Een bomvolle Grote Zaal in Amare Den Haag, een groot orkest en een groot koor, trompetten vanuit diverse plekken in de zaal die een gevoel van het einde der tijden geven, zangsolisten. Het Residentie Orkest, Laurens Symfonisch, Christianne Stotijn, alt en Ruby Hughes, sopraan. Onder leiding van Anja Bihlmaier.

‘De Auferstehungs-symfonie van Mahler is monumentaal. Ook in de ‘kleinere’ versie van Erwin Stein, die werd uitgevoerd. Een imposant werk over de mens in nood, over de dood, verlossing en de wederopstanding. Niet de ontberingen van het leven, niet de angst, niet de dood. De mens kan zijn eigen sterfelijkheid overwinnen door de liefde. Aangrijpend als de rouw wordt bezongen en het koor het ‘Auferstehen’ inzet; overweldigend als orkest- en koorklanken elkaar opzwepen tot een slot met zwaar slagwerk, schetterend koper en een groots koor.’ Dit stond te lezen op de site van het Residentie Orkest. In de uitverkochte zaal in Amare klonk de Tweede symfonie van Gustav Mahler o.l.v. chef-dirigent Anja Bihlmaier.

Vijf delen

Deel een, waarvoor Mahler al een eerder gecomponeerd werk Totenfeier gebruikte, was in de aanvang wat onrustig, alsof men zoekende was. Onzekerheid in contact dirigent-orkest, zo leek het. Mooi de koraalachtige frases van het voortreffelijk spelende koper. Allengs ontwikkelde zich het karakter van deel een; Mahler nam in bijna al zijn symfonieën een dodenmars op. Deze Totenfeier is wel de heftigste. De vraag wordt gesteld: ‘Waarom heb ik geleefd?’ In het laatste deel krijgen we het antwoord: ‘Sterven zal ik om te leven.’  Ook in de bewerking van Erwin Stein voor een wat kleiner orkest, kwamen er nog genoeg decibellen over de zaal.

Deel twee is licht en ademt de lieflijkheid, de herinnering aan een geliefde. De musici gingen diep om de emoties te laten voelen. In het derde deel horen we citaten uit Mahlers liederencyclus Des Knaben Wunderhorn. In dit scherzo verwerkt hij het lied Des Anthonius von Padua Fischpredigt. De kerken zijn leeg en Antonius preekt voor de vissen. Het bevalt de dieren, maar het zal niet helpen. De bekende lied- melodie kwam duidelijk naar voren en trof de ironische toon.

Het verraste mij na lange tijd Christianne Stotijn weer op het toneel te zien en te horen. Zij vertolkte in het vierde deel Urlicht, eveneens een lied uit Des Knaben Wunderhorn. Zij heeft haar sporen ruimschoots verdiend in dit repertoire.  O Röschen Rot is de gedragen openingszin en is het aanspreken van de maagd Maria. Dan volgt een koraal met blazers en zingt de alt over de nood en de pijn van de mensen en verlangt naar het hiernamaals. Viel lieber möcht ich im Himmel sein. Ik ben van God en wil weer naar God terug. God zal mij een lichtje geven dat mij zal voeren naar het eeuwig zalig leven. Het tempo was voor mijn gevoel te snel. Stotijn haalde soms extra adem, waardoor de lange lijnen niet helemaal tot hun recht kwamen. De laatste zin is voor vele collega’s, en was dat ook ooit voor mij, een niet eenvoudige opgave, vooral als een dirigent slechts één ademhaling toestaat, zoals volgens overlevering Sir Georg Solti.

Deel 4 gaat direct over in deel 5. Dit deel schildert het einde der tijden, de dag des oordeels. De graven openen zich en alle doden staan op. Angst hebben zij voor het oordeel. De hoorns en trompetten roepen op voor het grote Appél. Als de Vogel des Doods eindelijk sterft, een geweldige climax, dan zet het koor a capella, als uit het niets, fluisterend het ‘Auferstehen’ in. Aufersteh’n wirst du, mein Staub, nach kurzer Ruh. Unsterblich Leben wird der dich rief dir geben.  Zeer indrukwekkend. Het uitstekend zingende koor van hoofdzakelijk opgeleide solisten met de beide solo zangeressen. O Glaube door de alt met het koor en de sopraan die met de zin “Onsterfelijk leven zal Hij die u riep u geven” als het ware opbloeit uit de koorklank. Daarvoor was de stem van sopraan Ruby Hughes niet warm en troostend genoeg. Het deed mij verlangen naar Haitink met Jard van Nes en Roberta Alexander vele jaren geleden.*

De mens zelf kan door liefde de onsterfelijkheid bereiken. De symfonie eindigt in een triomfantelijke overwinning op de dood ‘Sterben werd’ich um zu leben”’Delen van de tweede symfonie, zoals deel 1 en het laatste deel zijn door de machtige bezetting zeer luid en dit vraagt om detail, balans en transparantie. Dat nu en de bezieling, miste ik afgelopen vrijdag.

De zaal toonde zich zeer dankbaar.

Verder lezen, luisteren en kijken

Franz Straatman hoorde in 2023 een fijnzinnig Ein Deutsches Requiem van het Residentie Orkest.

*De volledige opname van de Kerstmatinee in 1984 van Mahler 2 onder leiding van Bernard Haitink met  Jard van Nes en Roberta Alexander, waar Annett Andriesen naar verlangde.