Vitale, emotionele Onegin in Spanga
VDe locatie op een boerenerf in de nabijheid van het Friese gehucht Spanga paste vrijdag 20 juli uitstekend bij de première van Tsjaikovski’s opera ‘Jevgeni Onegin’ door Opera Spanga, dat zich afficheert als ‘het Verona van Weststellingerwerf’. In die gemeente komt sinds 1989 opera tot bloei midden in de Friese weiden. Twee bedrijven lang speelt ‘Onegin’ zich ook af in landelijke omgeving, in het huis op het landgoed van de weduwe Larina. Een vast decor met vier deurpartijen en enige zithoeken, beschilderd in geometrische volkse stijl, vormde de habitat van huize Larina.
Russische klanken en sferen mengden zich met de Friese geuren van mest en gras. Het publiek, gezeten op een oplopende tribune van een tentgebouw, 35 meter lang en 20 meter breed met plek voor 400 toeschouwers, had namelijk zicht op de weiden.
De rechterachterkant van de toneelwand was open. Erg mooi om de wolkenlucht te zien verkleuren in de horizon die steeds donkerder werd. Ook onhandig als op die plek scènes werden gespeeld, want je keek tegen het licht in, waardoor de personages silhouetten werden.
Stevige accenten
Corina van Eijk, artistiek leider en oprichtster van Opera Spanga, zette in haar regie stevige accenten op vitaliteit en emotionaliteit in het dramatisch verlopende liefdesverhaal over de twee dochters van weduwe Larina, de levendige Olga en de dromerige Tatjana. Tsjaikovski nam met librettist Konstantin Sjilovski de kern over uit het de roman van Alexander Poesjkin. Olga is hartstochtelijk verliefd op Vladimir Lenski, een buurman die wederzijds vurige hartstocht toont voor Olga. Zij vormen een heerlijk paar dat in de regie van Van Eijk een dartele emotionaliteit ten toon spreidt. Tatjana vat vlam als zij Lenski’s vriend Jevgeni Onegin ziet, die overigens een koele kikker blijkt te zijn.
De van huis uit Colombiaanse tenor Juan Carlos Echeverry (een vaste gast in Spanga) drukte als Lenski met stevige kleurrijke stem zijn verliefdheid uit in de arioso bekentenis ‘Ik houd van je Olga, zoals slechts de waanzinnige ziel van een dichter veroordeeld is te beminnen’. Echeverry had wel de neiging om zijn hete hartstocht met teveel druk op de stem te realiseren. Dat hij ook soepel en innig zijn tenor wist in te zetten, liet hij horen in zijn aria ‘Kuda, kuda’ (Waarheen, waarheen). Wachtend op zijn tegenstander en ex-vriend Onegin voor een duel om gekrenkte eer, overweegt hij in hartroerende melodische lijnen zijn leven met woorden, waardig aan de dichter die hij is. Echeverry deed het subliem. Het duel wordt niet getoond. Lenski valt dood neer voor de voeten van Olga.
Lichtvoetige Olga
De Olga van de Nederlands-Mexicaanse mezzo-sopraan Itzel Medecigo (ook een bekende in Spanga) paste naadloos in het koppel. Zij kreeg in de regie de opdracht mee zoveel mogelijk zoentjes uit te wisselen, en zo dartel mogelijk te acteren. In haar enige aria zingt ze met de blijheid van een kind wat Itzel Medecigo goed afging. Ook het plagerige spel door met Onegin te dansen en zo de jaloezie van Lenski op te porren, werd met lichtvoetige stemexpressie uitgewerkt.
Hoe gecompliceerd zijn de emotionele lijnen tussen Tatjana en Jevgeni. Zij leeft zich in, aan de hand van liefdesromans, in ‘de zielesmart van twee gelieven’, zoals zij bekent aan haar moeder. Zij verplaatst zichzelf in een hartstochtelijke ontmoeting met de prins op het witte paard. En dan plotseling staat zo’n kei van een kerel voor haar neus. Zij wordt ziek van verliefdheid, maar Jevgeni reageert hooghartig en koud.
Met zijn grote gestalte en statige figuur straalde bariton David Visser (ook een habitué in Spanga) al van nature een kille sfeer uit. De verwarring die dat in Tatjana opwekt, verwerkte de schrijver Poesjkin in een ontroerende brief die Tatjana in de nacht schrijft aan Onegin. Tsjaikovski nam vrijwel de hele brief, soms letterlijk, over, en schreef er een grandioze muziek bij. De Nederlandse sopraan Aylin Sezer verklankte met haar warme, royale stem op meeslepende wijze de heftige roerselen die zij uitschrijft in de lange brief.
Emotionele achtbaan
Van Eijk vulde de voordracht van de brief aan met vier dansers. Doorgaans ben ik geen liefhebber van allerlei gedoe tijdens een aria; het leidt veelal af. Maar hier positioneerde Van Eijk de vier mannen, gekleed in strakke roodbruine kostuums, in een cirkel om de zittende Aylin Sezer. Zij keken rustig toe als schimmen uit de liefdesromans die Tatjana verslindt. Haar ontboezeming, in een soort duet met hoorn, gaat dan over in een muzikale versnelling: ‘Een ander? Nee, niemand anders zou ik mijn hart kunnen schenken!’ De emotionaliteit die losbrak, drukten de dansers uit in een fel bewegingsspel, als een hartstochtelijke achtbaan die Tatjana doormaakt. Spannend om te zien door de fraaie timing met de zingende en in de beweging opgenomen Sezer. Een indrukwekkende choreografie van het duo Uri Ivgi en Johan Greben.
Gevoelige Onegin
David Visser ontpopte zich met zijn volle baritonstem als een gevoelige Onegin in zijn scène met Tatjana waarin hij reageert op de brief. Zijn terechtwijzing brengt Tatjana tot wanhoop. Effectief was de regie in de afronding van de scène: Onegin liet zich omringen door het koor van idolate boerenmeiden die hem toezongen als ‘die knappe jongeman’, terwijl Tatjana in woede pagina’s uit haar roman stond te scheuren.
Indrukwekkend verliep de tweede ontmoeting tussen beiden wanneer Onegin na jaren Tatjana ontmoet aan het hof van vorst Gremin; diens aria werd prachtig gezongen door bariton Galen Dole.
Tatjana heeft in Gremin een nieuwe liefde gevonden en wil die weliswaar niet verbreken, maar het weerzien met Onegin brengt haar aan het wankelen. De regie plaatste hen in een intiem tête à tête. Tatjana weerde de avances van Onegin eerst nog af, maar allengs gaf zij toe aan de ontboezemingen van haar tegenspeler. In de sfeer van de tekst, uitmondend in Tatjana’s verzuchting ‘Ik houd van je’, omstrengelden zij elkaar heftig zoenend.
Groots was de klinkende expressie van David Visser en Aylin Sezer. Zij werden gesteund door de romantische, genuanceerde begeleiding van het 26 musici tellende Spanga-orkest, gezeten in een diep in het weiland uitgegraven orkestbak. Dankzij twee pompen die het grondwater afvoerden, behielden de musici droge voeten. Pittige effecten wekte dirigent Tjalling Wijnstra op in de eerdere bedrijven met de diverse dans- en koorscènes.
Spectaculair kijkspel
Het levendig zingende Spanga-koor deelde in de vitaal en volks ogende choreografieën die Uri Ivgi en Johan Greben hadden ontworpen, lijkend op een combinatie van street-dance en kozakkendans. Ook in de balscènes in het paleis van vorst Gremin zorgden de acht dansers (m/v) voor spectaculair kijkspel. Jammer dat in het eenheidsdecor (ontworpen door Pieter van Rooij en Edu de Jonge) het contrast wegviel tussen de landelijke sfeer van de eerste twee bedrijven en de paleissfeer van het derde bedrijf. Wel droegen de aanwezigen fraaie kostuums (ontwerp Tania Ballve Fernandez).
In de kleinere partijen zorgden Annelies Lamm als de njanja van Tatjana en Catrin Wyn-Davies als moeder Larina voor mooie invulling van hun rollen. Verrassend dat de regie van de precieuze tenorrol van monsieur Triquet een soort lesbische dorpsheks had gemaakt, met bijkans woeste uitingen gezongen door sopraan Aaike Nortier. Van Triquets verfijnde ‘Brillez, brillez, belle Tatjana’ bleef niets over.
Volgende voorstellingen: 25, 27 en 29 juli en 1, 3 en 5 augustus. Aanvang 20.30
Verder lezen, luisteren en kijken
De trailer van Jevgeni Onegin van Opera Spanga
De auteur
