Bas bariton Marc Pantus duikt op bij zeer uiteenlopende operaprojecten in Nederland. Van Opera Zuid en De Nationale Opera, tot Blauwbaards Burcht in een fabriek en Parsifal in de Heilig Land Stichting.

Kunstenaar

Dit jaar groeit zijn productie ‘Parsifal Derde Acte’ zelfs uit tot een heuse Wagner Vierdaagse, van 10 tm 13 augustus aanstaande. Hoog tijd om eens uitgebreider met de bevlogen artiest te spreken. Marc Pantus begon zijn kunstzinnige leven in de jaren ‘80 als beeldend kunstenaar, op de Rietveld Academie .

‘In tegenstelling tot wat je zou denken, was de Rietveld Academie in die tijd buitengewoon dogmatisch en zeker geen plek voor vrije kunstenaars. Al snel kwam ik erachter dat dat niets voor mij was. Ik wilde alles zelf doen, vrij zijn. Ik wilde iets met muziek doen en aangezien ik heel praktisch ben ingesteld en ik geen ruimte voor een  piano had, ging ik zingen. Gewoon, als hobby, een keer per week zangles, zonder tussendoor te studeren. Maar ik had een leuke lerares die me van alles liet zingen; Bach, maar ook Poulenc liederen en daarin vond ik de natuurlijke link met de beeldende kunst  van Picasso en Matisse. Voor mij was muziek de hoogste kunst dus toen de eerste tonen kwamen wist ik dat ik het serieus moest gaan nemen! Op mijn 24^ste ging ik naar het conservatorium en kreeg les van Udo Reinemann en later van Meinard Kraak.

Met mijn kunstenaars achtergrond keek ik op tegen musici. Musici hebben veel ontzag voor kunstenaars, en dat is terecht, en kunstenaars hebben veel ontzag voor musici..(lachend)…onterecht.

Passietijd

Als anderen denken dat je iets kunt, moet je dat niet afwijzen. Ik wilde kunstenaar, artiest zijn. Ik houd enorm van optreden, van dingen maken.  Het is een beetje zoals een schilder die deel kan worden van de Nachtwacht, dat je zelf Velazquez  kunt zijn. De vorm is heel belangrijk voor mij. Ik zong van alles, maar wilde ook dingen gaan maken. Ik keek op een goed moment naar mijn agenda. Die stond vol met Matthäussen en Messiahs en ik wilde iets anders. Ik dacht dat het tijd werd om die agenda in die Passietijd ook aan te vullen met wat anders. Pasen is natuurlijk ook Parsifal en toen ik het plan op vatte om de derde akte, die op Paaszondag speelt, uit te voeren vond ik de perfecte plek in de Heilig Landstichting in de Cenakelkerk. Parfsifal, derde acte heet het.

Verzorgingshuis

De productie heb ik zelf geregisseerd en het concept was vrij snel duidelijk voor mij. De derde akte speelt zich af in een verzorgingstehuis. Vlak bij Nijmegen is het Joachim en Anna verzorgingshuis waar verschillende familieleden van mij verzorgd werden. Ik bedacht dus dat Kundry, die in die derde akte op twee keer ‘Dienen’ na, niets te zingen heeft, een schoonmaakster is en de speer van Amfortas blijkt een bezemsteel. Ik hou ook van grappen, zoals het moment waarop Kundry de voeten van Amfortas wil wassen met een lapje. Gurnemanz’ tekst is daar: ‘Nicht so’ en dat is altijd wel een komisch momentje.

Muzikaal is de vorm met piano en harmonium niet zo vreemd als het lijkt. In de tijd van Wagner verschenen er als snel bewerking voor die combinatie omdat mensen dan thuis Parsifal  konden spelen. Ik had Merlijn Runia gevraagd om Kundry te zingen (die in de derde akte dus alleen maar twee keer ‘Dienen’ zingt) dus daar moest wel wat bij. Ze speelt basgitaar dus nu is het een arrangement voor piano, harmonium, synthesizer, klokken en basgitaar.
Het is nu de derde keer dat ik die derde acte op deze locatie produceer en ik heb er een vierdaagse aan vastgeplakt. We zijn niet voor niets in de buurt van Nijmegen.

Cosima bij Pilatus

Het Cosima Koperkwintet speelt in de openlucht.  Heerlijk die alliteratie hè? Past goed bij Wagner, die soms wel heel erg ver gaat met zijn allitererende teksten. ‘Garstig glatter glitsch’riger Glimmer! wie gleit’ ich aus! zingt Alberich in Das Rheingold.

Het programma is redelijk bijzonder. Je kunt natuurlijk niet om het antisemitisme van Richard Wagner en Cosima heen.  Wagner schreef verschrikkelijke dingen over Mendelssohn. Dus het Cosima Koperkwintet voert in jet programma Cosima bij Pilatus werken van Wagner en Mendelssohn uit.  Wagner bekende namelijk later in zijn leven dat hij bepaalde stukken van Mendelssohn absoluut briljant vond! Deze voorstelling vindt, ook niet geheel per ongeluk, in de binnenplaats van het paleis van Pontius Pilatus plaats.

Wandelen met Arnon Grunberg

Verder heb ik wandelingen met Arnon Grunberg gemaakt waarin we over Wagner, antisemitisme  maar vooral ook over het thema van de opera Parsifal: het lijden en de verlossing. Die podcast kun je nu lopend door de Heilige Landstichting beluisteren. Als schrijver gaat zijn werk over hem zelf, maar hij wees mij erop dat wat ik maak altijd over mij gaat. Dat had ik me niet zo gerealiseerd, maar als regisseur ontkom je er niet aan. Het verpleeghuis, mijn familie, het gaat allemaal over mij! Ik realiseerde mij door het gesprek, dat ik de drang heb om me te uiten en dat ik kennelijk vind dat ik iets te zeggen heb.

Masterclass

In de 4daagse is er ook een Masterclass van Eva Maria Westbroek, die met zes zangers gaat werken: Sîlvia  Sequiera, Merlijn Runia, Zinzi Frohwein, Helena Koonings , Alexander de Jong en Joris van Baar. Ze hebben 4 lesdagen en krijgen elk veertig minuten les. Daarnaast zijn twee sessies per zanger met pianist Daan Boertien en komt er een afsluitend concert.

Er is een stille disco op muziek van Wagner (de pianola uitvoeringen van Felix  Mottl) en harmoniumvirtuoos Dirk Luijmes stelde een programma samen met werken van Wagner, Liszt en Bruckner. En met een programma rond de Minnezang van Wolfram von Eschenbach maken we de cirkel rond.

Bemoeial

Ik vind het fijn dat ik ongegeneerd de baas kan spelen. Ik ben van nature namelijk nogal een bemoeial en denk vaak: ‘Dat kan ik zelf wel’. Het geeft me vrijheid om mooie dingen te maken.’

Als je mocht kiezen zou je dan liever een hele Parsifal ensceneren, met alles er op en eraan of in een mooie Parsifal Gurnemanz of Amfortas zingen?

‘Dat is moeilijk kiezen. Gurnemanz heeft de mooiste zinnen: ‘Das ist Karfreitags-Zauber, Herr! ‘ en dan  ‘Du siehst dass ist nicht so!’ maar Amfortas heeft ‘Tod!, Sterben;, einz’ge Gnade’. Wat een genot!!!!Maar liever dan een hele Parsifal regisseren zou ik een komedie, Die Schweigsame Frau een keer regisseren! Dat is zo’n mooie opera.

Voor het volgend jaar heeft Marc alweer nieuwe plannen.

De Intocht van de Nijmeegse Vierdaagse  is natuurlijk een makkelijke opstap voor de aankomst van de pelgrims in Tannhäuser. In de Cenakelkerk mogen alleen enigszins met religie verbonden werken worden uitgevoerd, dus dat past ook.  Dus reken maar op Tannhäuser, de derde acte.’

Verder lezen, luisteren en kijken

Vorig jaar bezocht Olga de Kort de voorstelling Parsifal, derde acte.

In 2016 sprak François van den Anker uitgebreid met Marc Pantus.

Minnezang met Tis Kaoru

Promo Wagner 4daagse