Opera Compact speelde op vrijdag 6 oktober haar première van La Traviata van Giuseppe Verdi, een eigenaardige (maar niet verkeerde) samensmelting van een tragisch liefdesverhaal, interessante podiumbeelden en bovenal: jazz. Het arrangement voor de vijfkoppige jazzband werd geschreven door Marijn van Prooijen, die tevens ook de contrabassist is in dit ensemble, dat verder nog bestaat uit Willem Suilen op piano, Daniel Daernen op saxofoon/klarinet 1, Michiel van Dijk op saxofoon/klarinet 2 en Geert Roelofs op drums. Het ensemble, de solisten en het 23-koppige koor (Vocal Group Odeon) werden gedirigeerd door Rick Schoonbeek en de artistieke leiding en regie lag in de handen van Sybrand van der Werff. Scenografie stond onder leiding van Fleur Ummels.

Locatie

Deze productie van Verdi’s La Traviata vindt plaats op de vierde verdieping van de Maastrichtse papierfabriek ‘Sappi’, een locatie die zich bewonderenswaardig goed leent voor een doel als dit. Een bijzonder toeval: deze wereldklassieker van een opera deelt, op twee jaar na, zijn verjaardag met de locatie die de artistieke directie van Opera Compact uitkoos om deze opera op te voeren (La Traviata ging in 1848 in première; de papierfabriek in Maastricht stamt uit 1850). Nog een opvallende overeenkomst is dat, zowel in de fabriek als in de opera een kleine 175 jaar geleden, vrouwen de hoofdrol speelden. Dat vertelde de directeur van Sappi, Ferdinand Koster, in een (al dan niet enigszins langdradig) praatje voorafgaand aan de première. We bevonden ons namelijk in de sorteerruimte, die destijds vol zat met vrouwen die het net geproduceerde papier aan een kwaliteitscontrole onderworpen. Het is trouwens maar een gelukje dat de 350 man aan publiek de voorstelling op deze bijzondere locatie kon bekijken, want Opera Compact kreeg pas op 4 oktober jl. haar vergunning voor deze voorstelling.

Het publiek zat rondom het podium op vier verschillende tribunes, waar ook aan vier kanten boventiteling was geïnstalleerd. Dat gaf voor elke toeschouwer een andere ervaring van het onheilspellende beeld van het grote betonblok, dat midden op het podium stond, met daarop een deken over “iets” heen gegooid. In de ouverture bleek al gauw wat dit “iets” was; de tekstloze actrice (Ananda Puijk) die door de gehele voorstelling Violetta’s (Maartje Rammeloo) ziel vertolkte in kundig gespiegelde bewegingen. Het algehele beeld van de voorstelling was compleet sober; de zwart-, wit- en grijstinten van de ruimte werden doorgetrokken in de compleet zwart-witte kostuums van alle zangers.

Opgewekt arrangement

Het opgewekte arrangement van Marijn van Prooijen droeg overtuigend bij aan de feestelijke vocale introductie van de opera, die gezongen werd door het sterke koor (Vocal Group Odeon) en de krachtige solisten. Het koor werd, vooral in dit eerste stuk, kundig voortgesleept door dirigent Rick Schoonbeek. Dat was nodig, want in deze gigantische ruimte was er sprake van enorme vertraging in klank. Waar de zangers heel sporadisch ontspoorden van de muziek, zaten ze er vrijwel direct weer bovenop. Wat dat betreft valt het niet te merken dat het koor eigenlijk een amateurgroep is; qua professionaliteit passen ze er zó tussen.

Het eerste wat opviel tijdens het welbekende drinklied “Libiamo ne’ lieti calici” was de heldere stem van Denzil Delaere (Alfredo), die zich ogenschijnlijk moeiteloos door zijn partij heen wist te werken. Ook Maartje Rammeloo (Violetta) wist haar vocale kunsten prachtig tentoon te stellen. Waar zij een mooi ondersteund piano had dat door de hele ruimte gedragen werd, hadden de kleinere solisten (Pieter Nass (Barone/Dottore), Pascal Franssen (Gastone), Sara Wijlaars (Annina) en Lydia Kakopierou (Flora)) er, waarschijnlijk door de weinig aanwezige versterking, soms moeite mee zich verstaanbaar te maken voor het publiek. Dit deed echter zeker niet af voor de prachtig lyrische tenor van Pascal Franssen, die zowel in de introductie van de opera als in zijn korte maar krachtige ‘Di Madride, noi siam mattadori’ liet horen wat hij in huis had als overtuigend jong talent.

Het enige waar Rammeloo het leek af te laten weten, was tijdens de vocaaltechnisch zeer ingewikkelde coloraturen aan het eind van haar aria “Sempre libera” (maar goed, niemand die het haar kwalijk neemt als hij haar prachtig rondzingende vibrato weer hoort). De lange coloraturen bleken iets te zwaar en werden niet allemaal gezongen en de fermates klonken niet altijd zo lang door als je misschien zou willen. Zonde, want Rammeloo wist verder te betoveren met haar prachtige stem. Na deze aria zagen we een volledig overtuigende kalverliefde tussen Violetta en Alfredo ontstaan in een beeld dat deed denken aan de tekenscène in de filmklassieker ‘Titanic’.

Op het moment dat Marcel van Dieren (Germont) het podium betrad, sloeg de sfeer overtuigend om. Zijn vertrouwde warme bariton liet menig toeschouwer, ondanks de serieuze inhoud van zijn aria, toch even glimlachen.

Hoempapa gehalte

Waar het arrangement tot nu toe geweldig had bijgedragen aan het verhaal van deze opera (het zou zo in een jazzcafé gespeeld kunnen worden), veranderde dit later in de opera. Waar de scène waar Violetta Alfredo door middel van een brief verlaat hartverscheurend zou moeten zijn, werd het door het hoge “hoempapa-gehalte” van het arrangement haast ironisch. Vanaf toen werd het eerder zo prettige arrangement haast een vervelende, onserieuze begeleiding van het heftige verhaal. Door de scenografie en de opgewekte sfeer in het eerste uur van de voorstelling werd totaal niet duidelijk dat Violetta ziek was, dus toen ze in de laatste paar minuten ineens in elkaar stortte en begon met hoesten, keek menig toeschouwer wel eventjes verbaasd op.

Natuurlijk was de sterfscène van Violetta prachtig. Daar was het Annina (Sofia Wijlaars) die de show stal met haar opgewekte stem en overtuigende manier van bewegen, toen ze Violetta liet weten dat haar Alfredo voor haar was teruggekomen. Ook de actrice die Violetta’s ziel vertolkte, het decor en het licht overtuigden het publiek van een prachtige (al dan niet slordige, gehaaste) afhandeling van het verhaal. Helaas deed ook hier het arrangement af aan de heftige en serieuze sfeer die de scène zou moeten afgeven.

Al met al ben ik in dubio over deze productie. Aan de ene kant heeft de opera een keurig passend uitgezochte cast en is het eerste deel van de opera erg compatibel met het jazzy arrangement van Marijn van Prooijen, maar aan de andere kant doet het arrangement in het tweede deel erg af aan de sfeer en krijgt de opera haast iets ironisch. Daarnaast is het door wat onhandige (maar onvermijdelijke) coupures dus in de hele opera niet duidelijk dat Violetta eigenlijk aan een ernstige ziekte lijdt en wordt het verhaal hierdoor in de laatste paar minuten van de voorstelling erg haastig afgehandeld.

La traviata van Opera Compact is nog te zien op 13 en 14 oktober in de Sappi Papierfabriel in Maastricht. Aanvang 20.00 uur.

Verder lezen, luisteren en kijken

Op Youtube stellen een aantal medewerkers aan deze La Traviata zich persoonlijk voor. Hier twee van die videos:

Denzil Delaere,   Annanda Puick  

Opera Compact bestaat dit jaar vijf jaar. In 2018 sprak Franç0is van den Anker met de oprichters.

Er is veel gebeurd sinds 2014, toen Maartje Rammeloo met Jordi Kooiman sprak over haar carriere.

Vorig jaar was Maartje Rammeloo de ster van de ‘Opera van het Jaar’ Lady in the Dark van Opera Zuid.