The Coronation ook muzikaal spectaculair
Niemand minder dan Sir Andrew Lloyd Webber werd uitgekozen om een nieuwe ‘coronation anthem’ te componeren ter gelegenheid van de kroning van Charles III tot koning van het Verenigd Koninkrijk. Het werkstuk getiteld ‘Make a joyful noise unto the Lord, the King’ (gebaseerd op psalm 98), zal worden uitgevoerd tijdens de kerkdienst in Westminster Abbey op zaterdag 6 mei door het koor van Westminster Abbey en het speciaal voor de gelegenheid geformeerde Coronation Orchestra. Als inleiding en ter afsluiting van de anthem (vrij vertaald ‘lofzang’) componeerde Lloyd Webber fanfares voor het trompetterkorps van de Royal Air Force.
Het mag verbazing wekken dat juist Lloyd Webber de eer is toegevallen voor deze prestigieuze opdracht om muziek te schrijven voor een kerkelijke plechtigheid. Want, behalve een requiem dat hij in 1982 componeerde bij het overlijden van zijn vader, droeg hij niets bij aan het genre muziek voor de liturgie. Lloyd Webber behaalde juist wereldfaam met een stoet van indrukwekkende musicals. Hij zette een eerste stap in 1968 met ‘Joseph and the Amazing Technical Dreamcoat’ (in Nederland tussen 2008 en 2010 opgevoerd als ‘Joseph’). Daarna volgde in 1970 (in samenwerking met Tim Rice) de nog steeds immens populaire rock opera ‘Jesus Christ Superstar’. Als musicals behaalden ‘Evita’, ‘Cats’, ‘The Phantom of the Opera’ en Sunset Boulevard’ vergelijkbare successen.
Het is blijkens de keuze van allerlei andere componisten duidelijk dat koning Charles en zijn anonieme adviseurs voor dit kroningsfeest muziek wilden waarin allerlei stijlen en muzikale culturen een aandeel moesten krijgen. Acht componisten uit de wereld van de film, de televisie, de lichte muziek, de volksmuziek en uit de klassieke hoek, kregen opdrachten om werken te schrijven die worden uitgevoerd in het voorprogramma.
Dat speelt zich af in de uren dat 2000 gasten in Westminster Abbey zitten te wachten op de officiële binnenkomst van koning Charles en koningin Camilla. Nog eens vijf componisten met diverse achtergronden, onder wie dus Lloyd Webber, schreven muziek voor de liturgische onderdelen van de kroningsplechtigheid.
Orkest
Speciaal voor deze gelegenheid is er een Coronation Orchestra samengesteld waarin musici spelen uit negen Engelse, Welshe, Schotse, Ierse en Canadese orkesten. Het ensemble wordt gedirigeerd door sir Antonio Papano, de chef-dirigent van het Royal Opera House in Londen. In het muzikale aandeel van de kroning, zowel in het voorprogramma als in de dienst, is veel plaats ingeruimd voor alle onderdelen van het Verenigd Koninkrijk. Met name Wales (Charles droeg en zijn zoon William dráágt de titel Prins van Wales) speelt een belangrijke rol, onder meer te horen in een werk voor strijkorkest en harp van sir Karl Jenkins getiteld ‘Tros y Garreq’, in goed Engels ‘Crossing the stone’, op basis van Welshe volksliederen. In de ‘King Charles III Coronation March’ benutte filmcomponist Patrick Doyle invloeden uit de Keltische cultuur. Maar hij verwerkte in zijn mars naar eigen zeggen ook aspecten in het karakter van de nieuwe koning.
Gezongen wordt er ook in het voorprogramma. Filmcomponiste Sarah Class schreef onder de titel ‘Sacred Fire’ een lied voor sopraan en orkest op basis van teksten uit de Bijbel. In de muziek slaat zij ‘een brug tussen de sfeer van engelen en de menselijke wereld. Het is een viering van liefde, geloof en eenheid’, aldus Class. Soliste is de Zuid-Afrikaanse sopraan Pretty Yende.
De eigenlijke kerkdienst (aanvang 11 uur Engelse tijd) is wat betreft vormgeving en inhoud een complete viering van wat in de Anglicaanse traditie ‘Holy Communion’ heet. Zij is vrijwel identiek aan wat in de rooms-katholieke kerk een eucharistie-viering wordt genoemd, of zoals men vroeger zei, een heilige Mis. Er is echter een middenstuk ingevoegd. Belangrijkste onderdelen zijn de zalving van koning Charles door Justin Welby, de aartsbisschop van Canterbury (het geestelijk hoofd van de Church of England), de overhandiging van de koninklijke regalia (zoals het zwaard en de scepter als symbolen van ’s konings macht) door leden van het Hogerhuis, en de feitelijke kroning door de aartsbisschop.
Beroemdste anthem
Tijdens de zalving (die niet zichtbaar is omdat er een scherm om de koning en de aartsbisschop wordt geplaatst) zingen de koren van Westminster Abbey en van de Chapel Royal, aangevuld met leden van drie andere koren, de beroemd geworden coronation anthem ‘Zadok the priest and Nathan the prophet’. George Frederic Handel schreef het als kersverse Brit in 1727 voor de kroning van George II. De inhoud (uit het bijbelboek Koningen) beschrijft hoe Zadok en Nathan de nieuwe koning Salomon met heilige olie zalven. Sinds 1727 werd bij elke kroning deze anthem gezongen. Maar waar wordt de nieuwe coronation anthem van Lloyd Webber dan uitgevoerd? Die zal klinken bij de wel zichtbare zalving en de kroning van Camilla, the Queen-Consort. Een fanfare vooraf en aan het eind door het trompetterkorps markeert de uitvoering door het Abbey-koor en het Coronation Orchestra onder leiding van Andrew Nethsingha.
Diversiteit
In de muzikale onderdelen van de gehele liturgie is duidelijk gestreefd naar diversiteit en naar binding met de traditie. De oudste coronation anthem is die van Thomas Weelkes (1576 – 1623): ‘O Lord, grant the king a long life’, die wordt gezongen als de net gekroonde Charles op de troon gaat zitten. Ook een stukje traditie klinkt door in de coronation anthem die Sir Henry Walford Davies componeerde voor de kroning in 1937 van George VI, de grootvader van Charles: ‘Be strong and show thy worth’. Dit koorstuk vormt de inleiding voor de kroning van Camilla. En het ‘Te Deum’ (vrijwel aan het einde van de viering) werd in 1953 gecomponeerd door Sir William Walton voor de kroning van Elizabeth II, de moeder van Charles.
Twaalf nieuwe werken
De spannendste momenten bieden de nieuw gecomponeerde stukken. Als eerste het Kyrie van de Welshe componist Paul Mealor. Het wordt gezongen in de Welshe taal door de beroemde bas-bariton Sir Bryn Terfel (een Welshman) en het Abbey-koor. De componist verwerkte een stijl van zingen uit de cultuur van Wales; de muziek drukt de ziel uit van de heuvels en valleien van het land. Twee Alleluia-gezangen draagt tv/filmcomponiste Debbie Wiseman (bekend van de BBC tv-serie Shakespeare and Hathaway) bij. Het eerste Alleluia (‘O sing unto God with the voice of melody’) legt zij in de monden van het Abbey-koor, waarbij zij hoopt dat het koor het dak van de kerk zingt. Het tweede Alleluia laat zij swingen door een gospel-koor. Wiseman is een bekende bij de koninklijke familie: zij maakte voor de 95-ste verjaardag van koningin Elizabeth (2021) een album ‘The music for kings and queens’ en leidde de feestmuziek bij het platina-regeringsjubileum van Elizabeth (2022).
Baaierd aan kleuren
Roxanne Panufnik werkte de opdracht uit voor een Sanctus dat in het Engels wordt gezongen (‘Holy, holy, holy’) en dat eindigt in een daverende orgelfanfare. Voor het Agnus Dei vroeg koning Charles persoonlijk de Engelse componist met Algerijnse en Ierse achtergrond, Tarik O’Regan. In Nederland kreeg hij bekendheid als componist van de balletmuziek voor ‘Mata Hari’, van choreograaf Ted Brandsen, uitgevoerd door Het Nationale Ballet. O’Regan mengt in zijn Agnus Dei de Engelse koortraditie met elementen uit de Arabische en Ierse muziekculturen, waardoor er volgens hem een baaierd aan kleuren uit de zang opklinkt. Dit Agnus Dei staat model zowel voor de spectaculaire uitstraling van het voorprogramma als van de eigenlijke kerkdienst. In combinatie met het eeuwenoude ritueel van de kroningsceremonie ontrolt zich in de eveneens eeuwenoude Westminster Abbey, ook wat betreft de kostuums, een theatraal spektakel dat de glamour van opera verre overstijgt.
Op de website van The Church of England staat het liturgieboekje met alle teksten beschikbaar om te downloaden.
Verder lezen. luisteren en kijken
De kroning is te volgen op televisie op 6 mei vanaf 10.00 uur Nederlandse tijd.
Op de website van het Britse Koninklijk Huis kunt u alle informatie over de kroning vinden.
Alle door Handel geschreven Coronation Anthems door Harry Christopher en The Sixteen
Originele video van Zadok the priest tijdens de kroning van Koningin Elizabeth II
Placido Domingo zingt het ‘Hosanna ‘uit Lloyd Webber’s Requiem.
Voor wie alle muziek van de kroning van Koningin Elizabeth wil zien en horen is hier de complete video (in kleur) van de kroning in 1953.
De auteur
