komische noot zorg; leuk gezongen en gespeeld door Christophe Mortagne) tot de chique sfeervolle polonaise en écossaise bij vorst Gremin.

Levendige koren

Het operakoor zong ze allemaal met aanstekelijke expressie in prachtige ensemble-klank, stevig ingestudeerd door Jan Schweiger, die zijn plek als koorchef van Opera Vlaanderen even verruild had voor een gastarbeid bij de Munt. Het succes van de koren werd sterk bevorderd door de levendige en stijlvolle bewegingen die regisseur Laurant Pelly en zijn choreograaf Lionel Hoche hadden ontworpen.  Belangrijke partner in de voorstelling bleek de ontwerper van de belichting.

Marco Giusti wist het ontbreken van kenmerkende decors te ondervangen door geraffineerde accenten zoals in de heldere uitlichting van de briefscène, de steeds dreigender uitziende party bij mevrouw Larin (tedere stem van Bernadetta Grabias) en de onheilseffecten in de slotscène. Bijelkaar genomen: een strak vormgegeven, poëtische expressieve en met topzang gevulde productie.

Verder lezen, kijken en luisteren

De trailer van Onjegin van De Munt

Regisseur Laurent Pelly praat obver Onjegin

Op de website van De Munt staan verschillende interviews

Ook Lennaert van Anken was in 2019 super enthousiast over dirigent Alain Altinoglu.  

Stéphane Degout werd onlangs verkozen tot zanger van jaar bij de International Opera Awards.  Bij de Nationale Opera in Amsterdam zong hij Graaf Almaviva in le Nozze di Figaro.

Sally Matthews zingt Porgi amor uit Le Nozze di Figaro in Glyndebourne