Bij de Nederlandse Reisopera ging op 20 januari een bijzondere opera in première die nog naar theaters door heel Nederland gaat: Powder her Face van Thomas Adès gaat over Margret Campbell, de Duchess of Argyll, die haar dagen slijt in een hotel, waar zijn woont sinds zij uit de gratie van de Britse society viel door een schokkend seksschandaal. Sopraan Laura Bohn zong de rol van de Duchess al eerder, acht jaar geleden bij West Edge Opera in San Francisco en toen de mezzosopraan die oorspronkelijk de rol bij de Reisopera zou zingen uitviel, had Laura twee weken de tijd om de rol op te pakken.

Een paar dagen voor de première ontmoette ik Laura na een repetitie met orkest. Zonder schminck, zonder poeder op haar gezicht, spraken we in haar kleedkamer.

‘Ik hou nu eenmaal van Britse oude vrouwen’ is haar eerste spontane reactie.
‘Vrouwen als Miss Marple, die ik ook gespeeld heb, en deze Duchess spreken me enorm aan, ik weet niet waarom. Al tijdens mijn opleiding op de clownsschool, maakte ik van mijn clowns oude Britse vrouwen. Deze rol is mijn lievelingsrol, zowel vocaal, als fysiek en psychologisch. Ik vind haar echt geweldig om te zingen en te spelen.’

Laura is helemaal niet Brits, maar Amerikaans en woont in Amsterdam, maar tijdens de repetitie en de première hoorde ik prachtig Brits upper class Engels in haar zang en spreekteksten.
Hoe was het om de rol weer op te pakken?

‘Ik moest flink aan het werk om de opera weer op te halen, acht jaar nadat ik de rol gespeeld had. Het is muzikaal echt een moeilijk stuk, maar ik merkte al heel snel dat ik anders tegen de rol aankeek dan acht jaar geleden. Toen had ik me voor de opera helemaal in de Duchess gestort. Alles gelezen en gezien wat er over haar te vinden was en me helemaal in haar karakter gestort. Dat was daardoor ook emotioneel heel zwaar. Ik was haar en die betrokkenheid maakte dat ik niet los van haar kon komen. Ik merkte nu, nadat ik echt knetterhard gestudeerd had, dat ik veel vrijer ben in mijn interpretatie. Ik voel een enorme vrijheid op het toneel. Dat heeft ook met het gezelschap, de collega’s te maken. Het is een heel vertrouwde en veilige werkomgeving.’

Jullie hebben voor deze productie ook met een intimiteitscoach gewerkt, iets dat gezien de aard van het stuk, vol seksualiteit en intimiteit, wel nodig was waarschijnlijk.

‘We hebben een paar keer met de coach gewerkt, maar eerlijk gezet was de stemming al zo goed onder elkaar en de vrijheid en het vertrouwen zo groot, dat we ons allemaal veilig voelden.’

Ik zag hoe fysiek je bent met de collega’s, vooral met de drie dansers in deze productie.

‘Ja, we zijn echt heel vertrouwd met elkaar en ik ben van nature een heel fysiek persoon. Omdat ik me niet, zoals de eerste keer, zo diep vereenzelvigde met het personage, ben ik echt veel vrijer. Het grootse verschil is dat ik in deze productie echt helemaal los kan.
Daarbij is de regie discreet, niet vulgair. Ook de beruchte scène waarin de Duchess een man oraal bevredigt is stijlvol en het is geen softporno. Maar het is natuurlijk een opera over seks. Acht jaar gelden had ik een collega die de dienstbode speelde die zo goed en sterk was en zoveel seksualiteit uitstraalde, dat ik dacht: ‘Jeetje, ik laat me toch niet wegspelen door haar? Ik moet de ster zijn! Dus ik deed er misschien wel iets te veel mijn best voor toen. Nu ben ik compleet vrij om me te laten gaan. Ik houd me niet in en mijn emoties zijn echt. Dat is ook de manier waarop ik mijn werk doe.’

Spiritualiteit

Ik ben protestant opgevoed, maar ik heb een heel grote connectie met Oosterse spiritualiteit en doe serieus aan Yoga. In de protestantse wereld is er een grote mate van veroordeling van (seksueel) genot, in tegenstelling tot de Oosterse spiritualiteit, waarin seksualiteit als een onderdeel van het leven gezien wordt en veel meer als zodanig wordt geaccepteerd. Dat aspect, van een soort seksuele vrijheid van de Duchess, bewonder ik ook.’

De Duchess heeft volgens de geruchten achtentachtig minnaars gehad, veelal personeelsleden en ze heeft een losbandig leven geleid. Ze zegt wel:’ The shame they never had. The shame I never lost.’
Als ze het over schaamte heeft, gaat het dan om haar schaamte en spijt of over de schaamte van de mensen om haar heen?

‘Dat is een moeilijke vraag. De Duchess is namelijk ook een echte adellijke, arrogante vrouw, die letterlijk vraagt: ‘Weten jullie dan niet wie ik ben?’ Dus schaamte over haar daden heeft ze denk ik niet. Ze is ook wat je nu ‘entitled’ noemt, maar ik denk dat ze een groot verdedigingsschild op heeft getrokken. Maar als je mensen zo behandelt, is het wel moeilijk om vrienden te houden. Ze is aan het eind van haar leven ook echt alleen en eenzaam. Ik zie mijn personage ook als een trieste vrouw. Ze is verlaten door iedereen en vraagt zich af wie er nog over is. Het is een opera over echte nostalgie en de Duchess vraagt zich af wie er echt van haar gehouden heeft.’

De opera is in twee akten en het verschil tussen de eerste helft en de tweede is heel groot. De eerste akte is uitbundig en vol drukke scenes, maar begint met het einde, de laatste fase in het bestaan van de Duchess. Daarna volgt in een aantal flashbacks het levensverhaal van de Duchess. Is het moeilijk de rol op te bouwen?

‘Ik probeer in het begin echt de oude Duchess weer te geven. De openingsscene is zeker niet uitbundig. Ik probeer de Duchess echt als een oude, zwakke vrouw neer te zetten, ook vocaal. In het verloop van de opera ga ik helemaal los en kan ik flink uitpakken om dan aan het slot, net als in het begin, weer breekbaar te zijn.‘

Spiegel

In de bijzonder gedetailleerde en goede regie van Paul Carr  ( zelf ook componist) en mooi gedirigeerd door Otto Tausk, wordt op een zeker moment het zaallicht aangedaan en gaat een camera langs de mensen in de zaal en zien we onszelf dus op de het scherm op het toneel. Wie vrij van zonde is mag dan de (symbolische) eerste steen gooien lijkt de boodschap en er wordt ons een spiegel voor gehouden; spiegels die ook in het decor een grote rol spelen.

In de opera, maar zeker in de werkelijkheid, is de Duchess echt het slachtoffer van roddels, verraad en van de heersende, door mannen gedomineerde, seksuele moraal. Haar man, de Duke, trouwde met Margaret vanwege haar geld, ging evenveel vreemd, sloeg zijn vrouw, maar kwam daar mee weg. Een vrouw in die tijd niet. Maar is er eigenlijk wel wat veranderd? Zijn vrouwen niet nog steeds onderhevig aan een andere moraal dan mannen als het om seksualiteit gaat?

‘Ja, ik denk dat vrouwen nog steeds niet wegkomen met het gedrag van de Duchess, maar mannen nog steeds wel. Er zijn genoeg voorbeelden. Misschien is de Duchess wel een beetje de Meghan Markle van haar tijd. Niet in seksuele zin, maar in de manier waarop ze behandeld werd door de pers. Ik denk dat een vrouw ook vandaag de dag niet wegkomt met het gedrag en de seksuele vrijheid van de Duchess.

Kan je je een vrouw voorstellen die er wel mee weg zou kunnen komen in onze tijd? Zo’n vrouw moet haast een soort heilige zijn, misschien iemand als Adele.

‘Daar moet ik echt eerst even goed over nadenken. Adele zou niet zo bij mij opkomen. Maar wie wel, weet ik niet.’

Op een goed moment zien we de Duchess in het bad aan de telefoon. Een scene die mij deed denken aan La voix humaine van Poulenc. Laura heeft dat stuk ook zeer indrukwekkend gezongen en gespeeld.

‘Ja die vergelijking kun je wel maken, maar voor de Duchess is de telefoon haar ‘life line’, haar contact met de buitenwereld. Al haar contacten zijn echter betaalde contacten en geen echte liefdes of met mannen die haar begeerden. Steeds meer vraagt ze zich af wat ze anders gedaan zou moeten hebben. Het voelt aan het eind of het kleed onder haar voeten wordt weggetrokken en uiteindelijk is de Duchess ook wel bereid te sterven, net als de vrouw in La voix humaine.’

Het einde van de opera is heel aangrijpend en in de vertolking van Laura ook heel indrukwekkend. Een compleet demasqué heeft zich voor onze ogen voltrokken. Laura ontroerde me zeer in de rol van de Duchess en het was mooi haar zo open en eerlijk te zien en te horen in het gesprek dat we hadden, ontdaan van alle make up, en vooral zonder de poeder, die voor De Duchess zo belangrijk is in Powder her face.

Laura Bohn is nog te zien als de Duchess op 26, 30 januari en op 8, 16 en 18 februari

Verder lezen, luisteren en kijken

Franz Straatman was bij de première en zijn recensie verscheen hier op Place de l’Opera.

Al in 2011 maakte Nederland kennis met Laura Bohn in een heel bijzondere L’Incornazione di Poppea.

De mini documentaire van Powder her Face door de Nederlandse Reisopera.

Fragment uit Powder her Face met Laura Bohn, in 2016 bij  West Edge Opera.