Liza Vjera Lozica is een Nederlandse mezzo sopraan aan het begin van haar internationale carrière. Deze zomer doet ze mee aan het Young Artists Program van de Salzburger Festspiele. Dat programma bestaat al vijftien jaar en wordt volledig door het Festival gefinancierd. Liza houdt een blog bij voor ons.

Hier is het derde verslag uit Salzburg.

‘Het einddoel is niets, de beweging is alles’ – Bernstein

Een vrije zondagochtend. Ik ben wakker geworden van luidende kerkklokken en kleed me snel aan om de zomerse ochtend in Salzburg op te snuiven. De zon is welkom na een week van 14 graden en regen. Ik loop over de slotjesbrug, langs Mozarts Geburtshaus (‘Gutenmorgen, Wolfie’) richting café Tomaselli aan de Alter Markt voor een ontbijt. Meisjes fietsen in dirndls naar hun werk, in de verte rijden de paardenkoetsen langs de fontein. De straatverkopers stallen hun schilderijen uit. De meneer naast me leest een analyse van het werk van Schumann; ‘uit de jaren ’50. Ik heb ze liever uit vroegere tijden, maar ach, het is voor nu oké’. Salzburg is als een, bijna kitsch, tot leven gekomen schilderij. Ik bestel Mozart’s Milch, want je weet tenslotte maar nooit wat het effect daarvan is.

Mijn tijd bij de Festspiele voelt als één heerlijke bubbel waar ik alleen maar vol verbazing om me heen kijk. Dit te gekke proces nodigt ook uit tot veel nadenken (zoals jullie misschien al hebben gemerkt). Want natuurlijk kamp ik nog steeds regelmatig met dat vermaledijde imposter syndrome, maar ik her- en erken inmiddels de groei die er tegenover staat. Zo betrapte ik mezelf erop dat ik steeds aan het vergelijken ben. Zo klik ik in een instagramsessie rusteloos van zangeres naar zangeres en denk ‘zij is beter, slanker, knapper, verder, leuker, perfect’. Dat laatste woord zoemt rond in mijn hoofd. Want wat is perfect?

Is het niet zo dat waar de ene iets als perfect ervaart, de ander dit betwijfelt? Puur omdat zij een andere interpretatie gewend zijn, bijvoorbeeld. Waarom zoeken we naar een bepaalde standaard die we feitelijk niet kunnen realiseren, of wat misschien zelfs niet bestaat? Perfect -> volmaakt. Het lijkt te impliceren dat iets altijd puntgaaf moet zijn, zonder vlekken of kreukels. Is dat niet een ontzettend beperkende gedachte? Persoonlijk vind ik het idee van perfectie ook onnoemelijk saai, maar dat terzijde.

In elke show en generale repetitie waar ik hier in Salzburg bij aanwezig was, raakten de momenten met een klein ‘barstje’ mij eerlijk gezegd het meest.

-Een overal gelauwerde zangeres miste een inzet, zuchtte, rolde met haar ogen en herpakte zich. En niet alleen dat, ze gooide er nog een schep bovenop.

-Een zanger speelde zich suf, rende over het toneel en rende daarmee in tempo ook volledig voorbij aan de dirigent. Je zag hem iets afremmen, uitademen en een klein glimlachje. Er kwam een fractie van een seconde een ontspannenheid over hem, een rustige blik, en hij herpakte zich.

-Een dirigent probeerde iets met het koor. Het lukte niet. De ergernis werd voelbaar, onrust in het koor, spanning bij de dirigent. Die laatste maakte vervolgens een grapje en het was doorbroken. Iedereen ademde uit en deed nog een poging.

-Een zanger brak op een hoge noot. Hij raakte niet van slag, maar nam het als afslag voor een fantastisch, dramatisch spelimpuls.

Dit zijn voor mij momenten van perfectie. Momenten waarbij de weerbaarheid van de artiesten voelbaar én zichtbaar is. Hoe iemand zich niet door een hobbel op de weg van de wijs laat brengen, sterker nog, het zich eigen maakt. Waar de kwetsbaarheid van de artiest zichtbaar is en hij of zij dit in de muziek en in de rol legt, elke uitvoering weer. Waarbij we deel mogen zijn van het proces. Laten we in vredesnaam niet meer over zangers, artiesten, dirigenten en andere kunstenaars klagen dat iets niet perfect was. Geef ‘imperfectie’ een kans. Doe je dat niet, dan jaag je juist alle ruimte voor perfectie de zaal uit en mis je zelf de kans om iets bijzonders mee te maken.

Verder lezen

Lees ook deel I en II van de blogs van Liza.

1,2, cha cha cha

Bloody nervous