Bariton David Visser (38) zingt deze zomer bij Opera Spanga de titelrol in Tsjaikovski’s liefdesdrama Jevgeni Onegin.

De opera, opeen verhaal van Alexander Poesjkin, gaat over Jevgeni Onegin die in een zomers buitenverblijf het hoofd van Tatjana (gezongen door Aylin Sezer) op hol brengt. Hij ziet haar echter niet staan. Zij schrijft hem een wanhopige liefdesbrief, maar ook daarop reageert Onegin onderkoeld. Hij flirt met Olga (Itzel Medecigo), de vriendin van zijn beste vriend Lenksi (Juan Carlos Echeverry), die hem daarop uitdaagt voor een duel. Onjegin schiet hem dood. Na vier jaar afwezigheid keert Onegin terug, als Tatjana inmiddels met Prins Gremin (Galen Dole) getrouwd is.

Droomrol

Op een rustdag in het volle repetitieschema in Spanga, sprak ik met David over de opera en zijn rol. Had je al vaak naar deze rol gekeken?

 ‘ Ik had de aria al wel bekeken, maar ik had eerlijk gezegd niet gedacht dat ik nu al de kans zou krijgen de hele rol te zingen.. Dus toen Corina me vroeg, wist ik niet wat me overkwam. Het is een absolute droomrol.

Ik had nog nooit iets in het Russisch gedaan, dus een jaar geleden ben ik begonnen met ‘Duolingo’ (een internet taalschool) om te wennen aan die klanken, omdat je natuurlijk dondersgoed moet weten wat je zelf zegt, maar ook wat de ander zegt; geen mooie vertaling waar alles door elkaar zit, maar echt letterlijk woord voor woord. We zijn ook gecoacht door Elizaveta Agrafenina, een Russisch-Noorse sopraan. Zij is zelf dus ook zangeres en is een fantastische coach, ook omdat ze bijvoorbeeld begrijpt hoe het zit met bepaalde klinkers; die Russische ‘oeu’ klinker, als je die hoog in je stem moet zingen zei ze; ‘Zing maar gewoon een i, want die dek je toch wel af.’ Dat zijn dingen die zij goed kon overbrengen en ze weet heel goed wat er gevraagd wordt.’

Titelrol

Onegin is de titelrol, maar hij heeft maar één korte aria terwijl Tatjana eigenlijk een grotere rol heeft.

David: ‘Ja, Tsjaikovski heeft ook met de gedachte gespeeld de opera Tatjana te noemen, maar het is de titel van Poesjkins verhaal.  Het is overigens heel interessant dat Tsjaikovski Onegin door de opera heen een paar keer exact dezelfde muziek laat zingen. Je vraagt je dus af waarom hij in de gesprekken met Tatjana dezelfde muziek voor Onegin schrijft. Dat gebeurt in de eerste akte maar ook weer in de derde akte, als hij Tatjana probeert te overtuigen van zijn liefde en hoe het zou moeten zijn volgens hem. Op een ander moment gebruikt hij dan weer de tekst van Tatjana. Het lijkt alsof Tsjaikovski hem een persoon maakt die mooie praatjes heeft, maar die je niet helemaal gelooft omdat hij dezelfde dingen zegt. Het klinkt een beetje ingestudeerd als je dezelfde muziek en melodieën er onder hebt. Het is ongelofelijk boeiend en daar proberen we mee te spelen. We moeten wel begrijpen waarom Tatjana op Onegin valt, maar hij is geen held, meer een anti-held of een beetje de ‘bad guy’.

’.

Wordt Tatjana in deze regie van Corina van Eijk een enorm slachtoffer?

‘ Ik denk dat Aylin haar steeds sterker maakt. In het begin speelt Aylin Tatjana als een erg jong meisje; daarna wordt het een soort ‘coming of age’- verhaal in de briefscène, maar Aylin is natuurlijk een enorm sterke vrouw en dat komt er steeds meer doorheen. Aan het einde blijft Tatjana sterk hoewel ze een paar keer toegeeft, maar als Onegin dan te ver gaat, is het ook klaar. In die zin komt Tatjana er wel vrij krachtig uit.’

Overeind gebleven

 Het werk van Corina kennende is er vast wel wat uit de hele opera weggehaald.

 ‘Onze productie komt uit op twee uur, dus er is wel wat uit, maar niet zoveel. Met name in de eerste akte zijn de uitleggerige stukjes eruit, maar de actie en de aria’s blijven overeind. In de twee akte na ‘Kuda kuda’ en het hele prachtige duet tussen Lenksi en Onegin duurt het nog een tijdje voor ze uiteindelijk de wapens (voor het duel) oppakken. Er komt dan nog iemand die gaat uitleggen over de pistolen enzovoort en hoe ze moeten duelleren. Dat is er wel uit en er is een dans die verplaatst is, maar ik denk dat de opera heel goed overeind is gebleven.’

Dans

Deze productie is de vijfde die David in Spanga doet, maar dit is de eerste keer dat de productie wordt aangevuld met een dansgezelschap (ivgi&greben).

David: ‘Er zitten een paar scenes in alleen voor dansers, zoals de ‘ecossaise’. Een aantal dansers werkt samen met het koor en de solisten en die dansen zijn een stuk eenvoudiger. En dan zijn er twee dansers die de emoties van Onegin en Tatjana versterken. In de grote briefscène betrekken de dansers Aylin erbij en dat levert prachtige momenten op. In mijn liefdesaria, die maar twee minuten of zo duurt, versterken ze mijn gevoelens en fantasieën. We noemen die aria ook wel de masturbaria, dus dan kan je je wel iets voorstellen van de fantasieën.’

Over de vriendschap tussen Lenksi en Onjegin. Het voelt een beetje als twee middelbare- schoolvrienden, waar de een de bovenhand heeft en de ander er wat achter aanloopt.

‘Ik krijg wel het idee dat Onegin zichzelf een beetje boven Lenski plaatst.  Het grote verschil tussen die twee is dat Lenksi in staat is zoveel liefde te geven, waar Onegin dat helemaal niet kan. Het zijn hele andere types die worden neergezet. Ik vind het ook heerlijk om die enorme rijkdom aan melodieën van Lenski te horen, die maar steeds zijn hart uitstort in prachtige muziek en dan daar tegenover de afgemetenheid van Onegin. Het zijn echte tegenpolen.’

Zwart

Nadat Onjegin flirt met Olga, de vriendin van Lenski, daagt Lenski hem uit voor een duel.Waarom zet Onjegin door in het duel? Hij kan toch ook misschieten?

‘ In het prachtige duet zijn er bijna. Het was Lenksi die dat duet opzette en Onegin hobbelt er achteraan. Onegin is zwart van binnen. Het is een verwende man die snel gekrenkt is en echt heel veel boosheid in zich draagt. Ik zou natuurlijk dolgraag willen dat hij de andere kant opschiet, want ik kan ook geen genoeg krijgen van Juan Carlos die Lenski zingt, een geweldige kerel en een geweldige tenor. Maar ik vrees dat als Onegin eenmaal een soort brug is overgegaan, hij zo star is en weigert terug te gaan.’

Hoe bouw je de rol op? Hoe ontwikkelt het karakter van Onegin zich in de opera?

‘In het begin van de derde akte heeft hij een heel lang recitatief. Hij is vier jaar weg geweest. Daarin zien wij voor het eerst echt zelfreflectie. Hij snapt dat hij zijn leven lang voor zichzelf op de vlucht is geweest. Dat snapt hij op dat moment, maar zoveel jaar geleden nog niet. Hij heeft het erover dat hij, na het doden van zijn vriend, achternagezeten wordt door de schimmen die hij overal ziet; dat hij probeert te vluchten, maar dat lukt niet. Hij heeft het ook over een zelfgekozen kruis dat hij draagt. Hij heeft daar zelfinzicht.’

David Visser als Onegin met Aylin Sezer als Tatjana. foto: © Dinand van der Wal

Narcistisch

Denk je dat hij in die vier jaar echt van Tatjana is gaan houden?

‘Juist helemaal niet. Ik denk dat hij in die vier jaar nooit aan haar gedacht heeft. Maar hij is denk ik op zijn meest kwetsbaar in het begin van de derde akte. Hij is echt een gebroken man en dan ziet hij Tatjana. Ik denk dat hij alles aan haar ophangt. Zij moet hem redden. Hij krijgt het idee in zijn hoofd dat het bij haar allemaal goed komt. Ik denk dat het niet helemaal bewust bij hem is, maar hij plakt zijn wens om weg te gaan uit zijn situatie helemaal op haar, wat dan natuurlijk niet werkt, want dat werkt überhaupt nooit in het leven. Het kan niet dat je die verantwoordelijkheid bij een ander neer legt.’

Een groot thema, de verlossing door de vrouw. Wagner heeft het ook gebruikt een paar keer.

‘Zo heb ik dat gelezen in de keuzes die Tsjaikovski heeft gemaakt in welke teksten van Poesjkin hij heeft gebruikt. Die ongelofelijk omslag. Je gaat ook wel denken aan een soort narcistische persoonlijkheid bij Onegin, waar dus lijdensdruk is. Dat komt heel duidelijk naar voren in die derde akte en dan vindt hij bizar snel de oplossing voor zijn eigen leed.’

 Hij kan niets meer doen omdat Tatjana dan met Gremin is, die van hogere rang en adel is, dus hij heeft geen kans meer.

‘Het leuke is dat Corina en Tjalling (Wijnstra, de dirigent) gekozen hebben om geen oude Gremin neer te zetten, maar een jonge jongen die ook een hele liefdevolle, passievolle relatie met Tatjana heeft, waarbij het voor haar eigenlijk goed is. Uiteindelijk is Tatjana gelukkig. Maar de liefde voor Onegin zit er nog wel ergens en als Onegin dan zijn liefde voor haar verkondigt, gaat ze toch een beetje wankelen.

Gebroken

Ik wilde Onegin echt gebroken zien aan het begin van die derde akte, anders kan ik het niet recht breien. Dat was niet het oorspronkelijk plan van Corina. Ze schrijft altijd alles wat er moet gebeuren per maat uit, maar deze (interpretatie) stelde ik voor omdat je, als hij alleen maar een klootzak is, er als publiek niet helemaal in mee gaat. Ik denk dat het toch nodig is dat iets in je wilt dat die twee samen komen. Het gebeurt niet en dan heb je zoiets van; ‘ah, natuurlijk, gelukkig niet’, maar je moet die spanning lang houden. ‘

 Heb je er wel eens over nagedacht wat er met Onegin gebeurt na de opera?

‘Ja, heel vaak.  Je kan hem helemaal in de put laten, maar ik denk dat het is een man die een nieuwe muur op kan bouwen en vrijwel onaangedaan wegloopt.  Het gaat alleen maar slechter met hem. Hij gaat het nog een paar keer meemaken, het wordt allemaal vreselijk en hij zal hij niet oud worden. Ik denk wel dat Tatjana redelijk verwoest achterblijft, maar Onegin heeft een nieuwe muur opgebouwd. Maar wat wij daarmee doen in deze productie is misschien niet leuk om te verklappen.’

De vocale kant

’Nu al’ zei je over het aanbod voor deze rol…Hoe heeft dat gevoel van ‘nu al’ vocaal uitgepakt?

‘Het gaat goed, maar met name in de derde akte moet ik ook nog wel een halve hersencel overhouden voor de vocale kant. Je moet proberen rustig te blijven, hoe heftig de scene ook is. Maar dat is ook natuurlijk altijd je taak als zanger.

Dit smaakt absoluut naar meer, maar ik kies heel er heel bewust voor om niet overal audities te doen, omdat ik een gezin met drie jonge kinderen heb en ook thuis wil zijn. Als bariton kan ik nog wel een tijd mee. Ik ben nu 38. Ik heb veel komische rollen gezongen of serieuzere rollen komisch gespeeld.  Ik wilde echt een donker karakter zingen en dat bevalt nu wel goed.’

Jevgeni Onegin gaat op 20 juli in première en dan volgen er nog voorstellingen op 22, 25, 27 en 29 juli en 1, 3 en 5 augustus. Aanvang is om 20.30 in het Spanga-theater aan de Lindedijk 11 in Spanga, Gemeente Weststellingwerf, Friesland.

Verder lezen, luisteren en kijken

De trailer van Jevgeni Onegin

François van den Anker sprak in 2016 met David Visser over diens roldebuut als Don Giovanni.

In 2014 bestond Opera Spanga 25 jaar en maakten Lieke van Hogehuyzen en Jordi Kooi een overzicht.